Qaraǵandylyq kásiporyndar áleýmettik mańyzy bar ónimmen óńirdi tolyq qamtamasyz etýde
Óńirde azyq-túlik qaýipsizdigi qalaı qamtamasyz etiletini jáne Ósimdik sharýashylyǵy men mal sharýashylyǵyn damytý josparlary týraly Aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy Asqar Sanaýbarov aıtyp berdi.
- Biz ishki naryqta azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etemiz jáne sonymen birge eksporttyq áleýetti arttyrýǵa tyrysamyz. Asqar Dáýkenuly, qandaı ónim túrlerin syrtqa jóneltip otyrmyz jáne qaıda jiberetinimizdi aıtyp berseńiz.
- Biz aımaqty jumyrtqamen qamtamasyz etemiz. Bul – eksportqa baǵyttalǵan taýar. Jumyrtqa Qazaqstannyń basqa aımaqtaryna, Aýǵanstanǵa, Reseıge jiberiledi. Bıyl Maıqudyq qus fabrıkasynyń jumysy qaıta bastalady. Ol tolyǵymen jańǵyrtyldy, qus qoralary qonystandyryldy. Jazda olar alǵashqy ónimderdi jınaımyz dep ýáde etip otyr. Qýattylyǵy jylyna 100 mln danadan asady. 200 jumys orny qurylady. Oblysta barlyǵy tórt qus fabrıkasy jumys isteıtin bolady. Biz sondaı-aq olarmen jumyrtqa jetkizý boıynsha memorandýmdar jasaımyz.
Un Aýǵanstanǵa jáne Ortalyq Azııa elderine eksporttalady. Biz kartopty úsh ese kóp óndiremiz. Ol Reseıge barady. 6 qańtardan bastap úsh aıǵa kartop pen sábizdi eksporttaýǵa tyıym salyndy. Ótken jyly «Qaraǵandy-Nan» korporatsııasy makaron ónimderiniń úshinshi jelisin iske qosty. Bul eksportqa baǵyttalǵan ónim. Reseı men Ózbekstanǵa jetkiziledi.
- Óndirý – ol bir másele, al ekinshisi – saqtaý. Oblysta kókónis pen astyq qoımalary jetkilikti me?
- Bul – óte mańyzdy másele. Maýsymaralyq kezeńde aımaqty ónimdermen qamtamasyz etýge birinshi kezekte qoımalar kómektesedi. Ol úshin biz jyl saıyn qoımalar salamyz. Oblysta 260 myń tonnaǵa arnalǵan 131 kókónis jáne kartop qoımasy bar. Olardyń barlyǵy zamanaýı jabdyqtarmen jabdyqtalǵan, bul oblys úshin qajetti kólemde jemis-kókónis ónimderin salý jáne saqtaý úshin jetkilikti.
2021 jyly eki kartop qoımasy – Osakarov aýdany men Sátbaev qalasynda qoldanysqa berildi. 2021 jyldan bastap Shet aýdanynda 20 myń tonna kartop-kókónis qoımasynyń qurylysy júrip jatyr.
- Mal sharýashylyǵyna qatysty jaǵdaı qalaı?
- Bul jerde jalpy ónim óndirý kóleminiń ósýin iri qara mal basynyń 4,5%-ǵa, qoı men eshkiniń – 3%-ǵa, jylqynyń – 9%-ǵa, shoshqanyń – 1,6%-ǵa, qustyń – 4%-ǵa artýy esebinen kútemiz. Asyldandyrý jáne selektsııalandandyrý jumystaryn yntalandyratyn bolamyz.
- Aýa raıynyń qolaısyzdyǵyna baılanysty Qazaqstannyń kóptegen óńirlerinde jem-shópke qatysty másele týyndady. Bizdiń oblysta jem-shóp jetkilikti me?
- Bizde azyqpen problemalar joq. Ótken jyly 2,3 mln tonna shóp daıyndaldy. Bul qolda bar maldyń sátti qystaýy úshin jetkilikti.
- Josparlarǵa toqtalsaq. Bıyl qandaı ınvestıtsııalyq jobalar júzege asyrylady?
- Biz 20 mlrd teńgege 17 ınvestıtsııalyq jobany iske qosýdy josparlap otyrmyz. Men olardyń ekeýine toqtalǵym keledi. Bul – eki taýarly sút fermasynyń qurylysy. Bizdiń sút óńdeý kásiporyndarymyz negizgi komponenti untaq bolyp tabylatyn ónim óndirýge baǵdarlanǵan. Súttiń jetispeýshiligi baıqalady. Biz burynǵyǵa oralǵymyz keledi. Ótkizýshiler – «Shans» ShQ jáne «Astra-Agro LTD» kompanııasy. Mundaı fermalardyń analogtary bizdiń oblys aýmaǵynda áli joq. Olar eń zamanaýı jabdyqtarmen jabdyqtalady. Asyl tuqymdy mal ákelý kózdelýde.
- Ósimdik sharýashylyǵynda qandaı máselelerge basa nazar aýdarylady?
- Bıyl aýyl sharýashylyǵy daqyldarynyń alańyn 34 myń gektarǵa ulǵaıtamyz, jalpy bul 1 mln 89 myń gektardy quraıdy. Sondaı-aq, sýarmaly jerlerdiń kólemi ulǵaıtylady. Bul qymbat jáne aýqymdy jumysty qajet etetin ádis, biraq ol júzege asyrýǵa turarlyq. Sýarmaly jerler aýa-raıyna qaramastan egin jınaýǵa kepildik beredi. Olar dándi jáne jemshóp daqyldaryn, kartopty ósiredi. Mashına-traktor parkin jańartýdy jalǵastyramyz. Bıyl 1 404 birlik aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn satyp alý josparlanyp otyr. Bıylǵy jyldyń taǵy bir maqsaty – eńbek ónimdiligin 2,5 esege arttyrý.
- Sýbsıdııalarǵa toqtalsaq. Ózgerister kútilýde me?
- Bıyl AÓK salasyndaǵy sýbsıdııalaý tetigi qaıta qaralatyn bolady. Baǵyttar sanyn qysqartý josparlanyp otyr. Búginde olardyń sany 46-ǵa jýyq. Al ázirge bári burynǵydaı. Sýbsıdııalaýǵa qosymsha mıllıard teńge bólindi. Osy qarajattyń bir bóligin biz mıneraldy tyńaıtqyshtar men pestıtsıdterdi satyp alýǵa jumsadyq. 1 aqpannan bastap aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn satyp alý úshin sýbsıdııalaýǵa ótinimder qabyldaýdy ashamyz. Memlekettik qoldaý sharalary bólingen lımıtter sheginde ýaqtyly jáne tolyq kólemde kórsetiledi.
- Pandemııa bizdiń óńirdegi aýyl sharýashylyǵyna qalaı áser etti?
- Bizdiń salada barlyq aýyl sharýashylyǵy óndirýshileri qalypty rejımde jumys istedi. Eshqandaı shekteýler bolǵan joq, sondyqtan aýylsharýashylyq bıznesi daǵdarysqa az ushyrady. Tipti sýbektilerdiń sany men aýyl sharýashylyǵynda jumys isteıtinder sany da ósti.