Kásibı memlekettik apparat halyqtyń bılikke senimin nyǵaıtady - M.Nurtazın
Onyń aıtýynsha, qazirgi tańda memlekettik qyzmetke qabyldaý túbegeıli ózgertildi. Eger burynǵy talaptar boıynsha belgili bir memlekettik organ ishinde memlekettik qyzmetshilerdiń aýysýy tek memlekettik qyzmetshiniń ótinishi jáne ókiletti organnyń kelisýimen júzege asyrylsa, endi bul tek konkýrs negizinde júzege asyrylady. ıAǵnı biliktilik talaptaryna sáıkes keletin jáne tıisti memlekettik qyzmettegi ókili bar sol mekemeniń memlekettik qyzmetshisi birinshi kezekte ishki konkýrsqa qatysa alady. Naqtyraq túsindiretin bolsaq, memlekettik qyzmetshilerdi ilgeriletý tómengi laýazymdarda jumys ótili bolǵan kezde jáne ishki konkýrs ótkizý jolymen júzege asyrylady (áńgimelesý arqyly). Alǵashqy kezeńde ishki konkýrs memlekettik organnyń óz qyzmetshileriniń arasynda ótkiziledi. Tıisti úmitker bolmaǵan kezde, ishki konkýrstyq irikteý barlyq memlekettik qyzmetshiler arasynda ótkiziledi.
Іshki konkýrsta da úmitker anyqtalmaǵan jaǵdaıda, ókiletti organmen kelisý boıynsha, jeke nemese kvazımemlekettik sektorda salystyrýǵa keletin eńbek ótili bar azamattardyń arasynda jalpy konkýrs ótkizilýi múmkin. Bul basshy laýazymǵa irikteý jaǵdaıynda júzege asyrylady. Ult josparynyń birinshi qadamynda memlekettik qyzmetke qabyldaý tómengi laýazymdardan bastalýy tıis dep atalyp ótkendeı, memlekettik organnyń eń tómengi laýazymyna elimizdiń barlyq azamattary qatysa alady.
Aǵymdaǵy jyldyń eseptik kezeńinde Batys Qazaqstan oblysynda memlekettik qyzmetke ornalasý boıynsha jergilikti atqarýshy organdarda jalpy sany 240 konkýrs ótkizildi. Onyń ishinde birinshi ishki konkýrstar (belgili bir memlekettik mekemeniń ishindegi nemese onyń quyrylymdyq bólimderiniń memlekettik qyzmetshileri ǵana qatysa alady) sany - 77, ekinshi ishki konkýrstar (kez kelgen memlekettik qyzmetshiler qatysa alady) sany - 41, jalpy konkýrstar (barlyq azamattar qatysa alady) sany 122-ni quraıdy.
Birinshi ishki konkýrstar nátıjesinde 17 memlekettik qyzmetshiniń laýazymy, ekinshi ishki konkýrstar negizinde tórt memlekettik qyzmetshiniń laýazymy joǵarylady. Jalpy, konkýrstar negizinde 44 adam memlekettik qyzmetke qabyldanyp, onyń ishinde tómengi bolyp tabylmaıtyn laýazymdarǵa úsh adam qabyldandy.
Kóp adamdardyń kókeıinde júrgen suraqtardyń biri memlekettik qyzmetke qalaı kirýge bolady nemese testileý qalaı ótedi? Osy merzimge deıin túsken usynystardy saralaý nátıjesi boıynsha, belgili bir zańnan shekti mánine bir bal jetpeı kópshiligi testileýdiń oń baǵasyn ala almaǵan. Azamattar men qoǵamdyq ınstıtýttar usynys negizinde Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik tili men zańnamalaryn bilýge arnalǵan testileý erejesi 2016 jyldyń 1 qańtarynan bastap jańadan qabyldandy.
Testileý úsh baǵdarlamadan turady. Birinshi baǵdarlama: toǵyz zań, 110 mınýt, testileýden ótý máni - barlyq normatıvtik-quyqtyq aktiler boıynsha suraqtardyń jalpy sanynyń (135 suraq) 95-ten kem emes durys jaýaptar jáne árbir normatıvtik-quqyqtyq aktiler boıynsha besten kem emes durys jaýaptar. Ekinshi baǵdarlama: segiz zań, 100 mınýt, testileýden ótý máni - barlyq normatıvtik-quqyqtyq aktiler boıynsha suraqtardyń jalpy sanynyń (120 suraq) 72-den kem emes durys jaýaptar jáne árbir normatıvtik-quqyqtyq aktiler boıynsha 5-ten kem emes durys jaýaptar. Úshinshi baǵdarlama: alty zań, 80 mınýt, testileýden ótý máni - barlyq normatıvtik-quqyqtyq aktiler boıynsha suraqtardyń jalpy sanynyń (90 suraq) 45-ten kem emes durys jaýaptar jáne árbir normatıvtik-quqyqtyq aktiler boıynsha 5-ten kem emes durys jaýaptar.
