«Qanmen jazylǵan kitap»: Ostashovo toraby dıvızııaǵa soǵys tájirıbesinde tyń oı alyp keldi

Foto: None
ASTANA. QazAqparat - Uly Jeńistiń 70 jyldyq merekesine arnalǵan tarıhı mańyzdy aıdardy ári qaraı jalǵastyramyz. QazAqparat Halyqaralyq agenttigi budan buryn Baýyrjan Momyshulynyń «Moskva úshin shaıqas» romanyn nazarlaryńyzǵa usynǵan bolatyn. Shyǵarma oqyrmandar tarapynan joǵary suranysqa ıe boldy. Biz aldaǵy ýaqytta batyrdyń «Qanmen jazylǵan kitabyn» sizdermen birge oqýdy jón kórip otyrmyz.

Otty jyldarda qan keshe júrip, qan-terin sarqyp, bolashaqqa amanat retinde qaldyrǵan jazýshynyń bul eńbegi jastardy patrıotızmge, erlik-jigerge, adamgershilikke tárbıeleıtin ónegeli ómir mektebi bolary anyq.

***

Baýyrjan Momyshuly. Keshe biz Ostashovo qarsylasý toraby men dıvızııanyń oń qanatynan jaýdyń buzyp ótýine toqtalǵan edik. Ostashovo aýdanynda 1075-atqyshtar polkynyń batalony kapıtan Lysenkonyń basqarýymen 1941 jyly oktıabrdiń 20-sy men 23-i aralyǵynda urys júrgizdi. Nemister Ostashovodaǵy basty pýnktti basyp alyp, ilgeri jyljymaı, úsh kún boıy Ostashovo torabyn byt-shyt etpek bolyp jantalasady. Lysenkonyń batalony qorshaýda qalsa da urys júrgize berdi. Bul dıvızııadaǵy alǵash baıqalǵan jappaı erlik kórsetýdiń úlgisi edi. Lysenko batalony tek taktıkalyq qana emes, jan-jaqty qursaýǵa túsken edi.

Muny túsindire keteıin, qorshaýǵa túsý túrleri - operatıvti (jedel qabyl) taktıkalyq, atys nemese naǵyz qursaý (bul da taktıkalyq qorshaý túrine jatady). Operatıvti (jedel qabyl) qorshaý - bul dushpannyń negizgi shoǵyrlanǵan, iri kúshterdi, azyq-túlik pen rezervti jetkizetin torapty joldardy kesip tastap, negizgi baǵytty basyp alý. Operatıvtik qorshaý salystyrmaly túrde úlken keńistikte bolady, ári oǵan iri áskerı kúshter qatysady. Taktıkalyq qorshaý degenimiz bul korpýstyq nemese dıvızıondyq pýnktten, ne polkten batalonǵa jabdyqty jetkizetin barlyq joldardy basyp alý. Polktyń joly kesip tastalady da, baılanys, jabdyq jetkizetin joldy dushpan basyp alady, ıaǵnı áskerler azyq-túlikten, rezervti jetkizetin joldan, syrtqy dúnıeden (qanattas bólimderden, tyldan) qol úzip qalady. Taktıkalyq qorshaýǵa dıvızııa, polk, batalon, rota túsip qalýy múmkin. Qorshaýdyń sońǵy túri - atyspen tómpeshteý nemese ózimiz aıtatyndaı qursaýǵa alý. Taktıkalyq jáne operatıvtik qorshaýdan uryssyz-aq shyǵýǵa bolady, al jaý qursaýyn buzyp shyǵý qıynyraq. Qorshaýǵa alý qorshaýǵa alýshy úshin de tıimsiz, óıtkeni ol úlken kúshti qajet etedi. Aıtalyq, sheńber jasaı qorǵanysqa kóshken bir batalondy joıý úshin bir dıvızııa qajet bolatyn da kezder bar. Sondyqtan da birde-bir parasatty komandır ondaı qorshaýǵa barý jóninde sheshim qabyldamaıdy. Sheshim qabyldaı qalsa, az kúshti joıý kóp ýaqytyn, kúshin shyǵyn etedi. Bul - talaılardyń túbine jetetin qatelik, óıtkeni olar biraz kúshin de, ýaqytyn da joǵaltady.

