Qasym-Jomart Toqaev adam quqyqtaryn qorǵaý júıesindegi basty mindetterdi atady
«BІRІNShІ. Quqyq qorǵaý organdary jáne quqyq qorǵaý qurylymdary aldyn alý sharalaryna basa mán berýi kerek.
Barlyq túıtkildi baǵyttar boıynsha proaktıvti túrde jumys júrgizý qajet. Azamattardyń quqyǵynyń buzylýyna jol bermeý jáne aldyn ala boljaý tetigin jetildirý kerek. Kóp jaǵdaıda bul mindettiń tabysty oryndalýy azamattyq qoǵammen tyǵyz qarym-qatynas jasaýǵa baılanysty.
Quqyq qorǵaý ınstıtýttary óz tóńiregine sarapshylardy, úkimettik emes uıymdardyń mamandaryn shoǵyrlandyrýǵa tıis. Sizder men quqyq qorǵaý qaýymdastyǵy arasynda ashyq dıalog damýy kerek. Qazir osyndaı seriktestiktiń jetispeıtini baıqalady. Prezıdent janyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi komıssııa reformalar barysyna baǵa berý úderisine túrli sarapshylardy belsendi túrde qatystyrýy kerek.
Halyqaralyq qurylymdarmen ózara qarym-qatynas jasaýdyń, sondaı-aq elimizdegi adam quqyqtarynyń jaı-kúıin baǵalaý úshin seriktester qoldanatyn kórsetkishterdi óz tájirıbemizge engizýdiń mańyzy zor. Komıssııa múshelerin barynsha jumyldyra otyryp, bul baǵyttaǵy jumysty kúsheıtken jón»
EKІNShІ. Konstıtýtsııalyq Sottyń jumysyn odan ári jetildirý qajet.
Azamattar keıbir zańnyń jáne basqa da normatıvtik quqyqtyq aktilerdiń Konstıtýtsııaǵa sáıkestigin tekserý qajettigine nazar aýdarýda. ıAǵnı, Úkimet zańdarǵa synı turǵyda monıtorıng júrgizýi kerek degen sóz. Bul rette júrgizilgen quqyqtyq monıtorıng nátıjesi boıynsha Konstıtýtsııalyq Sottyń sheshimderin eskere otyryp, zań júzinde bekitý qajet.
Parlament pen Konstıtýtsııalyq Sot tyǵyz baılanysta jumys istegeni jón. Májilis depýtattarynyń zań shyǵarýǵa bastamashylyq jasaý quqyǵy bar. Olar osy quqyqty paıdalanyp, normatıvtik aktilerge túzetýler engize alady»
ÚShІNShІ. Ombýdsmen men Arnaıy mandatqa ıe ýákilder qyzmetiniń tıimdiligin arttyrý qajet.
Olardyń memlekettik sheshimderdi ázirleýge qatysý áleýetin arttyrý mańyzdy.
Sonymen qatar Úkimet pen ákimder ombýdsmenderdiń ókilderin barlyq keńesshi organnyń jumysyna qatystyrýy qajet. Ýákilderdiń basty mindeti – azamattardyń múddesi men quqyqtaryn tabandy túrde qorǵaý jáne ilgeriletý.
Bala quqyqtaryn qorǵaýdyń ulttyq júıesi balalar men otbasyna tónetin qaterlerdi joıýǵa tıimdi yqpal etýge tıis. Ol úshin osy saladaǵy ýákil qoǵamdyq jáne memlekettik ınstıtýttardy uıystyrý múmkindikterine ıe bolýy kerek.
Úkimet Bala quqyqtary jónindegi ýákil ınstıtýtyn odan ári damytý, onyń ınfraqurylymyn jáne jergilikti jerlerdegi ókildikteriniń mártebesin nyǵaıtý máselelerin pysyqtaýy qajet», - dedi Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy ókildikterdiń ákimderge fýnktsıonaldy turǵyda baǵynyshtylyǵyn tómendetý jáne Bala quqyqtary jónindegi óńirlik ýákilderdi taǵaıyndaý kezinde Bala quqyqtary jónindegi ombýdsmeniniń rólin kúsheıtý mańyzdy ekenin alǵa tartty.
«Jaqynda Halyqtyń áleýmettik osal sanattarynyń quqyqtary jónindegi ýákil ınstıtýty quryldy. Bul jumysta ınklıýzıvtilikti damytýǵa basa nazar aýdarý kerek. Múmkindikteri shekteýli azamattar jeńildikterdi paıdalanyp qana qoımaı, qoǵam ómirine belsendi aralasý múmkindigine ıe bolýy qajet.
Mysaly, Astanada múmkindigi shekteýli azamattarǵa jaǵdaı jasalmaǵan jerasty ótkeli salyndy. Buǵan múlde jol berýge bolmaıdy.
