«Qara búrkitte» kisi óltirgender men pedofılder jazasyn qalaı ótep júr - fotoreportaj
«Qara búrkit» ataýymen elge belgili túrmeniń resmı ataýy – QR ІІM QAJK Qostanaı oblysy boıynsha QAJD «№39 mekeme». Kolonııa Jitiqara qalasynan 45 shaqyrym jerde ornalasqan. Ol 1961 jyly jalpy rejımdegi túzeý-eńbek kolonııasy retinde ashyldy. Ol kezde kolonııa aýmaǵynda birneshe kásiporyn jumys istedi, onyń ishinde tehnıkaǵa arnalǵan bólshekter jasalatyn radıotseh boldy. Keıinnen ol erekshe rejım tártibine aýystyrylyp, 2004 jyly mekeme ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrylǵandardy qabyldady. Qazir «Qara búrkit» Qazaqstandaǵy «tótenshe qaýipsizdik» mártebesi bar jalǵyz kolonııa.
Tazalyq pen tártip
Jabyq tártiptegi osy nysanǵa jetý úshin kólik júrgizýdegi sheberlik bolýy kerek. Kolonııany órkenıetpen baılanystyratyn joldyń jaǵdaıy nashar, ıaǵnı tas jolmen jıi júretin aýyr júk kólikteri asfalt betin shuńqyrǵa aınaldyrdy.
Jalpy, kolonııa jergilikti aımaq jáne sharýashylyq ýchaskesi dep ekige bólingen. Negizgi aýmaqta ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrylǵandar jazasyn ótep jatyr. Sońǵy málimetterge qaraǵanda, olardyń sany 200-ge jýyq.
Túrmedegi basqa da aýmaqtyń tazalyǵyn, sondaı-aq tamaq ázirleýge sottalǵan sharýashylyq qyzmetkerleri jumyldyrylǵan. Sharýashylyq qyzmettegi osy sottalǵandardyń sany 60-qa jýyq.
Olarǵa ashana, naýbaıhana, sport alańy, demalys bólmeleri bólingen.
Sondaı-aq onda kitaphana bar, ártúrli saladaǵy 3000-nan astam kitap jınaqtalǵan. Barlyq ádebıetter mindetti túrde tekseriledi jáne tyıym salynǵan kitaptar mekeme aýmaǵyna ótkizilmeıdi.
Túrme aýmaǵyndaǵy ǵımarat pen aýlaǵa jaqsy kútim jasalatyny baıqalyp tur.
Kolonııaǵa syrttan kelgen adamdar mindetti túrde tekserý aımaǵynan ótýi kerek. Munda bári qatań - erejemen mindetti túrde tanysý eskerilgen, onyń ishinde tyıym salynǵan zattardy ákelgenderdiń jaýapkershiligi týraly eskertý jasalady. Qujattardy toltyrǵannan keıin, jaýapty qyzmetker tekseredi. Kenetten qaýip tóngen jaǵdaıda qutqarý úshin barlyq kelgen adamǵa arnaıy túımesi bar pýlt beriledi.
Ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrylǵandar
Ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrý jazasyna kesilgenderge qatysty jaǵdaı múldem basqasha. Sottalǵandar jazasyn ádette birneshe adamnan turatyn kameralarda óteıdi (eń kóbi tórt adamǵa deıin).
Olarǵa kameradan shyǵýǵa tyıym salynǵan. Tek dýshqa barǵan kezde (aptasyna eki ret), medıtsınalyq jáne tárbıelik is-sharalarǵa qatysýǵa, sondaı-aq serýendeýge jáne týystarymen kezdesý kezinde ǵana kameradan shyǵýǵa ruqsat etiledi. Oqýǵa kerek kitaptardy alýǵa bolady.
Sottalǵan adamnyń dárejesine qaraı (jaǵymdy minez-qulyqtyń úsh dárejesi bar: birinshi, ekinshi jáne úshinshi, sonda-aq jazany óteý sharttaryn buzǵany úshin beriletin jaǵymsyz minez-qulyqtyń úsh dárejesi: birinshi, ekinshi, úshinshi), sálemdemelerdi alyp, jaqyndarymen kezdesýlerge ruqsat beriledi.
Byltyr shilde aıynan bastap uzaqmerzimdi kezdesý ruqsat etilip, qalypty jáne jeńildetilgen jaǵdaıda sottalǵandarǵa arnalǵan. Ol úshin arnaıy bólme jabdyqtaldy. Uzaqmerzimdi kezdesýge tek jaqyn týystarǵa ǵana jiberiledi jáne jylyna eki retke deıin ruqsat berilgen.
Jazasyn óteýdiń jeńil jaǵdaıy qarastyrylsa, onda kúnine bir ret 1,5 saǵatqa deıin serýendeýge bolady (qatań jaǵdaıda otyrǵandarǵa bir saǵat qana beriledi).
Serýen kezinde kók aspandy temir tordan ǵana tamashalaı alatyn arnaıy aýlaǵa shyǵarylady. Onda da olar qyzmetkerlerdiń baqylaýynda bolady.
Ǵımarattan medıtsınalyq bólimshege barǵannyń ózinde sottalǵan adam arnaıy kózildirik taǵady, ıaǵnı bul áreket olar óziniń barǵan jolyn bilmes úshin jasalady.
Ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrylǵandarǵa tamaq kúnine birneshe ret jetkiziledi. Olarmen tikeleı baılanys joq.
Bul ádis mekeme qyzmetkerleriniń qaýipsizdigi úshin qoldanylady. Tamaqtandyrý jumystaryn «Eńbek» RMK fılıaly júzege asyrady. Olarǵa ádette botqa, jumyrtqa, jemis-jıdek jáne kóje beredi. Ár beısenbi saıyn balyqtan jasalǵan taǵam taratylady.
Jalpy, bir sottalǵanǵa kúnine 5 myń teńgege jýyq qarjy jumsalady (4 780 teńge). Bul somaǵa azyq-túlik, kıim-keshek pen kerek-jaraqtar, kommýnaldyq shyǵyndar kiredi.
Túrme aýmaǵyndaǵy isker adamdar
«Qara búrkit» aýmaǵynda ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrylǵandar jumys isteı alatyn tigin tsehy alǵash ret ashyldy. Joba 2021 jyldyń qarashasynda iske qosyldy.
Búginde onda eki kásiporyn jumys istep tur. Olardyń árqaısysy jumys kıimderin, matratstar jáne basqa da zattardy alady. Kez kelgen sottalǵan adam tigin mashınasyna otyra almaıdy, ıaǵnı tyńǵylyqty irikteýden ótedi. Qazir onda 20-dan astam adam jalaqysyn alyp júr.
Óndiriste jumys istep júrgen sottalǵan A. esimdi adam kisi óltirgeni úshin jazasyn ótep júrgenin aıtty. Ol tiginshilikti bastapqyda bilmese de, keıinnen osy mekemede úırengen.
«Jumys kúni standart boıynsha bastalady. Biz aýysymdy tańǵy 9-da bastaımyz. Tseh iske qosylǵan alǵashqy kúnnen bastap jumys istep kelemin. Bastapqyda biz eshteńe bilmedik, biraq birte-birte tájirıbe jınaqtadyq. Ádette, tapsyryspen tigemiz», - dep túsindirdi ol.
Jumys oryndarynyń engizilýiniń arqasynda sottalǵandar isti bolǵandaǵy talap-aryzdy óteýge (eger olar úkim boıynsha bar bolsa), sondaı-aq jaqyndaryna materıaldyq kómek kórsetýge múmkindik aldy.
Jańa korpýs salynýy múmkin
Kazinform agenttiginiń tilshisi atalmysh mekeme basshysynyń mindetin atqarýshy Ashat Qanafındi áńgimege tartyp, odan osy kolonııa ataýynyń shyǵý tegi týraly surady.
«Onyń birneshe nusqasy bar. Birinshi oqıǵa boıynsha jaralanǵan qara búrkit kolonııa aýmaǵyna qulaǵan. Sottalǵandar oǵan kútim jasap, keıin ushyryp jibergen. Ekinshi nusqada bul qustardyń osy óńirde kóptep kezdesýi sebep boldy dep aıtylyp júr», - dedi basshynyń mindetin atqarýshy.
Kolonııanyń jeke «kommýnaldyq qyzmeti» bar - sý munarasy men káriz júıesi jasaqtalǵan. Buryn ónerkásiptik keshen de bolsa, qazir tehnıka jóndeıtin garaj jáne elektr tsehy ǵana jumys istep tur.
«Qazir osynda óz jazasyn sharýashylyq qyzmette ótep júrgender bolǵandyqtan, ónerkásip aımaǵy kerek emes. Olar jumysqa ornalasqan jáne basqa qyzmet túrlerine tartylmaıdy», - dep túsindirdi A.Qanafın.
Túrmeni ornalastyrý jeri retinde Qostanaı oblysynyń jazyǵyn tańdaý kezdeısoq emes. Munda birneshe faktor bar, ıaǵnı eldi mekenderden qashyqta ornalasýy men aýmaqty sholǵyndaýdyń jeńildigi sebep boldy. Mekeme jazyqta ornalasqan – munda nazardan tys qalý múmkin emes.
Ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrylǵandar birneshe korpýsta jazasyn ótep jatyr. Sonymen qatar, ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrylǵandardy ornalastyrý úshin 140 oryndyq lımıti bar taǵy úsh qabatty ǵımarat salý josparlanǵan. Qazirgi kezde joba pysyqtalyp jatyr jáne odan ári iske asyrý satysynda.
Atap aıtqanda, kolonııada medıtsınalyq kómekti táýliktiń kez kelgen ýaqytynda alýǵa bolady.
2020 jyldyń tamyz aıynda «Qara búrkit» túrmesiniń basshysy para alǵany úshin ustaldy.
Osydan keıin sybaılas jemqorlyq táýekelderiniń aldyn alý jumystary kúsheıtildi.
«Qazir Antıkordan, QAJ departamentinen mamandardy shaqyryp, tárbıe jumystaryn júrgizip jatyrmyz. Jaýapkershilik týraly aıtyp, tanymdyq beınerolıkter kórsetemiz. Tekserý kúsheıtildi –tyıym salynǵan zattardy ótkizbeý maqsatynda qyzmetkerler de tekseriledi», - dedi spıker.