2016 jyldyń tórt aıynda Batys Qazaqstan oblysynyń testileý ortalyǵyna ótýge jalpy sany 920 adam ótinish bildirgen. Onyń ishinde qańtar aıynda 111 (sonyń ishinde 64 shekti mándi jınaǵan, 47-si shekti mándi jınaı almaǵan), aqpan aıynda 186 (sonyń ishinde 80 shekti mándi jınaǵan,106-sy shekti mándi jınaı almaǵan), naýryz aıynda 144 (sonyń ishinde 72 shekti mándi jınaǵan, 72-si shekti mándi jınaı almaǵan), sáýir aıynda 233 (sonyń ishinde 109-y shekti mándi jınaǵan, 124-i shekti mándi jınaı almaǵan), mamyr aıynda 246 (sonyń ishinde 98 shekti mándi jınaǵan, 148-i shekti mándi jınaı almaǵan), testileýden ótti. Jalpy, ótinish bildirgenderdiń 46%-y testileýdiń shekti máninen ótip, testileýdiń oń qorytyndysyn alǵan.
Shekti mánnen joǵary nátıjeler alǵan kandıdat 20 mınýttyń ishinde avtomattandyrylǵan jeke qasıetterin baǵalaý testileýine jiberiledi. Avtomattandyrylǵan jeke qasıetterin baǵalaý sheńberinde kandıdattardyń damý deńgeıleri anyqtalady: jigerliligi, kommýnıkatıvtiligi, taldamalylyǵy, uıymdastyrýshylyǵy, minez-qulqy, sapaǵa baǵdarlanýy, tutynýshyǵa baǵdarlanýy jáne sybaılas jemqorlyqqa shydamsyzdyǵy. Zańnamany bilýge arnalǵan testileý nátıjeleri boıynsha sertıfıkat, jeke qasıetterin baǵalaý nátıjeleri boıynsha qorytyndy beriledi. Olar bir jyl ishinde qoldanylady jáne memlekettik organdarmen áńgimelesý nysanynda ótkiziletin úshinshi satyǵa - jalpy konkýrsqa qatysý úshin qujattardyń ajyramas bóligi bolyp tabylady.
Biz bul jerden merıtokratııa, ıaǵnı memlekettik qyzmettiń mansaptyq modeliniń aıqyn jolyn kóremiz. Burynǵydaı óziniń tanysyn nemese bireýdiń telefon arqyly memlekettik qyzmetshiniń laýazymyn kóteredi degen zańmen shektelgen. Memlekettik qyzmetshiniń laýazymyn joǵarylatýshylyq jáne jarııaly túrdegi konkýrstar negizinde iske asyrylady. Baıqaýshylar men sarapshylar ol konkýrstyń áńgimelesý satysyna mindetti túrde qatysýy zańdastyrylǵan.
Mine, bul jumystardyń nátıjesi «Qazaqstan - 2030» strategııasynda negizi salynǵan memlekettik qyzmettiń tıimdi modeliniń qalyptasqanyn kórsetedi. «100 naqty qadam» Ult josparynyń birinshi ınstıtýtsıonaldy reformasyn iske asyrý alys jáne jaqyn shetelderdiń tájirıbesin nazarǵa ala otyryp júrgizilýde.
2016 jyldyń 1 qańtarynan bastap memlekettik qyzmetshiler úshin jańa Ádep kodeksi bekitildi. Osy ýaqytqa deıin bolǵan tártiptik isteri jónindegi komıssııalar jumystaryn toqtatyp, onyń ornyna jańadan ádep jónindegi komıssııalar quryldy.
