Karantın kezinde mádenıet salasyndaǵy uıymdar qalaı jumys jasap jatyr
Ulttyq mádenıet deńgeıi neǵurlym joǵary bolsa, adam mádenıeti de soǵurlym joǵary bolady...
Biz qaraǵandylyqtardyń estetıkalyq talǵamyn damytý, olardyń oı-órisin keńeıtý jáne bos ýaqytyn alýan túrli jáne qyzyqty etý úshin qoldan kelgenniń bárin jasaımyz. Óńir turǵyndarynyń mádenıet deńgeıin kóterý úshin bizdiń basqarma josparlaý kezinde is-sharalar mazmunynyń sapasyna úlken kóńil bóledi.
Qaraǵandy oblysynda 665 memlekettik mádenıet jáne óner obektileri – bul teatrlar, kitaphanalar, klýbtar, fılarmonııalar, murajaılar, saıabaqtar, kınoteatrlar, aýla-jasóspirimder klýbtary bar.
Jyl saıyn biz kórermenderdi jańa teatr qoıylymdarymen, jaqyn jáne alys shetelderden dırıjerler men solısterdi shaqyra otyryp, kásibı orkestrlerdiń kontsertterimen qýantamyz. «Áýendi Saryarqa», DocStar jáne basqa da kóptegen konkýrstar men festıvalder ótkiziledi. Birneshe jyl boıy murajaılar men kitaphanalarda «Murajaı túni» jáne «Kitaphana túni» ótti, olar qala turǵyndaryna óte unady.
Búginde oblysta 1 766 klýbtyq qurylym jumys isteıdi, onda 31 myńnan astam adam aınalysady. Aýdandardyń aýyldyq okrýgterinde jyl saıyn horeografııalyq ujymdar, kórkemónerpazdar teatrlary, dástúrli án oryndaýshylary, estradalyq oryndaýshylar arasynda respýblıkalyq jáne oblystyq baıqaýlar ótkiziledi. ıAǵnı, biz talantty jerlesterimizdi barynsha qoldaımyz.
Oblys turǵyndary pandemııaǵa deıin teatrlarǵa, murajaılarǵa, kórmelerge qanshalyqty jıi baryp turdy?
Árıne, pandemııaǵa baılanysty 2020 jyldan bastap is-sharalarǵa qatysý jáne ótkizý boıynsha negizgi kórsetkishterimiz tómendedi. Biraq adamdardy karantın toqtatpaıdy. Shekteýler joıylǵan kezde olar mádenı sharalarǵa asyǵady.
Búgingi kúni ózekti bolyp turǵan problema týraly aıtqym keledi. Kórermender spektaklder men kontsertterge, murajaılarǵa barýy úshin biz olardy mektepten bastap daıyndaýymyz kerek. Buryn sımfonııalyq orkestrdiń abonementteri, Q. Baıjanov atyndaǵy kontserttik birlestik ujymdarynyń dáris-kontsertteri oqýshylar arasynda tanymal bolǵan.
Karantın rejıminde mádenıet salasy qalaı kún kórip jatyr?
Karantın jaǵdaıyna baılanysty mádenıet basqa salalar sııaqty qaıta qurylymdaldy. 2020 jyldyń 30 naýryzynan bastap barlyq murajaılar, teatrlar men sýretshiler onlaın rejıminde jumys isteı bastady.
Tehnıkalyq qıyndyqtarǵa, áleýmettik jelilerde jáne ınternet-platformalarda jumys isteý tájirıbesi men túsirilimge arnalǵan kásibı apparatýranyń bolmaýyna qaramastan, mádenıet uıymdary bul jumysty ıgerdi jáne retke keltirdi, tipti onlaın-is-sharalardy ótkizýde de tabystarǵa ıe. Buǵan Qazaqstannyń mádenıet qyzmetkerleri kúnine arnalǵan «Rýhanı qazyna» respýblıkalyq onlaın-festıvaline sátti qatysqany dálel. Oblys ortalyqtary men Respýblıkalyq mańyzy bar qalalar arasynda 2020 jyly bizdiń ujymdar jeńimpazdar sany boıynsha ekinshi orynda boldy – kitaphana, murajaı jáne mádenı-demalys qyzmeti nomınatsııalary boıynsha jeti laýreatymyz bar. 2021 jyly oblysymyz kitaphana jáne murajaı qyzmeti nomınatsııalary boıynsha jeti júldeli orynǵa ıe boldy.
2020 jyldyń qorytyndysy boıynsha Qazaqstan teatr qaıratkerleriniń Odaǵy Mýzykalyq komedııa, K.S. Stanıslavskıı atyndaǵy jáne Temirtaý balalar men jasóspirimderge arnalǵan teatrlardy áleýmettik jeliler men óz saıttaryndaǵy úzdik onlaın jumysy úshin atap ótti.
Sol jyly QR akademııalyq ulttyq kitaphanasy N. V. Gogol atyndaǵy oblystyq ǵylymı kitaphananyń áleýmettik jelilerdegi jumysyn baǵalady.
Qaraǵandylyqtar qanshalyqty jıi kitaphanalarǵa barady?
Jalpy, bizdiń turǵyndardy oqyrman dep aıtýǵa bolady. Kitaphana mamandarynyń statıstıkasyna súıensek, 2021 jyly kitaphanalarǵa 300 myńnan astam oqyrman kelgen. Bul kórsetkish odan da joǵary bolar edi, biraq shekteý sharalary kitaphanalardyń jumysyna túzetýler engizdi.
