Qasym-Jomart Toqaevtyń «Qazaqstan-Italııa» ınvestıtsııalyq dóńgelek ústelinde sóılegen sózi
Q. Toqaev Italııanyń bıznes «kapıtandaryna» Qazaqstannyń ınvestıtsııalyq múmkindikteri týraly jan-jaqty málimet berdi. Onyń aıtýynsha, álemdegi geosaıası jaǵdaıǵa qaramastan, elimiz aımaqtaǵy eń iri jáne qarqyndy damyp kele jatqan ekonomıkalardyń biri retindegi ornyn senimdi túrde saqtap otyr.
– Byltyr elimizdiń ekonomıkalyq ósimi 5,1 paıyz deńgeıinde boldy. Bul – boljamdy jahandyq kórsetkishke qaraǵanda shamamen 2 ese joǵary (Dúnıejúzilik bank – 2,6%, BUU – 2,7%). Bizdiń orta merzimdi perspektıvadaǵy strategııalyq maqsatymyz – 2029 jylǵa qaraı ekonomıkanyń kólemin eki ese ulǵaıtýǵa múmkindik beretin 6-7 paıyzdyq ósimge qol jetkizý. Ol úshin aýqymdy reformalar júrgizý qajet edi. Sondyqtan saıası reformalarmen qatar, naryqtyq jáne básekege qabiletti ekonomıkamyzdy aıtarlyqtaı nyǵaıtyp jatyrmyz. Men muny tabysqa jetýdiń qajetti sharty dep esepteımin. Qazaqstanda taıaý arada ekonomıkamyzdyń ashyq, senimdi jáne qarqyndy damýyna yqpal etetin asa mańyzdy ári túbegeıli reformalar bastalady. Muny sizderge senimdi túrde aıta alamyn. Maqsatymyz – Qazaqstandaǵy standarttardy, erejelerdi jáne bıznes júrgizý tájirıbesin Ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymynyń deńgeıine jetkizý. Biz eń joǵary halyqaralyq standarttarǵa saı keletin ınvestıtsııalyq ahýal qalyptastyrýǵa umtylyp jatyrmyz, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent el ekonomıkasyna shetelden tikeleı tartylatyn ınvestıtsııa kólemin ulǵaıtý maqsatynda praktıkalyq jáne zańnamalyq turǵyda josparlanǵan sharalar týraly ıtalııalyq kásipkerlerge málimet berdi.
– Biz ınvestorlarǵa ońtaıly ári yńǵaıly orta qalyptastyrý úshin bızneske qoıylatyn artyq talaptardy anyqtap, olardy joıdyq. Jaqynda Investıtsııalardy tartý jónindegi keńes qurylyp, oǵan keń aýqymdy ókilettik berildi. Bul Keńestiń jedel sheshim qabyldaýyna, kórsetiletin jan-jaqty memlekettik qoldaýdy qamtamasyz etý arqyly ınvestıtsııalyq jobalardy júzege asyrýyna yqpal etedi, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaevtyń pikirinshe, energetıka salasy – eki el arasyndaǵy ekonomıkalyq yntymaqtastyqtyń negizgi baǵyty.
– Qazaqstan munaıynyń 80 paıyzdan astamy Eýropaǵa eksporttalady. Bul Eýropa Odaǵyna qajet munaıdyń shamamen 10 paıyzyn qamtamasyz etedi. Qazaqstannyń uzaq jyldan bergi jáne senimdi energetıkalyq seriktesi Italııaǵa alǵys aıtqym keledi. Biz ıtalııalyq ENI kompanııasynyń Qazaqstan ekonomıkasyna qosqan úlesin joǵary baǵalaımyz. Qazaqstan munaı men gazdy barlaý salasynda mol múmkindik usynyp otyr. Biz mańyzdy ken oryndaryn ashý maqsatynda álemdik ozyq tájirıbeni engizip jatyrmyz. Sondaı-aq Italııa kompanııalaryn munaı-gaz salasynda servıstik qyzmet kórsetý isine atsalysýǵa shaqyramyz, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent jańartylatyn energııa salasyndaǵy yntymaqtastyqtyń keleshegi týraly aıta kele, Qazaqstan óńirde birinshi bolyp Parıj kelisimin ratıfıkatsııalaǵan memleket retinde 2060 jylǵa qaraı kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkizý jóninde mindetteme alǵanyn atap ótti.