Ostashovo toraby dıvızııanyń keıingi júrgizgen urystaryna kóptegen paıda keltirdi, soǵys tájirıbesinde tyń oı alyp keldi. Lysenko batalonyna 1073-atqyshtar polkiniń sol qanatynan soǵysqa deıin Semeıde muǵalimdik qyzmet atqarǵan leıtenant Kaıým Garıpovtyń 9-rotasy kómekke keldi. Bul rota kómekke jiberilgende, qursaýdy buzyp shyǵý máselesi qoıylǵan-dy. Panfılov jaýdy biraz mezgil kidirte ustap, eki jaqtan qursaýdy buzyp, batalondy qorshaýdan alyp shyqpaqshy bolyp sheshti. Alaıda maqsat júzege aspady. Garıpov óz soldattaryn jaýǵa qarsy 1941 jyldyń 21 oktıabrinde kótergen edi. Ostashovo aýdanynyń soltústiginen jaýdyń 60 tankisi kórindi. Rota asqan erlikpen jaýdyń tankterine qarsy urys júrgizip, kóp shyǵynǵa ushyratty. Osy soǵysta leıtenant Garıpov erlikpen qaza tapty. Rotadan nebári alty adam ǵana tiri qaldy. Olardyń jaralanǵandary da bar. Oz batalonymen birge Lysenko da erlikpen qaza tapty.

Bizdiń keıbir komandırlerimizdiń ádiletsizdiginen Lysenko batalony men Kaıým Garıpovtyń rotasynyń shaıqasy eskerýsiz qaldy. Nege ekeni belgisiz, erlikpen qaza tapqan olar jaıly dıvızıondyq jazýshylar da lám-mım dep jaq ashpady. Men qashanda óz sózimde osy batyrlarǵa arnaıy toqtalamyn. Solaı etýime soldattyq ar-namysym ámir etedi. Óıtkeni men sol erjúrek jandardyń erlik is-qımyldarynyń tiri kýágerimin ári olar meniń qarýlas joldastarym, olardyń áreketterin durys dep esepteımin. Lysenkonyń batalony men Garıpovtyń rotasynyń soǵys qımyldaryna general Panfılovtyń ózi de dán rızalyǵyn bildirip, keıingi urystarǵa úlken yqpal etkenin erekshe atap aıtqan bolatyn. Shynynda da, bul batalon men rota erligi dıvızııamyzdyń tarıhyndaǵy jappaı erlik jasaýdyń alǵashqy úlgisi edi. Endeshe jaý tankilerimen betpe-bet aıqasqan 28 batyrdy jappaı erlik úlgisin tuńǵysh ret kórsetýshiler deýshilerdiń pikirin jańsaq dep bilemin.

Sereda operatsııasynan keıin biz jaý kúshteriniń dıvızııamyzdyń qos qanatyn ala jyljı bastaǵanyn baıqadyq. Nemister dıvızııamyzdy ekige bólip tastaýdy kózdedi, biraq olardyń bul oıynan eshteńe shyqpady. 20-21 oktıabrde nemister týra ashyq jolǵa shyǵýǵa umtyldy. (Kartadan kórsetedi). Dushpan kúshteriniń baǵytyn tezirek ózgertýge májbúr etý úshin Jıtahı aýdanyna leıtenant Donskıh basqarǵan otrıad jiberildi, al Kýsakıno aýdanyna leıtenant Brýdnyıdyń shaǵyn otrıady attandy. (A. Bektiń povesinde de ol osylaı atalǵan). Olardyń maqsaty - nemis kolonnalaryn alǵa ótkizip jiberip, sońynan oqty boratyp, shegine urys júrgizý bolatyn. Brýdnyı men Donskıhtyń urystary tosqaýyldan júrgizilgen alǵashqy urystar boldy. Boraǵan oqqa tótep bere almaı esi shyqqan jaý keri burylady, dál osy kezde bizdiń jaýyngerlerimiz tez sheginip úlgeredi de, qaıta tosqaýyl jasaıdy. Nemister amal joq taǵy keri burylady. Bizdiń soldattar taǵy sheginip úlgeredi. Osylaısha az ǵana toptarymyzdyń shabýyly nemisterdi áýre-sarsańǵa salyp, bostan-bos urys júrgizýge májbúr etti. Osynyń saldarynan olar Novlıanskiden Seredaǵa deıin tórt táýlik boıy júrdi. Shaǵyn toptyń shabýyly nemisterdi keri burylýǵa jáne bizdiń negizgi shebimizden alysta soǵys tártibine kóshýge májbúr etti. Sońǵy sáttegi urysta leıtenant Donskıh toǵyz ret jaralanady. Jaǵdaı asqyna tústi. Jaý óziniń artıllerııalyq pozıtsııasyn shamamen bizdiń alǵy shebimizden tórt-bes kılometr alys Jıtahı, Sıtkovo aýdandaryna burýǵa májbúr boldy. 22 oktıabr kúni nemister bizdiń maıdandy buzyp, Novo-Shýrınoǵa shyǵý úshin óz kúshterin Novlıansk tobyna qarsy baǵyttap, keskilesken urys júrgizdi. Olarǵa 1073- atqyshtar polkiniń birinshi batalonynyń ekinshi rotasy qarsy turdy, rota komandıri Sevrıýkov (Almaty temeki fabrıkasynyń burynǵy býhgalteri) edi. Sonymen birge dushpan bir mezgilde Chernovoǵa shabýyl jasady. Tańǵy saǵat segizderde olar Novlıansk aýdanyna qarsy artıllerııalyq daıyndyqty bastady. Nemister qarsy jaqtyń júıkesine tııýge sheber-aq. Birese zeńbirekterimen atqylap, birese samoletterimen bombylap, jer men kókti otqa orap baqty. Ysqyryp, ulyp ushqan snarıadtar men mınalardyń jarylysy qulaq tundyrady. Áýeni býdaqtaǵan qara tútin kólegeıleıdi. Osy kórinister men ysqyrǵan oq, atys úniniń saryny adamnyń kóńil-kúıine, júıkesine qatty áser etedi, úreıin ushyrady.