2016 jyldyń bes aıynda QR Memlekettik qyzmet isteri mınıstrliginiń BQO boıynsha departamenti janyndaǵy ádep jónindegi keńestiń tórt otyrysy ozdyryldy. Ádep jónindegi keńesterde 23 memlekettik qyzmetshiniń isi qaralyp, Ádep kodeksi normasyn saqtamaǵany úshin bes memlekettik qyzmetshige eskertý, memlekettik qyzmetke kir keltiretin teris qylyqqa jol bergeni úshin jeti memlekettik qyzmetshige qyzmetke tolyq sáıkes emestigi týraly eskertý berildi. Al is-áreketterinde tártiptik teris qylyq jasaý belgileriniń bolmaýyna baılanysty 11 memlekettik qyzmetshiniń isteri toqtatyldy.
Bul jerden ádep jónindegi keńestiń memlekettik qyzmetshilerdi tek jazalaý úshin ǵana qurylǵan keńesshi organ emes ekendigine kóz jetkizýge bolady. Ádep jónindegi keńeske kelip túsken ár materıal jiti zerdelenip, komıssııa múshelerine usynylady. Keńes quramynda úkimettik emes uıym, kásipodaq, kásipkerler palatasynyń ókilderi engizilgen.
Ókinishti jeri 12 memlekettik qyzmetshiniń ádep jónindegi keńestiń tarapynan berilgen usynys negizinde jazalanýy, áli de bolsa, memlekettik qyzmetshilerdiń óz isterine jaýapty qaramaýy (jaýapsyzdyǵy) nemese jańadan engizilgen zań normalaryn bilmeýi baıqalady. Memlekettik qyzmetshiler mundaı olqylyqtarǵa jol bermeýi úshin, olar árdaıym ózderin jetildirip otyrýy qajet.
«Bilikti mamannyń kez kelgen kásiporyn úshin mańyzdy ǵana emes, sonymen qatar kásiporynnyń paıda tabýy men ómirsheńdigi baǵytynda da orny erekshe. Al bul jaǵdaıdy memleket tarapynan qaraıtyn bolsaq, onda árbir memlekettik qyzmetshi «Júz jyl ómir súrseń, júz jyl bilim al, oqy» degen qanatty sózin esterinde ustanýy arqyly, memleketimizdiń «Máńgilik el» bolýyna úles qosa alady. «Máńgilik el» ıdeıasyn iske asyrýda «100 naqty qadam» Ult josparynyń tórt jáne bes reformalary «Birtektilik pen birlik» pen «Esep beretin memlekettik qalyptastyrý» baǵyttary boıynsha júrgizilýde. Osy atalǵan jumystardyń barlyǵy kásibı memleketti apparatty qurýǵa baǵyttalǵan. Ár memlekettik organ, ár memlekettik qyzmetshi «100 naqty qadam» Ult josparyn júzege asyra otyryp, «Máńgilik el» jalpyulttyq patrıottyq ıdeıasyna negizdelgen qazaqstandyq biregeılik pen birlikti ilgeriletý úshin eńbektenedi», dep túıindedi oıyn M.Nurtazın.
Aıta keteıik, Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev jarııa etken 5 ınstıtýtsıonaldyq reformany júzege asyrý boıynsha 100 naqty qadam - Ult josparynyń eń alǵashqy bólimi Memleketti kásibılendirý dep atalady.
«Bizdiń birinshi reformamyz «Memlekettik qyzmet týraly» jańa Zań negizinde memlekettik apparattyń tıimdiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan.
Memlekettik qyzmettiń reformasyn biz alǵashqy zańnamalyq akt - Prezıdenttiń «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy memlekettik qyzmet týraly» zań kúshi bar Jarlyǵy qabyldanýynyń 20 jyldyǵy tusynda júzege asyra bastaýymyzdyń nyshandyq máni bar.
1995 jyldyń jeltoqsanynda bul qujat tek Qazaqstan úshin ǵana emes, sondaı-aq, búkil TMD keńistigi úshin ınnovatsııa bolǵanyn atap ótý mańyzdy.
Biz barlyq postkeńestik elderdiń ishinde alǵash bolyp memlekettik qyzmetshilerdiń jańa kadrlyq korpýsyn konkýrs jáne merıtokratııa qaǵıdattary arqyly qalyptastyrýǵa kiristik.
Qazir qazaqstandyq memlekettik qyzmetti damytýdyń jańa kezeńi bastaý aldy.
Meniń Jarlyǵymmen Memlekettik qyzmet isteri jónindegi mınıstrlik, onyń qurylymynda - Jemqorlyqqa qarsy is-qımyldyń ulttyq bıýrosy quryldy.
