Kaskaderlikten akterlikke – Gollıvýdty baǵyndyrǵan Erden Telemisov jaıynda
Taıaýda ǵana Apple TV+1-de brıtandyq «Slow Horses» (Shaban jylqylar) shpıondar týraly serıalynyń tusaýkeseri ótken edi. Dál osy týyndyda Erden Telemisov orys mafııasy ókiliniń rólin somdady. Aıta keterligi, qazaq akteri Garı Oldman, Djek Loýden, Krıstıan Skott Tomas syndy álemdik kınonóneriniń juldyzdarymen birge birneshe kórkem týyndyǵa túsken bolatyn.
«QazAqparat» agenttigi tilshisine suhbat bergen Erden Telemisov «Shaban jylqylar» serıalynyń túsirilimi qalaı júrgeni, brıtandyq prodakshnnyń akterlerge qarym-qatynasy, Qazaqstandaǵy kınoındýstrııanyń damýy barysy jaıynda oıymen bólisti.
Kaskaderlikten akterlikke
Bir qyzyǵy, bul akter qorjynyndaǵy brıtandyq ekinshi joba. Erden «MakMafııa» televızııalyq serıalynda da mafııa ókiliniń rólin oınaǵan edi. Dál osy serıal kórermenderdiń júregin birden jaýlap aldy. Ulybrıtanııada serıaldyń tanymaldyǵy artyp, 2019 jyly «Emmı» syılyǵynyń «Úzdik dramalyq shoý» atalymynda jeńiske jetti.
«Londonda júrgenimde adamdar janyma kelip: «Siz «MakMafııaǵa» túsken joqsyz ba?», dep suraıtyn. Serıalda óte nashar adamnyń, bandıttiń, baskeserdiń rólin somdadym», - dep eske alady Erden.
Aıta keterligi, osy ról akterge birneshe jyl ótkennen keıin brıtandyq prodakshnnyń kelesi serıaly – «Shaban jylqylar» serıalyna túsýge jol ashty.
«Shaban jylqylar» jobasynyń kastıng-dırektory Nına Gold meni «MakMafııa» serıalynan baıqap qalypty. Birde, Nına Goldtan poshtama habarlama keldi. Ol meniń jumys kestemdi, taıaý ýaqytta qolym bos bolýy múmkin be ekendigin surapty. Sol ýaqytta eshqandaı josparym joq edi. Menen vıdeosynama túsirýdi ótindi. Olarǵa bári unapty. Odan keıin Zoom-da rejıssermen jáne kastıng-dırektormen saǵatqa sozylǵan áńgimelesý boldy. Synnan súrinbeı ótkennen keıin orys mafııasynyń ókili róline bekitti. Ótken jyldyń jazynda Anglııaǵa ushyp baryp, jarty jyl boldym», - dep eske alady akter.
Brıtandyq tanymal Nına Gold «Juldyzdar soǵysy», «Taqtalas», «Peddıngton», «Korol sóıleıdi» syndy jobalardyń kastıng-dırektory bolǵan.
«Mundaı tanymal adamnyń maǵan nazar aýdarýy óte úlken qurmet», - dedi Erden Telemisov.
«Shaban jylqylar» kórkem teleserıaly Mık Herronnyń dál osyndaı ataýmen jaryq kórgen romany jelisinde túsirilgen. Bastapqyda joba 12 serııadan turdy jáne «Jaǵalaý» (Embankment) dep atalǵan. Keıinnen «Shaban jylqylar» dep ózgerdi. Túsirilgen 12 serııa 6 serııadan 2 maýsymǵa bólindi. Qazirgi ýaqytta birinshi maýsymnyń 4 serııasy Apple TV+1-de qoljetimdi. Ekinshi maýsym «Óli arystandar» dep atalady. Dál osy maýsymda otandasymyz Erden Telemisov mafııa ókiliniń rólinde oınaıdy.