Ádette artıllerııalyq daıyndyq eki saǵattan aspaıtyn, bir joly nemister ádeıi segiz saǵatqa sozdy. Buǵan alǵash túsinbeı, keıinnen olardyń bárimizdi typ-tıpyl jermen jeksen etip joıyp jiberip, óligimizdi taptap, marshpen attap ótemiz dep oılaǵanyn bildik. Biz endi oń qanattan oq jaýdyrdyq, meniń sol qol jaǵymnan maıor Meshkovtyń batalony qaırat kórsetti. (Ekinshi poveste ol kitapqa kapıtan Shılov degen atpen endi). Dushpan ormanǵa jınalyp, urysqa daıyndala bastady. Osy sátte men leıtenant Sevrıýkovtyń aýyr jaralanǵanyn bildim. Ony maǵan baıandaǵan onyń ordınatory qaǵylez tatar jigiti Muratov edi. Men Kraevty taýyp alyp, ekinshi rotaǵa jiberińder dep buıryq berdim de, ózim Novlıanskige kettim. Komandalyq pýnktten Novlıanskige deıingi jol orman arqyly ótetin. Maǵan sondaǵy ózimizdiń baqylaý pýnktine barý qajet edi. Jasyratyny joq, qınalý, toryǵý, tolqý qushaǵynda kele jattym. Orman ishinde syr bermeýge bolady, al ashyq dalaǵa, alańqaıǵa shyqqan soń jaýdyń kózinshe atpen quıǵyta shabý qaýipti-aq bolatyn. Kóńil kúıim de onsha emes. Biraq meniń baqytyma, ormannan shyǵa beriste Novlıanskiden beri, maǵan qaraı kele jatqan eki dońǵalaqty arba kezdesti. Ústinde batareıa komandıri Kýharenko otyr eken. «Qaıda?!» dep suradym men Kýharenkonyń qashqyn, sumpaıy sıqyna zyǵyrdanym qaınap. Іle: «Keri qaıt!» - dep aıqaı saldym. Onyń beti jeńil ǵana jaralanypty. Ol eki dońǵalaqty arbany dereý keri burdy. Kýharenkoǵa degen ashý-yzam óz qorqynyshymdy jeńýge kómektesti. Shirkeýden ótip, ózimizdiń baqylaý pýnktine Kýharenkomen birge keldim. Baıqasam, telefon baılanysy úzilipti, tez arada radıony qostym da, batareıaǵa: «Atyńdar!» dep buıryq berdim. Munyń aldynda ǵana Kýharenko topografııalyq daıyndyq boıynsha oq jaýdyryp - bári dalaǵa bosqa ketken, snarıadtar jaýdan aýlaqqa túsip jarylǵan. Burynǵy artıllerıst retinde men ony birden baıqap, «ońǵa qaraı eki gradýsqa buryp atyńdar» dep buıryq berdim. Bul úlken túzetý bolatyn. Eki snarıadymyz nemis tobynyń dál ústine tústi (bul artıllerııalyq atys praktıkasynda asa sırek kezdesetin baqytty jaǵdaı), jaý jaǵynda úreı men qorqynysh týdy. Men eki snarıadtyń oıran salǵanyna óte qýanyp, «ár zeńbirekten jıyrma snarıadtan atyńdar!» dep buıyrdym. Ýstav boıynsha bulaı etýge ruqsat etilmeıtin, al men jaýdy dál osylaı tómpeshtep, tiri qalǵandarymen betpe-bet shaıqasyp kórermin dep sheshtim, óıtpesek ózimizdiń tas-talqanymyzdy shyǵaryp ketýi múmkin. Dúrbimdi alyp qarasam, nemister qatary múlde sırep qalypty. Elý metrdeı bıiktikte jaý samoleti ushyp barady eken, ushqyshy maǵan judyryǵyn túıip ses kórsetedi. Men pıstoletpen atyp saldym. Yza-kek kernegende adam saqtanýdy birjolata umytady eken. Nemister shirkeýdi dáldep ata bastady. Baılanysshymyz snarıadtyń jaryqshaǵy tıip, qaza tapty. «Árbir bes mınýt saıyn bes snarıadtan atyńdar» dep buıryq berdim de, tómen túsip, rotanyń komandalyq pýnktine júgire jóneldim. Onda Muratov pen Belovıtskııdi kezdestirdim. Rota komandıri jaralanypty. Biz ár zeńbirekten jıyrma snarıadtan qosymsha atyp, nemisterdiń úreıin ushyra tústik. Budan soń qasyma Belovıtskııdi ertip, oń qanattaǵy okopqa qaraı júgirdim. Urys dalasynda júgirý qaýipti. Munyń aldynda biz jalǵan okoptar qazdyrǵanbyz. Jolda solardyń birine jasyryndym. Óń-túsi joq, eńsesi túsken jaýyngerdi kórdim. Ornymnan turyp, okoptan shyǵaıyn desem, ál-dármenim joq. Áreń dep ózime ózim keldim. Degenmen sonda qarsymdaǵy elý metrge jetý aqyretteı kórindi.