Osylaısha, tek memlekettik qyzmet júıesi ǵana emes, sondaı-aq, jemqorlyqqa qarsy is-qımyl tanytatyn, ıaǵnı jemqorlyq kórinisteriniń barynsha aldyn alýǵa baǵdarlanǵan júıe de jańǵyrtylyp otyr.
Bul jerde jemqorlyqpen kúrestiń ózi barynsha dáıekti bola túsedi jáne júıeli sıpatqa ıe bolady.
Mine, jemqorlyqqa qarsy is-qımyl týraly jańa zań osyndaı ustanymdarǵa negizdelse, onyń ózi halyqaralyq standarttarǵa baǵdarlanǵan jáne jańa jyldan bastap kúshine endi.
Jemqorlyqqa qarsy jańa zańnamamen ózara baılanysta jáne sonymen qatarlasa qabyldanǵan memlekettik qyzmet týraly jańa zań memlekettik qyzmettiń jańartylǵan modeliniń negizgi sheńberlerin jáne memleketti basqarýdyń barlyq júıesiniń tıimdiligin kúsheıtý boıynsha odan arǵy is-qımyldardyń ret-tártibin aıqyndaıdy.
Birinshiden, ákimshilik memlekettik qyzmetshiniń mansaby onyń biliktiligi jáne jınaqtaǵan tájirıbesi esepke alyna otyryp quralady.
Mansaptyq satynyń ár baspaldaǵynda ol óziniń kásibı jaramdylyǵyn dáleldep otyrýǵa tıis bolady.
Jańa zańǵa birqatar qaǵıdatty normalar engizilgen.
Memlekettik qyzmetke ornalasý tek keshendi irikteý men jumysty tek tómengi laýazymdardan bastaýdyń nátıjeleri boıynsha múmkin bolady.
Jumys tájirıbesi memlekettik qyzmetshiniń mansaptyq ilgerileýiniń basty sharty bolady jáne munda da tek konkýrstyq negizde júzege asyrylady.
Sondaı-aq, jekelegen memlekettik qyzmetshiler rotatsııalarynyń múmkindigi kólbeýinen jáne tiginen olardy qyzmettik baspanamen qamtamasyz ete otyryp qarastyrylǵan.
Ekinshiden, memlekettik qyzmetke ashyq konkýrs arqyly jáne Kadr saıasaty jónindegi ulttyq komıssııanyń sheshimi boıynsha kelisimsharttyq negizde memlekettik emes sektordaǵy basqarýshylar qatarynan azamattar jáne sheteldik menedjerler tartyla alady.
Úshinshiden, memlekettik qyzmetshige eńbekaqy tóleýdiń jańa júıesi onyń biliktiligi men atqaratyn jumysynyń sıpatyna, kólemi men nátıjesine baılanysty zań turǵysynan bekitiledi. Asa nátıjeli qyzmet úshin bonýstar tóleý qarastyrylǵan.
Mundaı júıeni 2017 jyldyń 1 qańtarynan bastap engizý josparlanyp otyr.
Bul jerde 2016 jyly búginde «B» korpýsyna kiretin memlekettik qyzmetshilerdiń eńbekaqysy joǵarylaıtynyn aıta ketý kerek.
Tórtinshiden, zańda saıası memlekettik qyzmetshiler aýysqan kezde memlekettik apparattyń avtonomdyǵy men turaqtylyǵy qaǵıdaty naqty jazylǵan.
Mınıstrler men ortalyq atqarýshy organdardyń jaýapty hatshylarynyń ókilettikteri egjeı-tegjeıli dáldep ajyratylǵan.
Besinshiden, sheneýnikter ortasynda etıkalyq normalardy buzýǵa ákeletin jáne jemqorlyq qubylystar týyndatatyn jaǵdaılardyń aldyn alý boıynsha qatań sharalar qarastyrylǵan.
Memlekettik qyzmetshilerdiń jumys pen turmystaǵy júris-turysynyń qalyptary reglamenttelgen Memlekettik qyzmetshilerdiń jańa etıkalyq kodeksi jasaldy.
Sondaı-aq, jańa ınstıtýt - etıka boıynsha ókiletti ókilder ınstıtýtyn qurý kózdelip otyr. Olar azamattar men memlekettik qyzmetshilerge keńes berip, olardyń quqyqtaryn qorǵaýdy qamtamasyz etetin bolady.
Altynshydan, memlekettik qyzmet týraly jańa zańnyń mańyzdy qyry onyń arqaýlyq normalarynyń quqyq qorǵaý organdaryna da qatysty bolatynymen baılanysty.
