Qandastar qonysy arqasynda Olgıno aýylynda qazaq mektebi ashyldy – Bolat Jumadiluly
Ásirese eldi jumys kúshi tapshy soltústik óńirlerge qonystandyrýdyń mańyzy zor ekendigin atap ótti. «Otanyna oralǵan qandastardy úımen qamtamasyz etý máselesi tolyq sheshimin tapqan joq. Olardyń tek bir jylǵa beriletin qandas mártebesiniń merzimi bitkenshe ǵana úı alýǵa múmkindigi bar. Al azamattyqqa ıe bolǵan soń bul mártebesi joıylyp, sonymen birge úı alý quqyǵynan da birden aıyrylady. Osyǵan oraı azamattyq alǵan qandastarymyz soltústik óńirge kóshse, Úkimet olardyń úı kezeginiń saqtalýyn qamtamasyz etýi kerek. Bul shara qandastardyń osyndaı jumys qoly tapshy aımaqtarǵa kóship barýyna qosymsha serpin beredi», - dedi Memleket basshysy. Shyndyǵynda, bul sheshim demografııalyq ósimi baıaý aımaqtarǵa qandastardy qonystandyrýdyń tıimdi tetigi. Qandastar ǵana emes, Prezıdent demografııa problemasy men tıimdi qonystandyrý saıasaty úshin ońtústikten soltústikke qonys aýdarýshylardy yntalandyratyn qosymsha shara retinde olarǵa beriletin járdemaqynyń mólsherin 2 esege kóbeıtýdi tapsyrdy.
Toqtala ketetin jaıt, elimiz táýelsizdik alǵaly ata jurtqa aǵylǵan kósh qazaqtyń sanyn mıllıonnan astam adamǵa tolyqtyrdy. Bul - ultymyzdyń uly jetistigi! Óıtkeni, kez-kelgen memleket úshin basty qundylyq – halyq. Bul mıllıondar munaımen de, tonnalaǵan temirmen de salystyrýǵa esh kelmeıtin kemel qazyna. Mundaı baǵa jetpes qazyna táýelsizdiktiń shırek ǵasyry ishinde eselendi. Endigi kúni Otanyna oralatyn qandastarǵa jasalatyn jaǵdaıdy jaqsarta otyryp, memlekettik kóshi-qon saıasatyn da ońtaılandyrý kúsheıetini seziledi.
Osy oraıda, Pavlodar oblysynyń Ýspen aýdanyna qarasty Olgıno aýlyna qandastar arasynan alǵashqy bolyp kóship baryp, týǵan jerindeı sińisip aýyldyń órkendeýine sonymen birge memleket qolǵan alǵan eńbek resýrstarynyń teńgerimdiligin arttyrý jáne respýblıkanyń soltústik óńirlerine halyqty qonystandyrý syndy úlken jobaǵa únsiz úles qosyp kele jatqan Bolat Jumadiluly týraly aıtqymyz keledi.
Bolat Jumadiluly 1958 jyly Qytaıdaǵy Shynjańnyń Tarbaǵataı aımaǵyna qarasty Dórbiljin aýdanynda dúnıege kelgen. «Aýyl qystaq ekonomıkasyn basqarý» mamandyǵy boıynsha joǵary bilim ıesi. Birneshe márte oblysyq «Úzdik qyzmetker» ataǵyn alǵan.
Bolat Jumadiluly 2004 jyly otbasyn alyp, qazaq eline birjola qonys aýdarady. Uzaq jyldarǵy tájirıbesine súıenip, násibin aýyldan izdegen qandasymyz Pavlodar oblysynyń orystar kóp qonystanǵan Olgıno aýlyna kóship baryp, «Bolattar» sharýa qojalyǵynyń negizin qalaıdy. Mal ósirip, egin salyp eńbegimen kásibin dóńgeletken azamat bul kúnde 20-ǵa jýyq adamdy jumyspen qamtyp otyr.
«Meniń negizgi baǵytym aýyl sharýashylyǵy boldy. Ata kásibimizdi qolǵa alyp, asyl tuqymdy sıyr ósirdim, jylqy ósirdim, qazaqtyń «Edilbaı» tuqymdy qoıyn baǵyp, onyń jalpylasýyna biraz eńbek ettim. «Aýylda jumys joq» degendi kóp estımin, negizi erinbeı eńbek etken adamǵa aýylda kóptegen múmkindikter bar. Aýyl sharýashyǵyn damytý - el ekonomıkasynyń negizi dep bilemin. Halqymyzdyń qarny toq bolsyn desek, aýyl sharýashylǵyna mán berýimiz, jastardy aýylǵa tartýymyz, egindi, maldy ósirýge jeteleýimiz kerek. Dástúrli mal baǵý úderisin jańa zamanǵa beıimdep, ǵylym-tehnıkany paıdalana bilý mal sharýashylyǵyna jańa serpin beredi», deıdi ol .
Erekshe aıta keterligi, Bolat Jumadilulynyń ózi tuǵyndary qalaǵa kóship, adam sany kemip joıylýǵa shaq turǵan Olgıno aýlyna el qondyrýǵa muryndyq bolypty. El qondyryp, qazaqy aýyldyń aýqymy keńigen.
«Biz bul aýylǵa kóship kelgende qazaqsha sóıleıtin adamdardy kezdestire almaı qınalatyn edik. Aýylda adamdar az, qazaq tilinde oqytatyn mektep te bolmady. Birtindep osy aýylǵa qandastardy shaqyra bastadym. Olardyń úı alýyna, ornalasýyna kómektestim. Alǵashqylardyń jaǵdaıy durystalǵasyn, kóship kelýge nıet bildirgender kóbeıe bastady. Birinshi jyly 3 otbasyn, kelesi jyly 12 otbasyn kóshirip ákeldim. Búginge deıin 60 tan astam qandasymyz osy aýylǵa qonys tepti», - deıdi Bolat Jumadiluly.