Júgirip kele jatyp atqyshtar rotasynyń saıası jetekshisi Jalmuhamet Bozjanovty keziktirdim. «Sen munda ne istep júrsiń?» dep surasam, ol óz vzvodyn tekserýge kelipti. Rota komandıri jaralanǵanyn kórgesin onyń mindetin óz qolyna alypty. Nemister keri shegindi. Olardy shegindirgen sońǵy jıyrma dúrkin atqan snarıadymyz bolsa kerek. Keshke jaý Krasnaıa Gora maıdan shebin atqylap, eki jaıaý ásker polkymen buzyp ótti. Onda bizdiń ekinshi batalonnyń altynshy rotasy ornalasqan edi. Bul 1941 jyldyń 22 oktıabrinde bolǵan oqıǵa. Jaý aınalyp ótý manevri arqyly dıvızııa men polkti ekige bólip tastady. Bir topty olar Kozınoǵa, ekinshisin Chýbınovo-Lýkıanovaǵa, úshinshisin Novo-Shýrınoǵa qaraı jiberdi, maǵan qarsy Novlıansk tylynan shyqty. Olarǵa qarsy soqqy berý úshin bizde rezervtik kúshter joq bolatyn. Trýlısı aýdanyndaǵy kapıtan Meshkovtyń ýchaskesindegi shebimizdi buzyp, Volokolamskige qaraı umtyldy. Dushpan dıvızııa ýchaskesiniń tórt jerinen qorǵanysty buzyp ótti. Polkovnık Karpovtyń polki, ári kapıtan Meshkovtyń batalonynyń tiri qalǵan jaýyngerleri buıryq boıynsha Spas-Rıýhovsk baǵytyna, maıor Elınniń 1073-atqyshtar polkiniń ekinshi, úshinshi batalondary Sofatovo - Krıýkovo baǵytyna aýystyryldy. Jalǵyz maıor Shehtman basqarǵan 1077-atqyshtar polki ǵana óz ornynda qaldyryldy. Ol eshqandaı urys júrgizgen joq. Oǵan taktıkalyq qorshaýda qalý qaýpi týdy. Sondyqtan Shehtman polkine Úlken jáne Kishi Goloperovo, Tımoshıno, Mıhaılovka, Ivanovo arqyly Volokolamsk baǵytyna qaraı sheginýge buıryq berildi. 10,73-atqyshtar polkiniń birinshi batalony Novlıansk, Vasılevo-Lazarevo aýdanynda qorshaýda qaldy. (Kitaptyń 80 qashqyn degen arnaýly taraýy bar). Men barlyq rota komandırlerin jınap aldym da, mynadaı buıryq berdim: «Qarý- jaraqty tıimdi, únemdep paıdalana otyryp, aınala qorǵanysqa kóshińder! Tek qana qajetti jaǵdaıda, jaýdy 50-100 metrdeı jaqyndatyp atyńdar, eshqandaı tutqyn alynbasyn, eshkim tutqynǵa túspesin! Aıanbaı atysyp, árkim sońǵy oqty ózine dep saqtasyn! Artıllerıster jaýdy kartechpen týra nysanaǵa alyp tómpeshtesin! Asa qıyn úmit kesilgen jaǵdaıda sońǵy snarıadpen zeńbirek pen raschetti de joq etsin! Qandaı da bolmasyn tártip pen rettilikti buzýshylyqtyń jáne áskerı Ýstavqa moıynsunbaýshylyqtyń jazasy - tek atý. Eshbir sógis pen eskertýge jol joq! (Povestiń «Ormanshynyń úıi» degen taraýyn qarańyz).