Bul jerde quqyq qorǵaý organdaryndaǵy qyzmettiń ereksheligi qoldanystaǵy «Quqyq qorǵaý qyzmeti týraly» Zańda eskerilgen.
Jetinshiden, jańa zań negizinde jáne eńbekke aqy tóleýdiń jańa júıesi engizilgennen keıin «B» korpýsynyń ákimshilik memlekettik qyzmetshilerin jańa biliktilik talaptaryna sáıkestigi boıynsha keshendi attestattaýdan ótkizý josparlanǵan.
Attestattaý kezeńinde memlekettik qyzmetke ornalasýǵa konkýrstar ótkizýge moratorıı jarııalanatyn bolady.
Qyzmetshilerdiń biliktiligin 3 jylda bir retten kem bolmaıtyndaı etip mindetti arttyryp otyrý zań turǵysynan bekitiledi.
Tutastaı alǵanda, memlekettik qyzmetti jańǵyrtýdyń negizgi qyrlary osyndaı.
Men ony Qazaqstandaǵy barlyq jańǵyrtý úderisi oı-nıeti tabysynyń sheshýshi tetigi retinde qarastyramyn», - dep atap ótken bolatyn Elbasy.
Sondaı-aq 100 naqty qadamnyń bir baǵyty «Qoǵamǵa esep beretin ashyq memleket» dep atalady.
Transparentti jáne esep beretin memleket qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan besinshi reforma sheńberinde birneshe túıindi mindetterdi sheshýge týra keledi.
Birinshiden, «Úkimet azamattar úshin» Memlekettik korporatsııasy qurylatyn bolady.
Bul jańa qurylymǵa qazir jumys istep turǵan «Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵy», «Jyljymaıtyn múlik ortalyǵy», «Jer kadastry ǵylymı-óndiristik ortalyǵy», «Zeınetaqylar tóleý jónindegi memlekettik ortalyq» respýblıkalyq memlekettik kásiporyndary biriktiriledi.
Azamattar memlekettik qyzmet kórsetýdiń ortaq provaıderine ǵana ótinish beredi.
Bul olardy usynýdyń móldirligin qamtamasyz etip, qajetsiz ákimshilik kedergilerdi jáne suraý salynatyn qujattar tizimin qysqartady.
Qyzmet kórsetetin memlekettik organdar korporatsııaǵa óz ókilettikteri sheńberinde barynsha yqpal jasap, sondaı-aq, búkil memlekettik qyzmet kórsetýlerdiń 2017 jyldyń sońyna deıin berilýin qamtamasyz etýi tıis.
Memlekettik qyzmet kórsetý sapasyna Úkimet ókili jańa Korporatsııa bolyp tabylatyn ortaq Provaıder, sondaı-aq, ÚEU quratyn arnaýly qoǵamdyq keńes baqylaý jasaıtyn bolady.
Ekinshiden, memlekettik basqarýdyń búkil júıesi naqty nátıjelerge qol jetkizýge baǵdar ustanady.
Ol úshin jyl saıyn Úkimet, mınıstrler, ákimder úshin jáne osylaısha memlekettik organnyń árbir qurylymdyq bólimshelerine deıin maqsatty ındıkatorlar qabyldanatyn bolady. Barlyq memlekettik qyzmetshiler ózderiniń basshylyǵy bekitken jeke josparlar boıynsha jumys isteıdi.
Mansaptyq dáreje, olardyń biliktiligi, atqaratyn fýnktsııasy jáne oǵan bekitilgen ókilettikter negizinde memlekettik qyzmetshilerdiń aǵymdaǵy tapsyrmalardy oryndaý júıesin jeńildetý de mańyzdy.
Úshinshiden, sapaly josparlaýdy júzege asyrý úshin memlekettik statıstıkanyń anyqtyǵyn qamtamasyz etý qajet.
Sondyqtan sapaly statıstıkalyq málimetter berýde respondentter men ákimshilik kózderiniń jaýapkershiligin arttyrý mańyzdy.
Osy jaılardyń bári normatıvtik-quqyqtyq aktilerge ózgerister men tolyqtyrýlar engizý barysynda eskerilgen.
Tórtinshiden, meniń tapsyrmam boıynsha memlekettik organdardyń baǵdarlamalyq qujattaryna revızııa jáne ońtaılandyrý júrgizildi.