«Birinshi maýsymnyń keıipkerleri - Garı Oldman, Djek Loýden, Djonatan Praıs. Men úshin jobada «Oskar» syılyǵynyń úsh birdeı nomınatymen birge jumys isteý zor mártebe. Tipti eń batyl armandarymda da olarmen bir jobada jumys isteımin dep oılaǵan emespin. Fılmde orys mafııasy ókiliniń rólin somdaımyn. Bul MI-5-tiń shpıondyq bólimsheleriniń tarıhy jaıynda. Onda joly bolmaıtyn eń nashar agentterdi jiberetin bir bólim bar. Bólim basshysynyń rólin Garı Oldman somaıdy. Dál osy bólim agentteri shynaıy problemaǵa tap bolyp, ony óz kúshterimen sheshýge tyrysady. Al ekinshi maýsymda olar basqa problemamen – orys mafııasymen betpe-bet keledi. Naqtylaı túseıin, batysta Qazaqstannan, Grýzııadan, Reseıden shyqqan kez kelgen mafııany orys mafııasy dep aıtady. Eger jigitter orys tilinde sóılese, onda avtomatty túrde orys mafııasy sanalady», - dedi akter.
Bul akterdiń gollıvýdtyq tórtinshi jobasy. Buǵan deıingi fılmder men serıaldarda ol ekranda ne bári 1 mınýt qana kórinse, «Marko Polo» men «Jaýynger» fılmderinde akter-kaskader boldy. Al «MakMafııa» men «Shaban jylqylar» seraldarynda Erden Telemisovtyń akterlik sheberligi ashyla tústi.
«Burynyraq fıllmderge kaskader retinde qatysqanymda maqsatym tek tóbelesý, laıyqty ólý, kıimdi aýystyryp alyp, kelesi serıaldarda múldem basqa beınede kóriný edi. Al «Shaban jylqylar» serıalyna túsý men úshin tyń qadam boldy. Bul tolyqqandy ról jáne keıipkerim oqıǵalardyń qalaı órbıtindigine tikeleı yqpal etedi. Tipti, sońǵy serıaldardyń ózinde keıipkerim sıýjetke tikeleı yqpal etetin sátter bar. Menińshe, bul men úshin ǵana emes, sonymen birge otandyq kınomyz úshin de zor serpilis dep sanaımyn», - dedi Erden Telemisov.
Akter teńdessiz tájirıbe jınaǵanyn da jasyrmaıdy.
«Rejısserdiń akterlerdi túzetip, qalaı jaqsy oınaý kerektigin túsindirgen birneshe sát boldy. Al maǵan kezek kelgende rejısser: «Erden, excellent! Bári keremet! Jaraısyń! Dál osylaı jasa» deıtin. Akterler kúletin. Olar - taıaý bolashaqta sýper juldyzǵa aınalatyn jas juldyzdar. Olar menen jobaǵa qalaı kelgenimdi, Londonda agentimniń bar-joǵyn suraıtyn. Al men olarǵa «Shaban jylqylar» úshin arnaýly sálemhatpen tapsyrys arqyly aldyrǵan» dep jaýap beretinmin. Londonǵa saparym ózimniń múmkindigime degen senimimdi arttyra tústi. Menińshe, Qazaqstanda álemdik deńgeıde oınaı alatyn akter óte kóp», - dedi ol.
Brıtandyq prodakshnnyń akterlerge qarym-qatynasy jaıynda
Akterdiń aıtýyna qaraǵanda, Ulybrıtanııada akterlik quramǵa múldem basqasha qaraıdy.
«Olar úıimnen Almaty áýejaıyna deıin jetýim úshin taksıge tapsyrys beripti. Ózimdi basqa deńgeıde sezindim. Dál osyndaı jaıt elge oralǵan kezde de qaıtalandy. Tipti bıýdjeti tym qomaqty, somasyn aıta almaımyn. Biraq, bıýdjeti tarıhı iri jobalarmen shamalas. Al «Shaban jylqylar» is-qımyly qazirgi ýaqytta oryn alǵan. Maǵan olardyń akterlik quramǵa qarym-qatynasy, yqylas tanytýy unady. Buǵan deıin mundaı jaǵdaıda esh ýaqytta jumys istep kórmeppin. 1,5 aı boıy premıým sanattaǵy qonaq úıde turdym. Ózimdi erkin seziný úshin páterge shyqqym kelgende olar apartament jaldap berdi. Elge oralǵannan soń 4,5 aı turǵan páterdiń bir kúnge jalǵa alý aqysy 400 (250 myń teńge) fýnt bolǵanyn bildim. Jarty jyl boıy prodakshn Anglııada bolǵanym úshin qalamaqy tólep turdy. Al men ne bári 19 túsirilim kúni ǵana jumys istedim. Jalaqym bolsa, túsirilim kúnine qaramastan apta boıy júrdi», - dedi akter.
