Kásipkerlerimiz memleket tarapynan kórsetilip otyrǵan qoldaýdy jaqsy túsinedi - Sultan Maqashev
- Sultan Ysqaquly, óńir tirshiligi negizinen agrarlyq salaǵa negizdelgendikten egin egý men mal ósirý aldyńǵy qatarda turady. Bul salalarǵa memleket tarapynan da jyl saıyn mol qarjy bólinip keledi. Qos salany qatar ustaǵan aýdan kásipkerleriniń bıylǵy jetistigine toqtalyp ótseńiz...
- Ózińiz bilesiz, Elbasy óziniń Ult jospary - bes ınstıtýtsıonaldyq reformany júzege asyrý jónindegi 100 naqty qadamynyń 54-qadamynda «kásipkerlerdiń múddelerin qorǵaý úshin bıznes-ombýdsmen ınstıtýtyn nyǵaıtyp, onyń quramyna bıznestiń jáne Ulttyq kásipkerler palatasynyń ókilderi kiredi», dep naqty kórsetip berdi. Biz kásipkerlerimizdi qoldaǵanda osy qaǵıdany negizge alamyz. Aýdanda saýda, qurylys pen qyzmet kórsetý salalary da jolǵa qoıylyp keledi. Degenmen, mal jáne egin sharýashylyǵy salalaryndaǵy kásipkerlerdiń qarqyny joǵary. Mysaly bir ǵana egin sharýashylyǵyn alaıyq, Bıylǵy jyly aýdan boıynsha 23702 gektar jerge aýylsharýashylyq daqyldary ornalastyrylsa, 14209 gektar jerge aýyl sharýashylyǵy salasynyń negizgi ónimi - kúrish daqyly otyrǵyzyldy. Ótken jylmen salystyrǵanda jalpy egis kólemi 2017 gektarǵa, al kúrish kólemi 184 gektarǵa, mal azyǵy daqyldary kólemi 612 gektarǵa, jańa jońyshqa 557 gektarǵa, baqsha 8 gektarǵa, kókónis 46 gektarǵa jáne maqsary daqyly 638 gektarǵa kóbeıdi. Osy qyrýar tirliktiń bári kásipkerler qolymen jasalyp jatyr.
Dıqandarymyzdyń ala jazdaı eńbegi aqtalyp, kúrishtiń ár gektarynan 59,5 tsentnerden ónim alyndy. Qambaǵa 84543 tonnadan astam Syr marjany quıyldy. Bul elimiz egemendik alǵan jyldardyń ishindegi eń joǵary kórsetkish bolyp otyr. Munan ózge jazdyq bıdaıdan 2424 tsentner, maqsarydan 1960 tonna, kartoptan 9512 tonna, baqsha daqyldarynan 11220 tonna ónim jınalsa, 60000 tonna mal azyǵy shóp daıyndaldy.
Aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń jalpy kólemi 6 mlrd 837 mln. teńgeni qurady. Toǵyz aı ishinde aýylsharýashylyǵyna salynǵan ınvestıtsııa kólemi 81,7 mln teńgeni qurady. Al bıylǵy jyly aýyl sharýashylyǵy taýar óndirýshilerine memleket tarapynan qoldaý kórsetilip 690,3 mln teńge kóleminde sýbsıdııa berildi. Osynyń bári memleket tarapynan kásipkerlerge berilip jatqan úlken kómek, zor múmkindik dep sanaımyn.
- Bıylǵy mol ónimge qol jetizgen jetistikterińiz qutty bolsyn. Búginde túrli memlekettik baǵdarlamalar negizinde mal sharýashylyǵyna da zor kóńil bólinip otyr. Ata kásiptiń jaıy qalaı?
- Basty maqsatymyz da - mal basyn kóbeıtý. Qazaq úshin mal júrgen jer bereke ǵoı. Onyń ústine «Sybaǵa», «Qulan», «Altyn Asyq» baǵdarlamalary aıasyndaǵy jumystarǵa memleket tarapynan qoldaý kórsetilip keledi. Mysaly, bir ǵana «Sybaǵa» baǵdarlamasy aıasynda jyl basynan beri 5 sharýa qojalyǵy 42,1 mln teńge nesıe aldy. Bul sharýa qojalyqtarynda 15 adam jumyspen qamtyldy. Mundaı mysaldardy tizbeleı berýge bolady.