Budan ári de barlyq deńgeılerdegi baǵdarlamalardy josparlaýda, ázirleýde jáne júzege asyrýda EYDU usynymdamalaryna negizdelgen 5 sheshýshi qaǵıdat - negizdilik, sabaqtastyq, transparenttilik, monıtorıng jáne baqylaýdy naqty saqtaý qajet.
Aýmaqtardy damytý baǵdarlamalary da osy turǵyda qaıta pishimdelýi tıis.
Barlyq jańa memlekettik jáne úkimettik baǵdarlamalardy Premer-Mınıstr basqaratyn konsýltatıvtik-keńes berýshi organ qaraýy kerek.
Besinshiden, Bıýdjet kodeksine ózgerister men tolyqtyrýlar qabyldandy.
Memlekettik organdarǵa túpki nátıjelerge qol jetkizý úshin bıýdjet qarjylaryn shuǵyl túrde qaıta bólý quqy berildi.
Qurylym jáne shtat sany boıynsha sheshimder qabyldaýda olardyń ókilettikteri keńeıtildi, ol bilikti mamandar tartý úshin mańyzdy.
Altynshydan, memlekettik basqarý organdarynyń jumysyna baǵa berýdiń jańa júıesi syrtqy táýelsiz aýdıttiń mindettiligi, jarııalylyǵy jurtshylyqpen keri baılanys, basshylardyń derbes jaýapkershiligi qaǵıdattaryna negizdeledi.
Baǵdarlamalyq qujattardyń oryndalýy men memlekettik organdar qyzmeti baǵasynyń berik ózara baılanysyn qalyptastyrý mańyzdy.
Memlekettik aýdıt júıesin jetildirý sheńberinde Esep komıteti men qarjylyq baqylaý organdaryn reformalaý josparlanyp otyr. Olar saraptamalyq-taldamalyq quramdastardy kúsheıte otyryp, álemdik aýdıtorlyq kompanııalar modeli boıynsha jumys isteýi tıis.
Onyń syrtynda kvazımemlekettik sektor sýbektileriniń jyl saıynǵy aýdıti, ásirese, bıýdjet qarjylaryn paıdalaný bóliginde aýtsorsıngke beriledi.
Jetinshiden, memlekettiń transparenttiligi men eseptiliginiń negizgi krıterııleriniń biri halyqtyń aqparattarǵa qoljetimdiligin keńeıtý bolyp tabylady.
2016 jyldan bastap azamattar men zańdy tulǵalardyń saýaldary boıynsha, memlekettik qupııalar men ózge de zańmen qorǵalatyn qupııalardan basqa, memlekettik organdardyń barlyq aqparattaryna qoljetimdilik qamtamasyz etiletin bolady.
Jeke kompanııalar da, eger olar qoǵamdyq fýnktsııalar atqarsa nemese bıýdjet qarjylaryn alýshylar bolyp tabylsa, aqparattar ashyqtyǵy erejesin ustanýǵa tıis bolady.
Bul oraıda memlekettik organdardyń jańa, azamattar úshin qolaıly jáne túsinikti aqparattardy berý pishimin ázirleýi jáne engizýi talap etiledi. Qazirgi bar portaldardy jańǵyrtý, sol sııaqty selolyq eldi mekenderdi joǵary shapshańdyqty trafıkpen qamtamasyz etý boıynsha úlken jumystar atqarýǵa týra keledi.
2016 jyldan bastap ortalyq jáne jergilikti memlekettik organdarda avtonomdy, derbestik, jarııalylyq, merzimdi rotatsııa qaǵıdattarynda jańa Qoǵamdyq keńester qurylyp, jumys istep turǵandary qaıta pishimdeletin bolady.
«Qoǵamdyq keńester týraly» zańǵa sáıkes bul ınstıtýt qoǵamdyq baqylaýdyń jańa tıimdi tetikterine ıe boldy.
Keńester quramy kvotalyq qaǵıdat boıynsha qurylady, biraq olardyń músheleriniń úshten ekiden kem emes bóligin jurtshylyq ókilderi quraýy tıis.
Keńester basynda memlekettik qyzmette joq belgili qoǵam qaıratkerleri turýy tıis.
Qoǵamdyq keńesterge memorgandardyń bıýdjettik baǵdarlamalarynyń jobalaryn jáne olardyń oryndalýyn, strategııalyq josparlardy, aýmaqtardy damytý baǵdarlamalaryn talqylaý quqy beriledi.