Ýákil olardyń áleýmettik turǵyda beıimdelýi úshin ınfraqurylymdy damytýǵa qatysty jobalar ázirledi. Úkimet olardy qoldaý jáne jaqyn arada júzege asyrý múmkindigin qarastyrýy kerek. Halyqtyń áleýmettik osal sanattarynyń quqyqtary jónindegi ýákil mártebesin zańnamalyq turǵyda bekitý qajet. Kásipkerlerdiń quqyqtaryn qorǵaý jónindegi ýákilge elimizdegi bıznes-ahýaldy jaqsartýǵa qatysty mańyzdy mindet júkteledi», - dedi Prezıdent.
Onyń aıtýynsha, ákimshilik ádiletti engizýdiń nátıjesinde búginde memlekettik organdarmen aradaǵy sot daýlarynda sheshimderdiń úshten ekisi azamattar men bıznestiń paıdasyna qabyldanady. Alaıda memlekettik organdar budan tıisti qorytyndy jasamaıdy, olqylyqtardy túzetýge tyryspaıdy. Olar óz deńgeıinde sheshim qabyldap, sotqa jetkizbeýge bolatyn isterdiń úlesi áli de kóp. Úkimet Bıznes-ombýdsmenmen birlesip, aldyn alý sharalaryn qabyldaý máselesin pysyqtaýy jáne bul kórsetkishti memlekettik organdardyń jumysyn baǵalaý sharttaryna engizýi qajet»
«TÓRTІNShІ. Sot jáne quqyq qorǵaý júıesiniń minsiz jumysyn qamtamasyz etý qajet.
Azamattardyń sot sheshimine, qadaǵalaý jáne quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetine aryz-shaǵymy kóbeıip barady. Jurt quzyrly organdardan ádildik taba almaǵan soń Prezıdent Ákimshiligine aryzdanady. Osyndaı ótinishterdiń sany azaıar emes.
Kelip túsken aryzdardyń saraptamasy sottyń, polıtsııanyń jáne prokýratýranyń qyzmetine qatysty shaǵym óte kóp ekenin kórsetedi. Bul – asa mańyzdy másele. Ony sheshýge sizder tikeleı atsalysýlaryńyz qajet.
Ýákilderdiń jumysyna eshkim kedergi keltirmeýi kerek. Prokýratýra, Úkimet jáne ákimder bul máseleni kún tártibinen alý úshin olarǵa barynsha qoldaý kórsetýge tıis»
«BESІNShІ. Azamattardyń quqyqtyq saýattylyǵyn arttyrý jáne quqyq qorǵaý ınstıtýttarynyń jumysy týraly aqparattandyrý máselesin arttyrý qajet.
Qazirgi jaǵdaıda quqyqtyq nasıhat pen azamattardy quqyqtyq turǵyda tárbıeleýdiń mańyzy arta tústi. Bul iske sarapshylardy tarta otyryp, barlyq quqyq qorǵaý ınstıtýttarynyń áleýetin jumyldyrý qajet.
Sizder únemi qoǵamdaǵy mańyzdy máselelerdi kóterýlerińiz kerek. Kóp jaǵdaıda áleýmettik shıelenis pen masyldyqqa quqyqtyq saýatsyzdyq sebep bolady.
Kóptegen adam quqyqtyq turǵyda óz múddelerin qorǵaýdy, qoldanystaǵy zań normalaryna súıenýdi bilmeıdi. Azamattardyń quqyqtary men bostandyqtary kóbine aqparattyq resýrstar men zań kómegi qoljetimsiz shalǵaı aımaqtarda buzylady», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Ol aýyl turǵyndary basqa máselelerge qaraǵanda, jerdi paıdalaný, jaıylymdardy bólý, ınfraqurylymdardyń qoljetimdiligi men sapasyna qatysty máselelerdi jıi kóteretinin jetkizdi. Quqyqtyq nasıhat baǵytyndaǵy sizderdiń kúsh-jigerlerińiz aýyl men qala turǵyndarynyń múmkindigi arasyndaǵy alshaqtyqty dáıekti túrde qysqartýǵa tıis.
«Ombýdsmen ókildikteri óńirlerde quqyqtyq saýattylyqty arttyrýǵa tıimdi yqpal ete alady. Jergilikti qoǵamdastyqtar azamattardyń quqyqtaryn qorǵaý úshin júrgizilip jatqan jumystar týraly tolyq aqparat alýǵa tıis.
Adamdar qabyldanyp jatqan sharalardyń naqty nátıjesin kórip, baǵalaı alýy qajet. Bul – basty mindet. Elimizde jolǵa qoıylǵan Ýákilder júıesi ózine júktelgen mindetti tolyq oryndaýǵa tıis. Atalǵan baǵyttaǵy qyzmet – Ádiletti Qazaqstandy qurý jolyndaǵy mańyzdy qadam», - dedi Prezıdent.
Aıta keteıik, Memleket basshysy adam quqyqtaryn qorǵaý júıesiniń ókilderimen kezdesti.