Erden Telemisov túsirim alańy men sahnany bezendirýleri de tańdanysyn arttyra túsirgenin aıtady.
«Dekaratsııalardyń keremettigi sonshalyq, terezeden jandy Londonda kórip turǵandaı sezinesiń. Al shyndap kelgende qala kórinisin beıneleıtin alyp ekrandar. Alǵash ret stýdııaǵa qatty tań qaldym», - dedi ol.
Serıaldyń túsirilim barysy aǵylshyn tilinde júrgenimen akterge esh qıyndyq týyndaǵan joq. Óıtkeni ol «Marko Polo», «MakMafııa» jobalary barysynda til syndyryp, aǵylshyn tilin jete úırengen edi.
«Bul serıal til úırenýime úlken kómegin tıgizdi. Buǵan deıingi jobalarda janymda dostarym, akterler, kaskaderler boldy jáne olarmen kúni boıy orys tilinde sóılesetinbiz. Al bul joly jalǵyz keldim. Jergilikti turǵyndarmen sóılesip, aǵylshyn tilin meńgerýimdi jetildire tústim. Qazir de aǵylshyn tilinde sóılesip turamyn. Eń bastysy - tájirıbe», - dedi akter.
Taıaý ýaqytta «Óli arystandar» ekinshi maýsymyn kórsetýdi bastaıdy jáne qazaqstandyqtar Erden Telemisovtiń akterlik sheberligine baǵa bere alady. Joba qazirdiń ózinde álemdik BAQ tarapynan oń baǵa alyp otyr.
Áleýmettik jeli – bul ózińe prodıýserlik jasaý
Erden Telemisovtiń qorjynynda kınodaǵy 35 ról bar jáne onyń tórteýi gollıvýdtyq jobaǵa tıesili. Ótken jyly Londonǵa sapary aldynda ol qazaqstandyq kórermender nazaryna QR Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń tapsyrysymen túsirilgen «Jeke is» serıalyn usyndy. Erden dál osy jobanyń bas prodıýseri boldy. Ol – kórermenge jaqsy tanys «Qudiretti» veb-serıalynyń da rejıesseri. Serıal qazirgi zamanaýı qalada, Almatyda ómir súretin jyn jaıynda. Rejısser dál osy serıal túsirilimin jalǵastyrýǵa nıetti.
Akter áleýmettik jelilerde de belsendi. Ony Instagram, Facebook, Telegram, VK, Twitter, tipti TikTok-tan da taýyp alýǵa bolady. Erden Telemisov áleýmettik jeli – bul ózińe prodıýserlik jasaý dep sanaıdy.
«Qaıyrymdy ári kópshil adammyn. Bul jaıt áleýmettik jelilerde de baıqalatyn shyǵar. Teris pikir esh ýaqytta jazbaımyn. Eger jeke basyma tıisip jatsa ǵana jaýap jazamyn. Ózime jazylǵandarǵa qamqor bolýǵa tyrysamyn. Meniń ómirimde de problema jetkilikti. Biraq, jaqsylyq jarshysy bolý durys sııaqty. Pozıtıvti jaqtaımyn. Onyń ústine áleýmettik jeliler jańa múmkindikter beredi. Bul óz ózińe prodıýsserlik jasaý desek te bolady. «MakMafııa» men «Shaban jylqylar» jobalaryna áleýmettik jelilerdiń arqasynda tap boldym. Taǵy bir qyzyqty oqıǵammen bólise keteıin. Birde Facebook-ta vırtýoz skrıpkashy Marat Bısenǵalıevten habarlama aldym. Onyń qyzy Arýhan Ulybrıtanııada turady. Ol – brıtandyq aktrısa. «Soǵys jáne beıbitshilik» serıalynyń brıtandyq nusqasyna túsken. Al «Soǵys pen beıbitshilik» kastıng-dırektory keıin «MakMafııa» serıalynyń kastıng-dırektory bolǵan. Ol jańa jobaǵa azııalyq akter izdegen eken. Osy jaıynda Arýhan ákesine jazypty. Al Marat Bısenǵalıev birden meni esine túsirip, brıtandyq prodakshnmen baılanystyrdy. Bloggıngtiń arqasynda jańa múmkindikter ashylady», - dedi akter.