Olardyń otyrystarynda maqsatty ındıkatorlarǵa qol jetkendigi týraly atqarýshy organdardyń esepteri tyńdalyp, azamattardyń quqyqtaryna, bostandyqtary men mindetterine qatysty normatıvtik-quqyqtyq aktilerdiń jobalary qaralatyn bolady.
Atqarýshy bıliktiń barlyq satylary men Úkimet músheleriniń azamattar aldyndaǵy esepteri qarastyrylǵan.
Olar, sondaı-aq, zańnamalardy jetildirý boıynsha usynystar ázirlep, memlekettik organdarǵa usynystar engizetin bolady.
Keńesterdiń sheshimderi usynymdamalyq sıpatqa ıe bolady, biraq olardyń qaralýy memlekettik organdar úshin mindetti.
Ult josparynda sonymen birge Memleket fýnktsııalaryn básekelesti ortaǵa jáne jergilikti ózin-ózi basqarýǵa berýge de nazar aýdarylady.
Memlekettiń damýy birqatar memlekettik fýnktsııalardy básekelestik ortaǵa berýdi talap etedi, al olar búginde, bútindeı alǵanda, 4,5 myńǵa jýyq.
Osy maqsatta Premer-Mınıstrdiń orynbasarynyń basshylyǵymen, onyń quramyna Parlament depýtattaryn, ortalyq atqarýshy organdar basshylaryn, «Atameken» UKP, Qazaqstannyń Azamattyq alıansy ókilderin qosa otyryp, turaqty jumys isteıtin Komıssııa qurylady.
Onyń sheńberinde árbir memorgan boıynsha básekelesti ortaǵa beriletin fýnktsııalar tizimi anyqtalady. Sondaı-aq, básekelesti ortanyń beriletin memlekettik fýnktsııalardy, jumys istep turǵan reglamentterdi, sondaı-aq, baǵalar men sapa krıterıılerin júzege asyrýǵa daıyndyǵyn eskere otyryp, olardy berý pishinin tańdap alý qajet.
Komıssııa memlekettik fýnktsııalardy berý reglamentin qarastyryp, monıtorıng júrgizedi jáne olardyń oryndalý sapasyna baqylaý jasaıdy.
«Olarǵa úsh satyda beriletin jergilikti ózin-ózi basqarý organdaryna qosymsha ókilettikter berý ortalyq deńgeıdegi reformalardyń zańdy jalǵasy bolýy tıis.
Birinshi satyda (2016-2017 jyldar):
- aýdan ákiminiń aýdandyq mańyzdaǵy qala, kent, selo jáne selolyq okrýg ákimi laýazymyna usynatyn kandıdatýrasyn odan ári aýdan máslıhatyna jáne saılaý ótkizýge engizý úshin kelisý;
- ákimdi bosatý týraly máselege bastamashy bolý;
- jergilikti qoǵamdastyqty damytý týraly baǵdarlamalyq qujattar jobalaryn qaraý jáne abattandyrý men qoǵamdyq tártiptiń kókeıkesti máselelerin talqylaý;
- qolma-qol aqshanyń baqylaý shoty esebinen alynǵan múlikti ıelikten shyǵarýda aýdan ákimi usynysyn qaraý;
- eldi mekender sheńberindegi jer telimderiniń maqsatty paıdalanylýyn jáne jeke tulǵalardyń zańsyz ıelenýine jol bermeýin baqylaý;
- jergilikti qoǵamdastyqtyń memlekettik mekemelerine basshylar taǵaıyndaý boıynsha usynystar engizý;
- olarǵa qosymsha eki salyqty - kólik jáne zańdy tulǵalardan jer salyǵyn alý quqyn berý jolymen jergilikti ózin-ózi basqarýdyń salyqtyq áleýetin kúsheıtý.
Ekinshi satyda (2018 jyldan bastap):
- aýdan máslıhaty bekitken jergilikti ózin-ózi basqarý bıýdjetin satylap qalyptastyrý;
- ákimniń aýdandyq máslıhatqa bekitý úshin engizgen jergilikti qoǵamdastyq bıýdjetiniń jobasyn Jınalystyń kelisýi jáne olardyń oryndalýy týraly esepti máslıhatqa usyný úshin qoldaý;
- jergilikti qoǵamdastyqtyń kommýnaldyq menshikti basqarý máseleleri;
- bıýdjetti turǵyndary 2 myń adamnan asatyn ákimshilik-aýmaqtyq birlik úshin ǵana engizý jáne ony aýdandyq máslıhattyń bekitýi;
- «Jergilikti ózin-ózi basqarý kommýnaldyq menshigi» ınstıtýtyn engizý;
- olardyń áleýetin ulǵaıtý maqsatynda selolyq okrýgter deńgeıinde ákimshilik-aýmaqtyq birlikti nyǵaıtý máselesin ázirleý.