– Bizdiń jańartylatyn energııa salasyndaǵy áleýetimiz 1 trıllıon kVt/saǵ dep baǵalanady. Oǵan Frantsııanyń Total, Saýd Arabııasynyń ACWA Power, Birikken Arab Ámirlikteriniń Masdar jáne Germanııa men Shvetsııanyń Svevind Energy Group sııaqty iri jahandyq kompanııalary qyzyǵýshylyq tanytty. Bul kompanııalar qýaty 43 GVt bolatyn jańartylatyn energııany óndirý jónindegi jobalardy júzege asyrýǵa nıetti. Italııada elektr energııasynyń úshten biri «jasyl energetıka» kózderi esebinen óndiriletini belgili. Osy tájirıbeni eskersek, ıtalııalyq kompanııalar da atalǵan jobalardy iske asyrýǵa nıet bildirgen kásiporyndardyń qataryna qosyla alady. Biz bul mańyzdy saladaǵy áriptestikti, meıli ol óndiris, tehnologııa transferti nemese tájirıbe almasý bolsyn, damytýǵa asa múddelimiz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy tehnologııalyq revolıýtsııany jáne aldaǵy ýaqytta asa mańyzdy shıkizatty óndirý jáne óńdeý salasynda jahandyq suranystyń eselep ósetini jónindegi boljamdy eskerip, Italııa kásipkerlerin osy baǵytta yntymaqtastyq ornatýǵa shaqyrdy.
– Dúnıejúzilik banktiń baǵalaýynsha, Qazaqstanda quny 46 trıllıon dollardan asatyn bes myńnan astam barlanbaǵan ken orny bar. Búginde biz Eýropa Odaǵyna múshe elderdiń ekonomıkasyna qajetti eń mańyzdy 34 shıkizattyń 19 túrin óndiremiz. Qajetti ınvestıtsııa bolsa, kobalt, volfram, lıtıı sııaqty paıdaly qazbalardyń 9 túrin ıgerýge bolady, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdenttiń aıtýynsha, kólik-logıstıka – yntymaqtastyqtyń taǵy bir ózekti salasy. Qazaqstan óńirlik habqa aınalý úshin Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytyn damytýdy belsendi túrde qolǵa aldy.
– Orta dáliz «Bir beldeý, bir jol» bastamasyn tolyqtyrady. Biz ony Eýropa Odaǵynyń Transeýropalyq kólik jelisimen jáne «Jahandyq qaqpa» strategııasymen ushtastyrýdy kózdep otyrmyz. Sonymen qatar «Úlken jetiliktiń» Jahandyq ınfraqurylym jáne ınvestıtsııalar salasyndaǵy seriktestigi (PGII) jónindegi bastamasyn qoldaımyz. Sońǵy 15 jylda Qazaqstan kólik ınfraqurylymyna 35 mıllıard dollardan artyq qarjy quıdy. Aldaǵy úsh jylda 1300 shaqyrymnan astam temirjol jelisin salýdy josparlap otyrmyz. Bul Qytaı, Ońtústik Azııa jáne Eýropa baǵyttaryndaǵy taýar tasymalyn ulǵaıtýǵa múmkindik beredi. Sondyqtan ıtalııalyq ınvestorlardy bizdiń aılaqtarymyzdy damytý, júk tasymaldaýshy kemelerdi birlese shyǵarý jáne logıstıkalyq ortalyqtar qurý isine belsendi atsalysýǵa shaqyramyz. Qazaqstan aýmaǵy arqyly ótetin 13 halyqaralyq baǵyttyń, sondaı-aq Almaty men Mılan arasyndaǵy tikeleı áýe reısteriniń arqasynda eki eldiń qarym-qatynasy burynǵydan da bekı tústi. Biz Astanany Rım jáne Mılan qalalarymen jalǵaıtyn tikeleı reısterdi ashý josparyn qýana quptaımyz. Bul bizdiń ekonomıkalyq qatynastarymyzdy jáne halyqtarymyz arasyndaǵy baılanysty nyǵaıtýǵa, sondaı-aq týrızmdi ilgeriletýge oń septigin tıgizetini sózsiz, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev aýyl sharýashylyǵy salasynda birlesken ınvestıtsııalyq jobalardy tıimdi júzege asyrý úshin zor áleýet bar ekenine toqtalyp, Italııa bıznes-elıtasynyń nazaryn osy baǵytqa aýdardy.