Qorshaýdan qalaı shyqqanymyzǵa da toqtalmaımyn - bul da sonda aıtylǵan. Bul kezde nemis kolonnalary Volokolamskige qaraı jyljyp, Spas-Rıýhovsk aýdanynda urystar júrgizip jatty. Olarǵa qarsy shaıqastardy general Panfılovtyń ózi basqardy. 24 kúni 1073-atqyshtar polkiniń birinshi batalony keskilesken urys júrgizý nátıjesinde qorshaýdan shyǵyp, Ivanovo aýdany men Stalın atyndaǵy sovhoz mańyndaǵy ormanda tynystaýǵa toqtaıdy. (Kartadan kórsetedi). Osy kezde Novo Shýrıno, Spas-Rıýhovsk baǵytynda ár mashınada 20-30 frıtsten otyrǵan nemis kolonnalary kórinedi. Olarǵa qarsy urysqa biz segiz zeńbirek pen segiz stanokti pýlemetti bóldik. Jaýyngerlerimiz nemis kolonnalaryna oqty qarsha boratty. Muny «dushpannyń quıryǵyn buraý» dep ataıdy. Jaýdyń alǵa jyljýyna mursha bermeý maqsatymen jol qaraýylǵa alynyp, atqylanýmen boldy. Týra nysanaǵa alyp segiz zeńbirek pen segiz pýlemetten kútpegen jerden oq jaýdyryp dushpannyń bir batalonǵa jýyq áskeriniń kózi joıyldy. Osylaı alǵa jyljý múmkin bolmaǵan soń nemister Ivanovo aýdanyndaǵy bizdiń topty qurtýdy uıǵardy. Sodan 1037- atqyshtar polkiniń birinshi batalony taǵy da qursaýda, jaý sheńgelinde qalyp qoıdy. Nemister tikeleı shabýylǵa kóshti. Kóp uzamaı olar qolaısyz jaǵdaıǵa uryndy. Spas- Rıýhovsk joly jabylyp, oq astynda qaldy. Árıne, bul shaıqasta nemister jaǵynan da, bizdiń jaqtan da shyǵyn boldy. Baqytymyzǵa oraı panalaǵan ormanymyz jan- jaǵynan batpaqty jerlermen shektesip, jaýdyń tankimen jaqyndaýyna múmkindik bermedi. Sondyqtan nemister tek adam kúshimen ǵana qımyl jasap baqty. Tún jamylyp, batalon Klıshıno arqyly soltústiktegi Krıýkovo men Volokolamskige bet túzedi. Aldyńǵy lekte jyljýshylardy basqy joryq kúzetýshileri (GPZ - golovnaıa pohodnaıa zastava), eki qanatty qorǵaýshylar (BPZ - flangovaıa zastava), tyldy kúzetýshiler (tylovaıa zastava) dep atalady. Urys barysynda muny ajyrata almaǵan saýatsyz, biliksiz komandırler de kezdesti. Buǵan kináli bir jaı, bizde qozǵalys jolsyz jerlermen ótti.

