Qaraǵandy oblysynda 4 myńǵa jýyq úı gazben qamtylady
Qazir Saran qalasynda qubyr tartý jumystary júrip jatyr. Qurylys aıaqtalǵanda tórt myńǵa jýyq úıge kógildir otyn berilmek, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.
Qaraǵandy oblysynyń energetıka jáne turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy Ulantaı Úsenov bıylǵy jylǵa josparlanǵan mindetter týraly aıtyp berdi.
- Elimizde turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq qyzmetteriniń tarıfterin kóterýge moratorıı engizildi. Tarıfter qalaı tejelmek ?
- Iá, tarıfterdi kóterýge qatysty qaralyp jatqan barlyq ótinimder toqtatyldy. Aldaǵy alty aıda tarıf qymbattamaıdy. Sondaı-aq, oblysta sý berý, sarqyndy sýlardy burý, jylý jáne elektr qýatymen jabdyqtaý qyzmetteri boıynsha tarıftiń ósýine jol bermeý úshin tutynýshylar toptary boıynsha saralanǵan tarıfter engizildi.
- Oblysta turǵyn úı qurylysy qarqyndy. Turǵyndardy elektr jáne jylý energııasymen qamtamasyz etýge JEO qýaty jetkilikti me ?
- Bizde 8 stantsııa, 72 qazandyq jáne 693 avtonomdy jylytý júıesi bar. Ótken jyly Shahanda jańa qazandyq iske qosylyp, Balqashta Qońyrat shaǵyn aýdanyna arnalǵan jylý magıstrali salyndy. Jezqazǵanda birinshi magıstral aıaqtalyp, qazir ekinshisiniń qurylysy júrip jatyr. Saran qalasynda ortalyqtandyrylǵan qazandyq salý josparlanǵan. Jylýmen jabdyqtaý tapshylyǵyn sheshý úshin bolashaqta Qaraǵandy qalasynyń ortalyǵy – Ońtústik-Shyǵysta (JEO-3) úshinshi jylý qubyrynyń qurylysy bastalady.
- Jylý elektr ortalyqtaryn jańǵyrtý josparda bar ma jáne jylý jelileri aýystyryla ma ?
- Jylý elektr stantsııalaryn damytý jáne jańǵyrtý is-sharalary jyl saıyn júrgiziledi. Máselen, qazir Temirtaýdaǵy JEO-2-de jetinshi qazandyq salynyp jatyr. Balqash JEO-da besinshi qazandyq agregaty boıynsha qurylys-montajdaý jumystary qolǵa alyndy. Topar GRES-inde jańa týrbına salyna bastady. Turaqty jylytý maýsymyn ótkizý úshin Qaraǵandy JEO-3 №3 kúl úıindisiniń qurylysy júrip jatyr.
Sondaı-aq, jylý magıstraldaryn da josparly túrde aýystyrýǵa tyrysamyz. Ótken jyly oblys boıynsha 19 km negizgi jeli aýystyryldy. 2022 jyly 20 shaqyrymnan astamyn jańartýdy josparlap otyrmyz. Bul rette magıstraldyń ótkizý qabiletin arttyrý kózdeledi. Sapaly jylýmen qamtamasyz etý úshin qubyrlardyń dıametrin arttyrý qajet. Balqashta 1-shi jáne 2-shi magıstraldardy jańartý jalǵastyrylady. Shamamen 4 km qubyr aýystyrylady.
Aıta ketý kerek, Ermekov kóshesindegi jylý jelileri de jańartylady. Al 2021 jyly Bobrýıskaıa kóshesindegi bes úı ortalyq jylýǵa qosylǵan bolatyn.
- Prıshahtınskidegi Shahterskıı kentiniń turǵyndary ortalyq jylýǵa qashan qosylady ?
- Bul – kún tártibindegi másele, baqylaýda ustap otyrmyz. Ol jerde qalyp turǵany - oramdyq jeliler men ishki ajyratý jumystary. Osy oraıda, turǵyndarmen kezdesip, jańǵyrtý baǵdarlamasyna qatysý qajettiligin túsindiremiz.
- Bıyl oblysty gazben qamtý boıynsha qandaı josparlar bar, gaz qubyryna qaı qalalar men aýdandar qosyla alady?
- Qaraǵandy, Temirtaý jáne Jezqazǵan qalalaryndaǵy ekinshi iske qosý keshenderi boıynsha qurylys jumystary aıaqtalyp qaldy. Bul tórt myńǵa jýyq úıdi gazben qamtýǵa múmkindik beredi. Sodan keıin birden úshinshi keshenge kirisemiz. Aıta keter bolsaq, Qaraǵandyda Buqar jyraý dańǵylymen júrip, Q.Sátbaev, Q.Amanjolov, Volgodonskaıa kóshelerimen ótedi.
Osy oraıda, turǵyndar úshin jaǵymdy aqparatty jetkizsem deımin, tutynýshylarǵa esepteý quraly tegin beriledi. Sondaı-aq, gaz qubyryn úıge qaraı tartýǵa qajetti qarajatty bankterden bólip tóleýge rásimdeý múmkindigi bar.
