Karantın men tótenshe jaǵdaıda Oraza ustaǵanda nege nazar aýdarý kerek
Osy rette Allanyń rızashylyǵy úshin 30 kún aýyz bekitip, Islamnyń bes paryzynyń birin oryndaýǵa nıet etken jandar nege basa nazar aýdarǵan jón? Osy jáne ózge saýaldyń jaýabyn bilmek bolyp Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń Sharıǵat jáne pátýa bólimi meńgerýshisiniń orynbasary Hasan Amanqulǵa júgingen edik.
- Hasan Tashaıuly, karantın men tótenshe jaǵdaıda oraza ustaǵanda nege nazar aýdarý kerek?
- Ekinshi halıfa Hazireti Omardyń dáýirinde qazirgideı karantın jaǵdaıy bolǵan. ıAǵnı, ol kisi is-saparmen Madına qalasynan Sham ólkesine (qazirgi Sırııa) bara jatqanda, oǵan Shamda oba aýrýy taraǵany týraly habar jetedi. Sonda Hazireti Omar at basyn buryp, keri qaıtqan eken. Óıtkeni, Alla elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) kezinde «Qaısybir jerde oba aýrýy tarasa, ol jerge kirmesin, sol jerdegi adamdar ol jerden shyqpasyn» dep ósıet aıtqan bolatyn.
Sondyqtan búgingi karantınde, ásirese Ramazan aıy ishinde biz - musylmandar súnnetke moıynsunyp, barynsha sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq mekemesiniń tártibin qatań saqtaǵanymyz, jergilikti bıliktiń talaptaryna baǵynǵanymyz jón.
- Aýrýshań jáne qartaıǵan adamdar oraza ustamasa bola ma?
- Islam dini oraza ustaýǵa shamasy kelmeıtin kisilerge jeńildik beredi. Quran Kárimde: «Alla senderge (ár nárseniń) jeńildigin qalaıdy, qıyndyqpen qınamaıdy», – delingen («Baqara» súresi, 185-aıat).
Sharıǵatta mert bolýy, belgili bir aǵzanyń zaqymdanýy, jańa aýrýdyń paıda bolýy jáne aýrýdyń asqynýy qaýpi kúsheıgende, sondaı-aq júkti jáne emizýli balasy bar áıelder ózi nemese jatyrdaǵy balasy úshin qaýip sezinse, orazasyn toqtata alady.
Oraza ustaýǵa shamasy kelmeıtin kári er men áıelge jáne aıyqpaıtyn aýrýǵa dushar bolyp, oraza ustaýǵa shamasy kelmeıtin adamnyń oraza ustamaýǵa jáne ony ótemeýge ruqsat etildi, biraq ustamaǵan orazanyń árbir kúni úshin bir kedeıdi tamaqtandyrýǵa (pidııa berýge) buıyryldy.
Jolaýshynyń joly jeńil ári qıyndyqsyz bolsa da, oǵan oraza ustamaýǵa jáne namazdaryn qysqartyp oqýǵa ruqsat etiledi.
- Al Taraýyq namazyn úıde oqýǵa bola ma?
- Alla Taǵala adamzat balasyna: «Óz-ózderińdi qaýip-qaterge tikpeńder», – dep eskertý jasaǵan («Baqara» súresi, 195-aıat). Ómir – Alla Taǵalanyń bergen amanaty.
Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) juqpaly aýrýǵa baılanysty: «Naýqas kisi deni saý adamǵa jaqyndamaýy tıis», – degen (Býharı, Mýslım).
Munymen qosa sharıǵatta «Ózine de, ózgege de zııan keltirýge bolmaıdy» degen qaǵıda bar.
Islam dini keıbir ǵıbadattardy qaýipti jaǵdaılarda ýaqytsha toqtatýǵa ruqsat beredi. Mysaly, adamnyń ómirine, densaýlyǵyna, mal-múlkine, bala-shaǵasy men otbasy múshelerine áldebir zalal tıetin bolsa, sharıǵatymyz onyń meshitke kelip, bes ýaqyt namazdy jamaǵatpen oqýyn, tipti juma namazǵa qatysýyn mindettemeıdi.
Sondyqtan, memleket tarapynan elde tótenshe jaǵdaı jarııalanýyna jáne indettiń taralý qaýpi joǵary bolýyna baılanysty bıyl Ramazan aıynda meshitterde taraýyq namazy oqylmaıdy. Ony árkim óz úıinde otbasymen birge oqı alady.
- Qazirgi ýaqytta meshitter jabyq, biraq bizde halyq sadaqalaryn meshitke alyp baryp berýge úırengen. Bul másele jóninde ne aıtasyz?
- Sadaqany áke-sheshesine, ata-ájesine, áıeline, óziniń ul-qyzdaryna, olardan týǵan nemerelerine berý durys emes. Pitir sadaqany aldymen kedeı baýyrlaryna, týystaryna, aǵaıyndaryna, kórshilerine beredi.
Ondaı adam tabylmasa, meshitke aparyp berse de bolady. Bul úrdis bizde burynnan qalyptasqan. Meshit ony muqtaj jandarǵa úlestiredi jáne din jolynda paıdalanady.
Bıyl ramazan aıynda beriletin pitir sadaqasy men zeketti kaspi.kz mobıldi qosymshasy arqyly aýdarýǵa bolady. Mobıldi qosymshaǵa ár oblys pen respýblıkalyq mańyzy bar qalalardaǵy ortalyq meshitterdiń esepshoty engiziledi. Ár azamat óz óńirindegi meshittiń esepshotyna pitir sadaqasy men zeketin úıden shyqpaı onlaın rejımde aýdara alady.
Degenmen, oraza qulshylyq árkim ózi jeke oryndaıtyn ǵıbadat. Sondyqtan oraza ustaýǵa shamasy bar kisiler ózine de, ózgege zııan keltirmeıtin jaǵdaıda oraza ustaýy kerek.
Jaratqan Iemiz elimizge amandyq, aýrýǵa dushar bolǵan azamattarymyzǵa saýlyq bergeı! Ramazan aıynda qulshylyq etip, elimizge, otanymyzǵa qaıyrly duǵalar jasap, ótkizýdi násip etkeı! Ámın.
- Suqbatyńyzǵa rahmet!