Birinshi atqyshtar rotasynyń komandıri Efım Efımovıch Fılımonov Mılovanı derevnıasy mańyndaǵy kishkene saı-jyrany Klıshınoǵa aparatyn jol dep qalyp baǵytynan jańylysyp shyǵysqa qaraı aýytqyp, dushpannyń týra qarsy aldynan shyǵa jazdady. Al batalon kolonnamen sozylyp, Mılovanıden bir-aq shyqty. Jyradan ormanǵa deıingi aralyq bir jarym shaqyrym ashyq alańǵa ulasqandyqtan dushpannyń kóz aldynan júrý óte qaýipti edi. Bir jaqsysy jaý bizdi ketip qalǵan dep oılap, áskerin lek- legimen alǵa jyljyta bastady. Bul kezde biz olardan nebári bes júz metrdeı qashyqta turdyq. Fılımonovtyń biliksizdiginen ýaqyt jaǵynan utyldyq. Biz bolsaq - qarańǵylyqty jamylyp ótip ketpek edik. Bizdi qyryp tastamas úshin shabýyldy ózimiz bastaýymyz kerek, mert bolsaq ta qorǵanysta emes, shabýylda ókinishsiz mert bolaıyq dep sheshtik. Az shyǵynmen qaterden qutylý úshin ne isteý keregin oıladyq. Zeńbirekter men pýlemetterdi quryp, urys júrgizý qajet pe? Biraq bul jerde ýaqyt tapshy, asa shapshań qımyl qajet. Átteń qysqa ýaqytta ashyq alańdy aman júgirip kete alsaq, óte jaqsy bolar edi. Óıtkeni ashyq alańdy júz adamnyń kúshimen de alý qıyn. Zeńbirekter men pýlemetterdi shaıqasqa qospaı, jaýyngerlerdi romby tárizdi etip sapqa turǵyzyp, vıntovkalardy kezeı ustap urysqa kiremiz dep sheshtim. Bizde ekpindeı júgirip shabýyl jasaý tásili qalyptasqan. Bul joly olaı etpeı, jaı nyq adymmen júrip otyrý kerek dedik. Kózdep atýdy da qajet dep tappadyq. Óıtkeni ol jyljý qarqynyn tejeıtin boldy. Birinshi, ekinshi, úshinshi rotalar, baılanys vzvody, pýlemet rotasy tórtkúl qıyqsha, romby tárizdenip tizildi, al zeńbirekter men arbalar urysqa kirmeı ortada jyljyp otyrady dep uıǵaryldy. Urysqa kiretin jaýyngerler sapqa tizildi. Munda jappaı oq atý men nemisterdiń bas saýǵalaý sezimin erekshe esepke aldyq. Vıntovkalardy oqtyń ushý traektorııasy adam boıynan aspaıtyndaı etip ustaýǵa buıryq berildi, artıllerııa men arbalar urysqa kirmeı, tek ortada júrip otyrýy kózdeldi. Bozjanov pen Rahımov romby tárizdenip tizilgen sap buryshynan tabyldy. Biz jyradan tórt qatardan sap qurap ótip bara jatqan jaý kolonnasyna bir mezgilde barlyq vıntovkalardan dúrkindetip oq ata bastadyq. Birinshi dúrkin sátti bolyp, dushpandy baýdaı oryp túsirdi. Artıllerııa qarýlary men arbalardyń dóńgelekterimen nemisterdiń óligin taptap, jaralylaryn janshyp, seldeı aqqan jaý qanyn keshe júrip óttik. Ormanǵa da jettik-aý. Osy kezde jaýdyń toǵyz tankisi bizdiń sońymyzǵa tústi. Eki zeńbiregimizdi keri buryp, eki tankisin qırattyq. Olar da bizdiń eki zeńbiregimizdi joıdy, júk arbalarymyz ben jaıaý áskerimiz ormanǵa kirip te úlgerdi. Bul shaıqasta otyz adamymyz mert boldy. Esesine, bir batalonǵa jýyq nemisti taptap óttik. Qorshaýdan shyǵýdyń bir epızody osyndaı.

Bólimder aralyq shepterge bekinip soǵysa otyryp, Volokolamskige deıin shegindi. Jaýdyń 60-70-teı tankileri Spas-Rıýhovsk úshin urys júrgize bastady. General Rokossovskıı tankige qarsy soǵysatyn eki polkti osynda aýystyrdy. Osy shaıqasta dushpannyń qyryq tankisi qıratyldy. Bul bizdiń dıvızııamyzǵa tankige qarsy qoldanylatyn artıllerııalyq qarýdyń berilýiniń birinshi oqıǵasy edi.

Shyǵarma Ádebı KZ portalynan alyndy.

Jalǵasy bar

Seıchas chıtaıýt