Sonymen qatar, Saran qalasynda gaz qubyrynyń qurylysy júrip jatyr. Búginde 18 shaqyrymnyń 15-i tartyldy. Al, Shahtınsk qalasy, Jańaarqa jáne Osakarov kentterin gazdandyrý boıynsha qosymsha jobalyq-smetalyq qujattamalar daıyn. Qarajal qalasy men Jáırem kenti, Shet aýdany jáne Ǵabıden Mustafın kenti boıynsha jobalyq-smetalyq qujattama ázirlenip jatyr.
- Aýyldyq aımaqtardy sýmen qamtamasyz etý jumystary jalǵasa ma ?
- Bıyl qala halqynyń 98,5%-yn jáne aýyldardyń 91%-yn sýmen jabdyqtaýǵa qol jetkizýdi josparlap otyrmyz. 2025 jylǵa qaraı oblys 100% aýyz sýmen qamtylýy tıis.
Osy jyly oblys boıynsha 28 joba iske asyrylady. Buqar Jyraý, Jańaarqa, Qarqaraly, Shet, Osakarov jáne Nura aýdandarynyń kentteri men aýyldary qamtylady. Sondaı-aq, Suryptaýdaǵy sý qubyry jelilerin jańartý aıaqtalady. Shahtınsk, Balqash, Qaraǵandy jáne Jezqazǵan qalalaryndaǵy sý qubyry magıstraldary boıynsha jumysty jalǵastyramyz.
Árbir úıge sapaly sý jetkizý mindeti tur. Biraq adamdar bul aýyz sý ekenin túsinýi kerek. Jazda baý-baqsha sýarý bastalady. Ol da kerek. Degenmen, únemdeýge mán berýimiz qajet.
- Sýmen jabdyqtaý sapasy jaqsaryp keledi, biraq taǵy bir suraq bar, káriz jelileri men tazartý qurylystaryna qatysty jaǵdaı qalaı ?
- Bıyl Dýbovkada káriz jelileriniń qurylysy bastalady. Temirtaý qalasynda 7-shi jáne 8-shi shaǵyn aýdandarda sý burý jumystaryn jalǵastyramyz. Aqtoǵaı men Qaraǵaıly aýdandarynda tazartý qurylǵylary bar jelilerdiń qurylysyna kirisemiz. Qarajal men Jáıremge arnalǵan jobalar ázirlendi. Sondaı-aq, Balqash, Jezqazǵan, Sátbaev jáne Qaraǵandyda tazartý qurylystaryn salýǵa jáne rekonstrýktsııalaýǵa tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdeme daıyndalady. Jumystar kezeń-kezeńmen atqarylady, sebebi jobalar óte qymbat. Bir tazartý qondyrǵysynyń quny 3 mlrd. teńgeden bastap, 7 mlrd. teńgege deıin jetedi.
- Qoqys tarıfi kóterilgennen keıin tutynýshylar tarapynan qyzmet kórsetýge qatysty shaǵymdar azaıyp keledi. Osy jyly qandaı da bir ózgerister bola ma ?
- Bul baǵytta aıtarlyqtaı josparlar joq. Barlyǵy turaqty. Oblysta turmystyq qatty qaldyqtardy jınaý men shyǵarýdy 31 mamandandyrylǵan uıym júzege asyrady. Olardyń barlyǵy qajetti tehnıkamen jabdyqtalǵan. TQQ kún saıyn marshrýttyq kestege sáıkes shyǵarylady.
Oblys boıynsha TQQ jınaýǵa arnalǵan 13 myńnan astam konteıner bar, quramynda synaby bar shamdarǵa arnalǵan qoqys jáshikteri – 60 dana, plastık úshin 111 konteıner ornatyldy.
Qoqysqa arnalǵan konteınerlik alańdar salyndy. Bizdiń mindetimiz – olardy tıisti jaǵdaıda ustaý.
- Al oblysta «jasyl» energetıkany damytý jaǵy qalaı ?
- Qazir oblysta jańartylatyn energııa kózderin paıdalaný boıynsha 8 qondyrǵy jumys isteıdi. Jalpy qýaty - shamamen 230 MVt. 2023 jylǵa deıin jalpy qýaty 200 MVt-tan asatyn taǵy 4 jobany iske asyrýdy josparlap otyrmyz.
- Kúndelikti sharýany da, aldaǵy josparlardy da atqaratyn mamandar ǵoı. Bul rette salada problema bar ma ?
- Árıne. Jalaqy az, sondyqtan maman turaqtamaıdy. Tapjylmastan jumys istep kele jatqan qyzmetkerler de bar. Olar - óz jumysynyń jaýapkershiligin túsinetin adamdar. Biz olardy qoldaýǵa tyrysamyz. Mysaly, qoqys tarıfin kóterý arqyly jumysshylardyń jalaqysyn kóbeıtýge de múmkindik paıda boldy. Kommýnaldyq sala qyzmetkerleri eshteńege qaramastan jumysyn toqtatpaıtyn mamandar qatarynan sanalady. Jýyrdaǵy oqıǵalar kezinde de ádettegideı jumysta júrdi. Jylý, sý men jaryq ýaqytynda berilip, qoqys shyǵarylyp turdy. Osyndaı eseli eńbekteri úshin olarǵa kóp rahmet!
- Rahmet. Suhbatyńyzǵa da rahmet!