Úshinshi satyda (2020 jyldan) tómendegiler qarastyrylady:
- jergilikti ózin ózi basqarýdyń ókildi organyn qurý;
- halqynyń sany 2 myń adamnan kem emes eldi mekenderde jergilikti ózin-ózi basqarýdyń derbes bıýdjetin engizý;
- qoǵamdyq mańyzdy máselelerdi qamtıtyn jergilikti bıýdjetterdiń jobalary boıynsha azamattardyń usynystaryn qaraý resimderin engizý.
Osy sharalardyń bárin oryndaý memlekettik organdardyń sheshimder qabyldaý úderisiniń móldirligin arttyrady jáne jergilikti ózin ózi basqarý júıesin damytýǵa jaǵdaı jasaıdy», dep atap ótken bolatyn Memleket basshysy.
Esterińizge sala keteıik, bıylǵy jyldyń 1 qańtarynan bastap Ult josparyn is júzinde júzege asyrý kezeńi bastaldy. Ol Jańǵyrtý jónindegi ulttyq komıssııanyń baqylaýymen júretin bolady.
Barlyq memlekettik organdardan, qoǵamdyq ınstıtýttar men azamattardan is-qımyldyń úılesimdiligi, tabandylyq, kreatıvtilik jáne qajyrlylyq talap etiledi.
«Bizge úlken joldan ótýge týra keledi, ol boıynsha biz qazir alǵashqy 100 qadamdy jasaýdamyz. Basqa qadamdar da bolady, men oǵan aına-qatesiz senimdimin. Evolıýtsııalylyq jáne tutastaı qamtýshylyq - shırek ǵasyrlyq mereıtoıyna qadam basyp, bizdiń Táýelsizdigimizdiń tarıhyn alǵa bastyryp otyrǵan jańǵyrtý úderisiniń basty qaǵıdaty da osy. Bizdiń bárimiz jańǵyrtýdyń tek qýatty memleket pen Ulttyń toptasqandyǵy jaǵdaıynda ǵana tabysty bolatynyn esten shyǵarmaýǵa tıispiz. Ol tártipke bastaýy tıis.
Birinshiden, memlekettegi tártipke.
Ekinshiden, barsha úshin de mindetti zańdardyń qaripinde beınelengen bıznestegi barsha úshin móldir jáne mindetti erejelerdi ornatýǵa.
Úshinshiden, qoǵamdyq jáne saıası ómirdegi tártip pen kelisimge.
Biz kóptegen synaqtarǵa abyroıly tótep berdik, shynyqtyq, rýhymyzdy kúsheıttik. Biz jańa Qazaqstandy - Uly Dala Elin qurdyq.
Ult josparyn oryndaı otyryp, biz ózimizdiń Ulttyń Órleý Dáýiriniń kókjıekterin keńeıtemiz, ózimiz Táýelsizdik jyldary ishinde qol jetkizgen jáne bizge jahandyq damý bergen barlyq múmkindikterdi paıdalanamyz.
Álemde, sóz joq, úshinshi álemnen birinshige qadam basqan elderdiń mysaldary bar. Biz olardyń jarqyn tájirıbelerin zertteımiz jáne eskeremiz.
Qazir biz ekonomıkanyń, memleket pen qoǵam damýynyń eń tabysty jahandyq modelderin ólshem retinde alamyz.
Búginde álemde óziniń jalpyulttyq armanyn umyt qalýdyń júzjyldyǵynan shyǵa otyryp, álemniń eń uly ulttarymen bir qatarda turý turǵysynda beıneleıtinder kem de kem.
Biz Qazaqstannyń osynaý tarıhı taǵdyryna senemiz.
Men qazaqstandyqtardy Ult josparyn júzege asyrýǵa jáne reformalardy júrgizýge barynsha belsendi qatysýǵa, olar ashatyn múmkindikterdi paıdalanýǵa shaqyramyn.
Biz ózimizdiń qazaqstandyq armanymyzdyń oryndalýyna jáne Qazaqstannyń órkendeýine senimdi túrde qol jetkizetin bolamyz!», dedi Elbasy.