Kınoǵa túsý aqsha úshin emes
«Kınoǵa aqsha úshin túspeımin. Kıno jankúıerimin. Jalpy kınematografııany jaqsy kóremin. Ózimde tek qana akter, kaskader sanamaımyn. Budan bólek, stsenarıı jazý, rejıssýra, operatorlyq jumys pen montaj qyzyqtyrady. Kún saıyn múmkindikterimdi shyńdap, damytýǵa tyrysamyn. Brıtandyq jobaǵa túsýim shetelden óte kóp usynystardyń túsýine sebep boldy. Jarty jyl sheteldik túsirilimderge qatysqym keledi. Óıtkeni, keleshegi zor, tabysy jaqsy. Al Qazaqstanda ózimdi prodıýser, rejısser, stsenarıst retinde damytý basty maqsatym. Elimizde kameranyń tý syrtynda bolýǵa tyrysamyn. Eger bir jyl buryn «Shaban jylqylar» syndy jobaǵa qatysasyń dese, senbes edim. Qazir qorjynymda taǵy bir brıtandyq joba bar, alǵa jyljı berý kerek», - dedi Erden Telemisov.
Akter elimizde kınematografııaǵa munan da kóp nazar aýdarylýy qajet dep sanaıdy. Onyń atap ótýinshe, sońǵy jyldardaǵy bul saladaǵy jetistikter qarajatty ózderi taýyp, qyzyqty jobalardy júzege asyryp júrgen jas kınematografısterdiń qolymen jasalyp jatyr.
«Menińshe, qazirgi ýaqytta ınternet-kınonyń qarqyndy damýy óte jaqsy. Kóptegen joba ınternetke arnalyp jasalýda. Qazir azdaǵan qarajatqa sapasy keremet kamera satyp alýǵa, al jastardyń óz josparlaryn júzege asyrýǵa múmkindik bar», - dedi ol.
Erden Telemisov bıyl Berlın festıvali qazylar alqasynyń múshesi boldy. Dál osy halyqaralyq is-sharada qazaqstandyq «Mystan» serıaly gran-prıdi jeńip alǵan edi.
«Qatty qýandym. Bizdiń jigitterdiń jeńiske jetkenin maqtan tuttym. Biraq, qazirgi ýaqytta Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵynda túsiniksiz jaıttar oryn alyp jatyr. Bul Qazaqstannyń barsha kınematografısi úshin eń úlken titirkendirgish sııaqty. Ótken jyly ótinim berý boldy. Olar shamamen 500-ge jýyqtaıdy. Al bıyl kenetten onyń báriniń kúshin joıyp jiberdi. Kınematografıster 1 jyl boıy pıtchıngti kútti. Olarǵa jobalaryn júzege asyrý úshin bıýdjet kerek. Al bir jyldan soń báriniń bolmaıtyndyǵyn aıtyp otyr. Qujattamalardy, ótinim berý erejesin ózgertip jibergen. Josparlaryńyzdy júzege asyrýǵa qarajat alý úshin 3 jylǵy eńbegińdi kórsetýge tıissiń. Sońǵy 2 jyl karantınge tap kelgenin, al kıno túsirilmegendigin eskersek, zań tyńǵylyqty ázirlenbegen. Ol kınematografısterdiń eski mektebine qarjy alý múmkindigin tyıyp, jastardyń jolyn jabady. Menińshe, bul durys emes. Bıýrokratııa arta túsýde. Іsin endi bastaǵan kınematografıster múldem aqsha ala almaıdy. Onyń pıtchıngke qatysý múmkindigi joq. Óıtkeni, tıisti qujattar toptamasyn kınodan baıaǵydan beri júrgenderdiń ǵana jınaý múmkindigi bar», - dep túıindeıdi oıyn Erden Telemisov.