– Terrıtorııamyzdyń 70 paıyzdan astamy aýyl sharýashylyǵyna jaramdy. Elimiz Ortalyq Azııadaǵy astyqty ólke sanalady. Biz bıdaı men un óndirý boıynsha álemdegi on eldiń qataryna kiremiz. Aýyl sharýashylyǵy ónimderimiz álemniń 80-nen astam eline jetkiziledi. Álemde azyq-túlik tapshylyǵy artyp kele jatqanyn eskere otyryp, biz osy sektordyń ónimdiligin úsh ese jáne eksportty eki ese arttyrýdy kózdep otyrmyz. Qazaqstan ıtalııalyq seriktesterimen birge dándi jáne maıly daqyldardy ósirý, sondaı-aq makoron, et jáne sút ónimderin óndirý baǵyttaryndaǵy yntymaqtastyqty damytýǵa múddeli, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy dóńgelek ústelge qatysýshylardy bıotehnologııa, farmatsevtıka salalaryndaǵy ınvestıtsııalyq múmkindikter týraly habardar etti. Qasym-Jomart Toqaev Italııanyń birqatar iri kompanııalaryn Qazaqstanda jergilikti óndiris ashýǵa shaqyrdy.
Budan bólek, Qasym-Jomart Toqaev IT-salasyn damytýdyń jáne «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń artyqshylyqtaryna arnaıy toqtaldy.
Memleket basshysy sózin qorytyndylaı kele, Qazaqstannyń áleýetti ınvestorlarǵa jan-jaqty qoldaý kórsetýge daıyn ekenin aıtty. Sondaı-aq kezdesýge qatysýshylardy «Astana» halyqaralyq forýmyna qatysýǵa shaqyrdy.
Jıyn barysynda Italııa Respýblıkasy Mınıstrler Keńesi tóraǵasynyń orynbasary – Syrtqy ister jáne halyqaralyq yntymaqtastyq mınıstri Antonıo Taıanı, CDP tobynyń bas atqarýshy dırektory Darıo Skannapeko, Confindustria kompanııasynyń ınternatsıonaldandyrý jónindegi vıtse-prezıdenti Barbara Djakomello, CONFAPI kompanııasynyń prezıdenti Krıstıan Kamısa, Leonardo SpA tobynyń prezıdenti Stefano Pontekorvo, Fincantieri SpA kompanııasynyń bas atqarýshy dırektory Perroberto Folgero, PetrolValves kompanııasynyń bas atqarýshy dırektory Sandro Malkorı, Pietro Fiorentini kompanııasynyń bas atqarýshy dırektory Paolo Nardı jáne taǵy basqalar ekonomıkanyń tıisti salalary boıynsha Qazaqstanmen aradaǵy yntymaqtastyqty damytý perspektıvalaryna qatysty kózqarastaryn bildirdi.
Investıtsııalyq dóńgelek ústel aıaqtalǵan soń, Memleket basshysynyń qatysýymen birqatar ekijaqty qujattarǵa qol qoıý rásimi ótti.
- «Samuryq-Qazyna» AQ men Balestra arasyndaǵy Túrkistan oblysy Sozaq aýdany Taıqońyr aýylynda qýaty jylyna 800 myń tonna bolatyn kúkirt qyshqyly zaýytyn salý jobasynyń sharttary men merzimin aıqyndaıtyn kelisim;
- «Báıterek» UBH» AQ men SACE arasyndaǵy ekonomıkanyń basym sektorlaryndaǵy ınvestıtsııalyq jobalar jóninde Italııanyń qatysýymen jasalǵan mámilelerdi saqtandyrý lımıtin belgileý týraly negizdemelik kelisim;
- «Samuryq-Energo» AQ men Ansaldo Energia SpA arasyndaǵy qýaty 544 MVt-qa deıin jetetin bý-gaz qondyrǵysyn salý arqyly Almatydaǵy úshinshi JEO-ny rekonstrýktsııalaýdy kózdeıtin yntymaqtastyq týraly kelisim;
- Qazaqstandaǵy ıtalııalyq kásiporyndardy jáne Italııadaǵy qazaqstandyq kásiporyndardy qoldaýǵa, sondaı-aq Qazaqstan men Italııa bıznesi arasyndaǵy ekonomıkalyq jáne saýda qatynastaryn nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan «Atameken» UKP men Confiindustria arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým.