«Kaspıı qaqtyǵys alańyna aınalýy múmkin be?» - BAQ-qa sholý
***
«Keshe Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Premer-Mınıstr Serik Ahmetovti qabyldady», - dep jazady «Egemen Qazaqstan» gazeti. Basylymnyń atap ótýinshe, kezdesý barysynda Premer-Mınıstr elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń negizgi kórsetkishteri men ekonomıkanyń ósý qarqynyn ustap turý jóninde qabyldanǵan sharalar týraly baıandady. «Ótken jyly eldiń ishki jalpy óniminiń nomınaldy kólemi josparlanǵannan 1,4 trln. teńgege tómen boldy. Sóıtip, ekonomıkalyq ósim kútilgen 6 paıyzdyń ornyna 5 paıyzdy qurady. Sonyń ózinde, biz bul jaman kórsetkish emes dep sanaımyz. Sonymen qatar, metallýrgııa jáne taý-ken metallýrgııasy salalarynyń negizgi eksporttyq ónimderine suranystyń azaıýy men álemdik baǵanyń tómendeýi ishki jalpy ónimniń ósý qarqynynyń tómendeýinen jáne respýblıkalyq bıýdjettiń túsimderinen de baıqaldy. Osy nátıjelerdi esepke ala otyryp, biz bıýdjetke túzetýler engizýdi josparlaýdamyz», - dedi S.Ahmetov. Óz kezeginde N.Nazarbaev bıýdjettiń kiris bóliginiń kórsetkishterin onyń teńdestirilýi men tıimdiligi maqsatynda anyqtaý qajettigin atap ótti.
Jerdiń daýyn qazaq qashannan joǵary qoıǵan. Qarys súıem jer úshin talas bizde ejelden bar. Sondaı talastyń talaıy búginde Qyzylordanyń tóńireginen de tabylyp qalady. Sondyqtan da, oblystyq prokýratýra jaqynda ótkizgen alqa májilisin osy bir ǵana máselege arnaldy. Bul jaıynda «Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanyndaǵy «Jer telimi úshin teketires» degen taqyrypta keńinen baıandalǵan. Basylymnyń jazýynsha, tekserý barysynda jergilikti atqarýshy organdardyń bir azamatqa eki ret jer telimderin bergen derekteri de aıǵaq boldy. Mundaılardyń qatary artyq-kemi joq 57 adam eken. Sonymen qatar, qala aýmaǵynda bas josparǵa sáıkes kelmeıtin jer ýchaskeleri berilgen. Munyń bir aıqyn deregi - Bókeıhan - Sultan Beıbarys kósheleri aralyǵyndaǵy qalaishilik magıstraldy jol salý josparyna kirgen aýmaqtan jurtqa jer bólinýi.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, byltyr Qazaqstanda respýblıkalyq bıýdjettiń jalpy somasy - 219,1 mıllıard teńgesi tıimsiz jumsalǵan! Keshe el Parlamentinde Úkimettiń jáne Esep komıtetiniń «2012 jylǵy respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýy týraly» esepteri jarııa etildi. «Sońǵysynyń esebinde sheneýnikterdiń el qarjysyn talan-taraj etýiniń tóbe shashty tik turǵyzarlyq, burynǵydan asqan derekteri keltirilgen. Jalpy, Esep komıtetiniń basshylyq tizginin Elbasy Aslan Mýsınge bergeli beri, bul vedomstvonyń pármeni arta bastaǵanǵa uqsaıdy», - dep jazady basylym «Mıllıardtar qaıda jumsalady?» degen taqyryptaǵy maqalasynda.
«Kaspııdiń quqyqtyq mártebesin anyqtaýǵa áli núkte qoıylǵan joq. Oǵan sebep - teńiz jaǵalaýynda otyrǵan bes eldiń naqty bir sheshimge kele almaýy», - dep jazady «Aıqyn» gazeti. Munyń ózindik sebepteri bar. Óıtkeni aldyn ala júrgizilgen esep boıynsha, Kaspıı tabanynda 10 mıllıard tonna bolatyn munaı jatyr. Al jalpy teńizdegi munaı-gaz qory 18-20 mıllıard tonna dep esepteledi. Bul az qor emes. Munyń syrtynda «maıly kúlsheden» dám tatqysy keletin úshinshi kúshter taǵy bar. Naqtylaı túsetin bolsaq, Kaspıı teńiziniń jalpy aýdany - 376 myń sharshy shaqyrym. Onyń beti teńiz deńgeıinen 28 metr tómen jatyr. Osy máselelerdi arqaý etken maqala «Kaspıı qaqtyǵys alańyna aınalýy múmkin be?» degen taqyryppen berilgen.
***
«Búginde keń dalamyz shól dalaǵa aınalyp barady. Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstrliginiń sońǵy taratqan málimetine qarasaq, el aýmaǵynyń 70 paıyzy shólge aınalyp úlgeripti jáne shóleıttený úderisi údemese, toqtaıtyn túri baıqalmaıdy», - dep dabyl qaǵady «Alash aınasy» gazeti juma kúngi nómirindegi «Keń dala shól dalaǵa aınalyp barady» degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń jazýynsha, jalpy qazaq saharasyna kóz júgirtetin bolsaq, shóleıt dalanyń birneshe túrin kórýge bolady. Ataqty Qaraqum 350 myń sharshy shaqyrymdy alyp jatyr, 200 myń sharshy shaqyrymǵa sozylǵan Ústirt pen Mańǵyshlaq, 300 myń sharshy shaqyrym jerde jatqan Qyzylqum, 35 myń sharshy shaqyrym - Aral Qaraqumy, 75 myń sharshy metr - Betpaqdala, 40 myń sharshy shaqyrymǵa jetetin Moıynqumymyz bar. Al álemdegi eń jas shól Aralqum eken. Aral teńiziniń sýalýy bul shóldiń ulǵaıýyna erekshe áser etti.
***
Aleksandr Mashkevıch, Patoh Shodıev jáne Alıdjan Ibragımov ázirshe Qazaqstandaǵy ózderiniń bıznes aktıvterin satýǵa qulyq tanytyp otyrǵan joq, - dep jazady «Ekspress K» gazeti «Ýhodıat lı «evrazııtsy» ız Kazahstana?» degen maqalasynda. Bul jaıynda bıznesmender málim etken. Aıta keterligi, olar ENRC kompanııasynyń aktsııasyna (árqaısysy 14,59 paıyzdan) ıelik etedi. Sonymen qatar «Eýrazııa» saqtandyrý kompanııasy men Eýrazııalyq banktiń 100 paıyz qojaıyndary.
«Nege biz Eýrazııalyq bankti sata almaımyz? Bul bıznes. Jaqsy naryqtyq baǵa bolsa sata alamyz. Biraq naqty qazir emes, ázirshe laıyqty usynys joq», - depti P.Shodıev basylymǵa bergen suhbatynda.