QARATAEV BAQYTJAN BEISÁLІULY

Qarataev Baqytjan Beısáliuly (1863-1934) - alǵashqy qazaq zańgeri, memleket jáne qoǵam qaıratkeri, aǵartýshy, demokrat.

Batys Qazaqstan oblysy Qaratóbe aýdanynyń Aqbaqaı aýylynda dúnıege kelgen. Sultan tuqymy áýletinen taraıdy. Kishi júzdiń hany Ábilhaıyrdyń shóberesi. Orynbor gımnazııasyn, Sankt-Peterbor ýnıversıtetiniń zań fakýltetin úzdik bitirgen.

1891-1897 jyldary Sankt-Peterborda, Kýtaısıde, Orynborda sot tergeýshi, sot oryndaýshysy qyzmetterin atqarǵan. 1897-1905 jyldary Qaratóbede, Jympıtyda, Orynbor, Oral oblysynda advokat bolyp qyzmet atqardy. 1905-1914 jyldar aralyǵynda Kadet partııasynyń múshesi bolǵan. 1907 jyly ekinshi Memlekettik Dýmaǵa Oral oblysynan depýtat bolyp qatysyp, jer-sý máselesi boıynsha qazaq halqynyń múddesin qorǵap sóz sóılegen. 1907 - 1916 jyldary aǵartýshylyq jumystarymen aınalysyp, «Qazaqstan» gazetin, «Aıqap» jýrnalyn shyǵarýǵa kómektesedi. 1917 jyly Aqpan revolıýtsııasynan keıin bolshevıkter partııasynyń qataryna ótedi. Sol jyly Máskeý qalasynda ótken Búkilreseılik musylmandar sezine qatysqan. 1918 jyly naýryz aıynda Oral oblystyq depýtattar keńesiniń músheligine saılanyp, ádilet komıssary boldy.

1919 jyly V.Chapaev basqarǵan 25-atqyshtar dıvızııasynda atty ásker brıgadasy saıası bóliminiń meńgerýshisi jáne komandıri boldy. Qazaq ólkesin basqarý jónindegi revolıýtsııalyq komıtettiń músheligine endi. Oral oblystyq revolıýtsıalyq komıtetiniń quramynda bolyp, ulttar kollegııasynyń tóraǵasy, Qazaq AKSR-iniń zań isteri komıssary qyzmetterin atqarǵan. Qazaqstan Keńesteriniń 1-2 Búkilqazaqstandyq sezderine delegat bolyp qatysqan. Oral gýbernııalyq advokattar alqasyn basqarǵan.

1921-1924 jyldary Aqtóbe qalasynda advokattardyń gýbernııalyq kollegııasynyń tóraǵasy bolyp, keıinnen Qazaq AKSR Memlekettik muraǵatynyń qyzmetkeri qyzmetin atqarǵan.

Halyqtyń quqyn qorǵaýda kóp eńbek sińirgen zańger Baqytjan Qarataev bolshevıkterdiń qazaq halqyna qarsy uıymdastyrǵan náýbetine, ashtan qyrylýyna qarsy batyl ún kóterip, Aqtóbede halyq aldynda Búkilodaqtyq komıtetiniń (bolshevıkter) partııasy Qazaq ólkelik komıtetiniń 1-hatshysy F.Goloşekınge qarsy shyǵyp, halyqty qyrǵan ashtyqqa uryndyrǵan qylmysyn betine basqan.

1927 jyly dinı kózqarastary úshin bolshevıkter partııasynyń qatarynan shyǵarylǵan. Ómiriniń sońyna deıin ǵylymı - zerthanalyq jumystarmen shuǵyldanǵan. Aqtóbede 1934 jyly 28 tamyzda dúnıeden ótken.

Derek kózi:

Qazaqstan ulttyq entsıklopedııasy, 5 tom.