Aýdanda kásibin jańa ashqan kásipkerler nesıe alyp jumys atqarýdy túsinip alǵan desek bolady. Óıtkeni osy baǵdarlamalar arqyly memleketimiz olarǵa zor múmkindik berip otyr. Jeke kásipkerler men sharýa qojalyqtary ár aýyldarda mal basyn asyldandyrýdy jolǵa qoıyp alǵan.
Sózimizge dálel bolýy úshin toqtalar bolsam, búgingi kúni «Sybaǵa» baǵdarlamasy aıasynda 233 bas analyq sıyr, 10 bas buqa satyp alynyp, jospar 88,9 paıyzǵa oryndaldy. Al, «Qulan» baǵdarlamasymen «Qorqyt eli» nesıe seriktestigi arqyly Josaly kentinen «Myrzabaev» JK 2,9 mln teńge nesıege 10 bas analyq, 1 bas asyl tuqymdy aıǵyr jáne «Jorta» ShQ 5 mln teńge nesıege 7 bas asyl tuqymdy aıǵyr, 9 bas bıe, Josaly kentinen «Almat» ShQ 6,7 mln. teńge nesıege 2 bas asyl tuqymdy aıǵyr, 24 bas bıe satyp aldy nemese jospar 69,4 paıyzǵa oryndaldy.
Iirkól aýyldyq okrýgindegi «Bertaı» ShQ óz qarajaty esebinen 15 bas asyl tuqymdy qoshqar satyp alyp, «Altyn asyq» baǵdarlamasyna qatysýǵa «Qorqyt eli» nesıe seriktestigi arqyly nesıe alýǵa jumys jasaýda.
Qazirgi ýaqytta, «Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qory» AQ arqyly «50 el» baǵdarlamasy sheńberinde et jáne sút baǵytyndaǵy MІQ malyn kóbeıtýge 5 kooperatıvtiń 164 múshesine 435,1 mln teńge nesıe berildi. Sózimniń dáleli úshin aıtyp óter bolsam, jyl basynan beri 2529,8 tonna et, 4388 tonna sút, 503,4 myń dana jumyrtqa ónimderi óndirildi.
- Sóz basynda Elbasynyń 100 naqty qadam eńbegin atap óttińiz. Sondaǵy 61-qadamda: et óndirisi men óńdeýdi damytý úshin strategııalyq ınvestorlar tartý mindeti qoıyldy. Sonymen birge shıkizat bazasyn damytý jáne óńdelgen ónimderdi eksporttaý talaby da bar...
- Durys aıtasyz, bizdiń negizgi maqsat ta kezeń-kezeńimen damı otyryp, sol maqsatqa jetý. Joǵaryda óndirilgen mal etiniń kólemin atap óttim. Bizdiń bir úlken jetistigimiz aýdan boıynsha, «Zákirli» dep tanylǵan, «Aqtóbe ı K» JShS-niń «Ónimdiligi jylyna 1500 tonna qus fabrıkasy» 2016 jyly Óńirler kásipkerligin damytý kartasyna engen jobany qolǵa alyp otyr. Atalǵan joba «Baıqońyr» ÁKK UK AQ-nyń qatysýymen iske asyrylýda. Qazirgi ýaqytta, qus fabrıkasynyń qurylysy bastalyp ketti. Kásiporynǵa qajetti syrtqy ınfraqurylymyn júrgizýdiń joba-smetalyq qujattaryn ázirleý jáne memlekettik saraptamadan ótkizýge oblystyq bıýdjetten 20 mln teńge bólindi. Qazirgi ýaqytta JSQ ázirlenip, memlekettik saraptamaǵa usynyldy. Jobanyń qurylysy barysynda 200 adam, iske qosylǵan kezde 80 adam jumyspen qamtylady.