Qaraǵandy oblysynyń arheologtary biregeı artefaktiler tapty

QARAǴANDY. QazAqparat – Qaraǵandyda shamamen 2500 jyl burynǵy erte temir ǵasyrynyń artefaktileri kórsetildi. Shet aýdanyndaǵy Taldy tarıhı-arheologııalyq parkiniń aýmaǵyndaǵy qorǵandardyń birin qazý kezinde tańǵajaıyp oljalar tabyldy, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Arheologııalyq ekspedıtsııalar kıeli jerde tarıhı-mádenı murany saqtaý ortalyǵynyń kómegimen júrgizilýde. Zertteýlerdi oblystyq mádenıet, arhıvter jáne qujattama basqarmasy qarjylandyrady.

Bıylǵy dala maýsymy Saryarqanyń erte kóshpelileri týraly uǵymdy ózgerte alatyn oljalarmen erekshelendi. Qyzyljartas qorymy mańyndaǵy qorǵandardyń birinen temir qaldyqtary men jumbaq taqtaılarǵa toly qola qazan tabyldy. Bul artefaktilerdiń qupııalary áli de ashý kerek.

«Syrtqy belgileri boıynsha qorǵan keıingi qola dáýirine uqsaıdy: úlken tastar sheńber bolyp qalanǵan, biraq ortasynda jerleý bolǵan joq. Olardy qazǵan kezde aldymen obektiniń sheti paıda boldy. Basynda bul ne ekenin múldem elestete almadyq. Sodan keıin sheńberdi tolyǵymen tazarttyq. Tabylǵan zattyń biregeı ekenin túsindik. Ortalyq Qazaqstanda osy kúnge deıin mundaı eshteńe tabylǵan emes», – deıdi akademık E. A. Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy ýnıversıtetiniń arheologııalyq ekspedıtsııasynyń jetekshisi, Saryarqa arheologııalyq ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri Igor Kýkýshkın.

Óziniń morfologııalyq belgileri boıynsha qazan Jetisýda tabylǵan artefaktilerge uqsas.

Taldy qazanynyń salmaǵy – 25 kg, dıametri – 41 sm, bıiktigi – 34 sm.

«Erekshe belgileri – úsh ıindi aıaqtary. Ádette olar janýarlardyń tuıaqtarymen nemese aıaqtarymen aıaqtalady. Bul jaǵdaıda tek bir tuıaq qalǵan. Qazan qatty ystalǵan. Bul onda tamaq daıyndaǵandyǵyn bildiredi. Bir qyzyǵy, ishinde temir men qola buıymdary kóp boldy. Shamasy, bul at ábzelderi. Aıylbastar men túımelerden basqa, zoomorfty beıneler – jylqynyń fıgýralary, biz ony tıgrogrıfon dep atadyq. Temirdiń qaldyqtary jylqy maskasy degen boljam bar», – dep túsindirdi Igor Kýkýshkın.

Qalpyna keltirý-konservatsııalaý jumystaryn júrgizý úshin Qaraǵandyǵa «Qyrym araly» zerthanasynyń negizin qalaýshy belgili maman Qyrym Altynbekov shaqyryldy. Qazandyqtyń indegi zattar sandyq rentgen kómegimen zertteldi, sodan keıin ǵana olardy muqııat alyp shyǵa bastady.

Tarıh betterine jaryq túsirý úshin áli de kóptegen zertteýler jasalýy tıis. Radıokómirtekpen merzimin belgileý artefaktilerdiń naqty jasyn anyqtaýǵa kómektesedi. Taldaý úlgileri qazandyqtaǵy kúıe jáne onymen baılanysty materıaldar bolady. Zertteýler sheteldik zerthanalarda júrgiziletin bolady.

«Biz Polsha, Lıtva, Irlandııa, Rýmynııa, Vengrııadaǵy áriptesterimizben yntymaqtasamyz: olarda qajetti apparatýra men mol tájirıbe bar. Eń aldymen, biz datany anyqtaımyz, sodan keıin basqa málimetterdi bilemiz. Munyń bári ýaqyt alady», – dedi Igor Kýkýshkın.

Taldy saıabaǵynda tabylǵan bul jalǵyz ǵana olja emes. Basqa obadan pyshaqtar, qanjarlar, tas jebelerdiń ushtyqtary jáne basqa da ejelgi turmystyq zattar tabyldy.