Qasıetti qara dombyranyń kem degende 6 myń jyldyq tarıhy bar
«Ary qaraı sóz joq túrki dáýiri. Mynaý kádimgi óziniń tarıhyn tasqa qashap jazǵan Kúltegin, Tonykók, Býmyn qaǵan zamanynda, odan ary Túrkesh qaǵanaty, Túrki qaǵanaty, Kók Túrki qaǵanaty. Bulardyń bárin tarıhshylar keıde Saq dáýiri dep ataıdy. Túrki qaǵanaty kezindegi bir zattardy taýyp alsa, arheologııalyq qazba jumystarynan, olardy Saq dáýirinen dep ataıdy. Saq dáýirindegi kóp zat haıýanattar stılinde bolatyn.
Sol zamandaǵy kúıler de sondaı. Týra sol erte kezdegi kúılerdi alatyn bolsaq, mysaly Aqqý, jylqyǵa arnalǵan qaptaǵan kúıler, Bozaıǵyr, Qara-jorǵa, Jorǵa aıý, Qasqyr, Aqsaq qaz sııaqty kúıler bar. Bulardyń bári ıslam mádenıetine deıingi, Táńir dinine deıingi nanym-senim kezinde paıda bolǵan. Ǵalym, arheolog Álkeı Marǵulannyń zertteýinde bar», - deıdi kúıshi, Qazaqstannyń Eńbek sińirgen qaıratkeri Janǵalı Júzbaı.
Ańyz ne deıdi? Zamanynda uly Joshynyń qazasyn estirtken adamnyń kómeıine qorǵasyn quıamyn degen Shyńǵyshanǵa adam balasy bata almaǵanda, qaıǵyly habardy osy dombyranyń únimen jetkizgen-mis. «Aqsaq qulan» kúıi osylaı týǵan. Budan basqa da ańyzdar, derekter jeterlik.
«Aqseleý Seıdimbekov mysaly qazaq kúılerin dáýirleı bastaǵan kezde eń alǵashqy deregin Attılanyń joryǵynan bastaıdy. Sonda myna derek tarıhshylar aıtady. Sonda bular ózderiniń sadaǵyn shireı, shertip otyryp, soǵan qosylyp án aıtatyn jaǵdaılary bar. Kúı tartatyn jaǵdaılary bar deıdi», - deıdi Janǵalı Júzbaı .
Osy qazirgi bizdiń otandyq ǵylymnyń maqtanyshy Zeınolla Samashev 5 jyldaı buryn arǵy qobyz-dombyrany, ıaǵnı dombyra men qobyzdyń atasyn qazba jumystary kezinde taýyp aldy. Al onyń jasy 5 ǵasyrdaı. Mamandar arnaıy saraptama jasap zerttedi. Dombyranyń alǵash paıda bolǵan jeri ısi túrki balasynyń altyn besigi Altaı taýy dep te aıtylady. Bul aspaptyń tek eki ishek qana emes úsh ishektisi de bar. Qazaqtyń tórindegi sol qara dombyra tek turǵan joq, qaımana jurttyń tektiligin de aıǵaqtap tur.