Kaspıı Araldyń taǵdyryn qaıtalaýy múmkin be – táýelsiz ekolog pikiri
Atalǵan joba óńirlik úılestirý keńesinde tanystyrylǵan. Quny – 239 mıllıard teńge. Qarjynyń 20 paıyzy sheteldik ınvestorlardan tartylady.
Jobanyń birinshi kezeńinde «Іnjý-Marjan» soryna sý jiberip, sodan keıin arnalar qazyp, Aşysor aımaǵynda shyǵanaq qurý usynylady. Bul aýmaqta keler jyldan bastap balyq sharýashylyǵyn damytý jáne týrıstik nysandar salý josparlanyp otyr.
Ekinshi kezeń 2024 jyly bastalmaq. Ol kezeńde aımaqta munaı quıý aılaqtary bar tereń teńiz portynyń qurylysy júrgiziledi degen jospar bar.
Al, úshinshi kezeń aıasynda Qaraqııa oıpatynyń belgili bir bóligin teńiz sýymen toltyrý kózdelgen. Sý toltyrylǵan dala men oıpatta shıpajaılar, qonaq úıler, akvaparkter, sý asty meıramhanalary bar jasandy araldar, ıahta klýby, súńgýirler mektebi, sarqyramalar men baqylaý alańdary, geotermaldyq aýrýhanalar men oıyn alańdaryn qamtıtyn kýrort qurý josparlanǵan.
Eger bul joba Kaspıı deńgeıiniń kóterilýi kezinde usynylsa, túsinýge bolar edi. Biraq qazir kerisinshe, teńiz deńgeıiniń tómendeýi tirkelip otyr. Jaıyq pen Edilden Kaspııge quıylatyn sýdyń ózi bógelýde. Osy oraıda, Araldy eske túsirgen jón, óıtkeni sheneýnikterdiń kinásinen Kaspıı Araldyń taǵdyryn qaıtalaýy múmkin, -
deıdi Ádilbek Qozybaqov.
Sondaı-aq, Kaspııde josparlanǵan barlyq aýqymdy jumystar transshekaralyq aspektide qaralýy tıis, óıtkeni bul jaǵalaýda ornalasqan elderdiń teńiz deńgeıine áser etýi múmkin. Táýelsiz ekolog jasandy teńiz Mańǵystaýdyń klımatyna da keri áserin tıgizetinin aıtty.
Aqtaý aýasynyń ylǵaldylyǵy jazda da, qysta da joǵary. Eger jasandy teńiz paıda bolsa, býlaný men ylǵaldylyq deńgeıi odan da artady. Munyń saldaryn logıkalyq turǵydan túsiný úshin ǵalym nemese zertteýshi bolýdyń qajeti joq, -
dep atap ótti spıker.
Ádilbek Qozybaqov bolashaq sý toǵanyn jasaý úshin onyń aınalasyndaǵy ósimdikter men janýarlar álemine tolyqqandy ǵylymı zertteýler, ekspedıtsııalyq jumystar qajet ekenin aıtady. Óıtkeni, sırek kezdesetin ósimdikter men janýarlar bolýy múmkin. Sondaı-aq, zertteý de birneshe jylǵa sozylýy yqtımal ekenin jetkizdi.
Úılestirý keńesinde talqylamas buryn bul jobany jurtshylyqpen talqylaý qajet edi, biraq ol oryndalmady. Sonymen qatar, qoǵamdyq tyńdaýlar zertteýden keıin de qajet. Olar aldyn ala jasalýy kerek, al jobany 2023 jyly júzege asyrý kózdelgen. Sondaı-aq, zań boıynsha qoǵamdyq tyńdaýsyz memlekettik ekologııalyq saraptamanyń qorytyndysyn alý múmkin emes, -
dedi ol.
Aıta ketsek, Úılestirý keńesiniń hattamasy boıynsha barlyq múddeli memlekettik organdarǵa «Mańǵystaýdyń ınfraqurylymdyq-rekreatsııalyq kesheni (Іnjý-Marjan)» jobasyn qosymsha muqııat pysyqtaý tapsyrylǵan. QR-nyń ekologııa, sý, jer, tabıǵı resýrstar, mádenıet jáne basqa da salalaryndaǵy zańnamalary qatań saqtalýyn eskere otyryp, konferentsııalar, dóńgelek ústelder, kezdesýler ótkizý múmkindigin qarastyrý aıtyldy. Úkimetke, ortalyq memlekettik organdarǵa birqatar naqty usynystar engize otyryp, atalǵan jobany iske asyrýdy odan ári pysyqtaý mindeti de júktelgen.
Eske salsaq, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Mańǵystaý oblysy jurtshylyǵymen kezdesýinde ıtbalyqtar men balyqtardyń jappaı qyrylýyn anyqtaý úshin Kaspıı teńiziniń aıdyny men jaǵalaýynda zertteý jumystaryn turaqty júrgizgen jón ekenin aıtqan edi.
Oqı otyryńyz, Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi Transshekaralyq ózender departamentiniń dırektory Arsen Jaqanbaev Kaspıı teńizi men Balqash kóliniń tartylý sebebin túsindirdi.