Olarǵa oqýshylar, stýdentter, oqý oryndarynyń oqytýshylary, qyzmetkerler, zeınetkerler, úı sharýasyndaǵy áıelder jıi keledi. Árkim óz kitabyn, óz avtoryn tabady. Ol úshin jyl saıyn bıýdjetten kitap qoryn tolyqtyrýǵa qarajat bólinedi.
Oqyrmandy tartý úshin kitaphana qyzmetkerleri túrli sıpattaǵy is-sharalardy jarystar, aktsııalar, kórmeler, ádebı oqýlar, poetıkalyq baıqaýlar jáne t. b. túrinde ótkizedi.
Kıeli oryndarǵa qatysty qandaı jumystar atqarylmaq?
2022 jyly Qaraǵandy oblysynyń aýmaǵynda «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasy» ulttyq jobasy sheńberinde Alshynbaı-bıdiń shóberesi Qazybek bıdiń kesenesine restavratsııa, «Joshy han» kesheniniń janyndaǵy eskertkishterge arheologııalyq zertteýler júrgiziledi. Sondaı-aq Taldy arheologııalyq parkiniń eskertkishterinde izdestirý jumystary josparlanǵan.
Al mádenıet mekemelerinde jóndeý jumystaryn júrgizýge qatysty ne aıta alasyz?
Jyl saıyn respýblıkalyq jáne oblystyq bıýdjetterden mádenıet obektilerin qamtamasyz etýge jáne qalpyna keltirýge qarajat bólinedi. Mysaly, 2020 jyly 96 mekeme jóndeldi. 2021 jyly taǵy alpys nysanda jóndeý jumystary júrgizildi. Bıylǵy jyly 39 mádenıet jáne muraǵat mekemelerinde jóndeý jumystary josparlanǵan.
Aýyl turǵyndarynyń mádenıtin kóterý baǵytynda qandaı jumystar atqarylýda?
Búgingi tańda Qaraǵandy oblysynda mádenıet úıleri men aýyldyq klýbtar turǵyndardyń bos ýaqytyn ótkizetin ortalyqtar bolyp tabylady, munda árbir adam óziniń shyǵarmashylyq qabiletterin júzege asyra alady. Pandemııa kezinde klýb qyzmetkerleri jumysty onlaın formatta ıgerdi jáne shekteý sharalary kezinde áleýmettik jelilerde chellendjder, beınekontsertter, avtorlyq keshter, konkýrstar men vıktorınalar ótkizdi. Jaqynda oblysta kıiz basý tehnıkasy boıynsha sheberlik sabaǵy ótti jáne birden birneshe klýbtarda kıizden buıymdar jasaý boıynsha sabaqtar uıymdastyryldy.
Oblys turǵyndary óte daryndy. Dástúrli túrde egde jastaǵy adamdar úshin ardagerler horlarynyń festıvali, jastar úshin – «Jas qanat» jáne «Jastar álemi», balalar úshin – «Erketaı» jáne «Keremet», jasóspirimder úshin – «Jańa esimde», densaýlyǵyna baılanysty múmkindikteri shekteýli adamdar úshin – «Tvorchestvo dýshı» ótkiziledi. Sondaı-aq, «Saryarqanyń jańa esimderi», «Áýendi Saryarqa», «Saryarqanyń Juldyzdy kempirqosaǵy», bardtyq jáne avtorlyq ánder baıqaýy, dástúrli aıtystar jáne taǵy basqalar bar.
Ótken jyly «Saryarqanyń kóshpeli mádenıeti» atty jańa joba bastaý aldy. Ony ótkizýge oblysymyzdyń barlyq óńirleriniń turǵyndary tartyldy. Biz daryndy sheberler men qolónershilerdi, dástúrli qazaq ánshileriniń mýzykanttary men ánshilerin qoldadyq.
Mádenıet salasyn damytý úshin jaqsy kadrlyq quram qajet. Kadrlarmen problemalar bar ma?
Biz kóp jyldar boıy kadrlyq tapshylyqty bastan ótkerip kelemiz. Bizge joǵary oqý oryndarynyń túlekteri kelmeıdi, sebebi jas mamandardyń jalaqysy bilim berý jáne medıtsına salasyndaǵy qyzmetkerlermen salystyrǵanda óte tómen.
Oblys basshylyǵy qoldaý kórsete me?
Sózsiz. 2020 jyly oblys ákiminiń bizdiń sala basshylarymen kezdesýi ótti, onda kóptegen jyldar boıy sheshilmeı kele jatqan ózekti máseleler aıtyldy. Keńes qorytyndysy boıynsha Jeńis Qasymbek birqatar mańyzdy máselelerdi dereý sheshti. Árıne, bul mádenıet pen óner qyzmetkerlerine páter bólý máselesi bolatyn. 2021 jyldyń basynda Saran qalasy men Aqtas kentinen 30 páter bólindi. Qazir Doskeı kentinde 40 páterli turǵyn úıdi qalpyna keltirý boıynsha jóndeý jumystary júrgizilýde.
Sondaı-aq, bıyl oblystyq teatrlar jol júrýge yńǵaıly avtobýstarǵa ıe bolady. Q. Baıjanov atyndaǵy kontserttik birlestiktiń orkestrleri úshin mýzykalyq aspaptar satyp alynady. Oblystyq teatr sahnalaryndaǵy jaryq pen dybys jańartylady.
Shyǵarmashylyq tulǵalardy qoldaýǵa keletin bolsaq, 2007 jyldan bastap oblys ákiminiń mádenıet jáne óner qyzmetkerlerine syılyǵy beriledi. Bul tek eńbekke yntalandyrý ǵana emes, sonymen qatar materıaldyq yntalandyrýshy faktor bolyp tabylady.