Olgıno aýlyna qandastardyń kelýimen birge aýylda qazaq tildi orta qalyptasyp, aýylda alǵashqy qazaq tildi mekteptiń negizi qalanypty.
«Balalarymyzdyń qazaq tilinde bilim alýyn talap ettik. Alǵashynda qazaq tilinde birinshi synyp ashyp berdi. Kelesi jyly ekinshi synypty qosty. Bul kúnde 11 synypqa deıin tolyq qandy qazaq tildi mektep qalyptasty. Biz ózimiz qoldap ashtyrǵan soń, mekteptiń jumystaryna ekonomıkalyq jaǵynan da kómektesip kelemiz. Atap aıtar bolsam, tómengi synyptyń jyl boıǵy ystyq tamaǵyn «Bolattar» sharýa qojalyǵy atynan qarjylandyryp kelemin. Sonymen birge jyl saıyn 10-nan astam oqýshynyń mektepke qajetti qural-jabdyq, kıim-keshekterin satyp alyp berip otyramyn. 5 jyldan beri aýlymyzdaǵy «Murager» medresesiniń kómirin jáne sonda oqıtyn shákirtterdiń tamaqtaryn ózim qarjylandyryp kelemin», -deıdi qandasymyz.
Qarapaıym aýyldyń ekonomıkasyna, rýhanııatyn únsiz úles qosyp jatqan qandasmyzdyń áńgimesi júrekti jylytady. Ásirese keńes zamanynan qalyptasqan orys tildi aýylǵa qazaqy qan júgirtip, ulttyq salt-dástúrimizdiń jańǵyrýyna kúsh salý úlken erlik dep baǵalaǵan jón bolar.
«Qazir jyl saıyn ákimdikpen birlesip, Naýryz merekesin toılap, ulttyq sport túrlerinen jarystar ótkizip turamyz. Ótken jyly aýlymyzǵa Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń «Uly dalanyń jeti qyry» atty maqalasy aıasynda uıymdastyrylǵan oblystyq óner kerýeni keldi. Óner kerýeniniń osynda at basyn tireýiniń bir sebebi - Olgıno aýylyndaǵy salt-dástúrimizdi jańǵyrtyp otyrǵan qandastarymyzdyń qurmeti edi. Shara aıasynda, jurtshylyqqa qazaqtyń ulttyq taǵamdary usynylyp, aıtys, qyz qýý, qazaq kúresi sekildi ulttyq ónerlerimiz kórsetildi. Eń áýeli alystan kelgen qonaqtardyń aldynan qymyz alyp shyǵyp, kútip aldyq. Sondaı-aq, ata-ájeler umytylyp bara jatqan bı túrlerin bılep, eldi qýanyshqa bóledi. Bundaı mádenı sharalar jurtshylyqqa osyndaǵy qonystanǵan qandastarymyzdyń jaı-kúıinen habardar etip, kóship kelgisi keletin otandastarymyzǵa jol ashady dep oılaımyn», - deıdi Bolat Jumadiluly.
Eldegi, aýyldaǵy ár-bir aýyrtpashylyqqa beı-jaı qaraı almaıtyn azamat koronavırýs yqpalynan bolǵan karantın qarsańynda jaǵdaıy tómen otbasylarǵa kómek qolyn sozyp, azyq-túlik jaǵynan da kómektesip otyrypty. Sonymen birge Ýspen aýdandyq emhanaǵa 4 jasandy tynys alý apparatyn syıǵa tartypty.
«Bárimizdiń taǵdyrymyz osy elmen, osy jermen birge. Árbir aýyldasymnyń densaýlyǵy meni alańdatady. Ásirese osy retki álemdi jaýlaǵan koronavırýs bizge taǵdyrymyzdyń bir-birimzge baılaýly ekendigin eskertti, birigip kúresýge úıretti. Sol úshin azda bolsa aýdandyq emhanaǵa óz kómegimdi jasadym. Aýa jetpeı qınalyp jatqan adamdarǵa bir jutym bolsada aýa syılaǵym keldi. Bul aty jaman aýrý tezirek elimizden, álemnen birjola joǵalsa eken», -deıdi isker azamat.
Bolat Jumadiluly bul kúnde 4 bala tarbıelep, ul qyzdarynan 13 nemere súıip otyr. Bul - elge kelip eńbek etip, ósip-ónip órken jaıyp kele jatqan aýyldaǵy qarapaıym qandastarymyzdyń jarqyn úlgisi.
Shyn máninde, jasampaz qazaq halqy qanshama aýyr bolsa da, naryqtyq tirshilik júıesine tez beıimdeldi. Bunda aıtpaı ketýge bolmaıtyn asa mańyzdy bir faktor - naryqtyq qatynastar áldeqashan ornaǵan elderden, máselen Eýropa, Túrkııa jáne Qytaı elderinen kelgen qandastarymyz ekonomıkanyń qalyptasýyna óz úlesin qosty. Orta jáne shaǵyn bıznes oryndaryn ashty, myńǵyrtyp mal baǵyp, jaıqaltyp egin ekti. Qyzmet kórsetý salasynda da Qazaqstanǵa kelgen maıtalman mamandar jetip artylady. Maselen áleýmettik tamaqtandyrý oryndary men shashtaraz jáne sulýlyq salondarynda elge oralǵan qandastarymyzdyń qomaqty bóligi eńbek etedi. Al óndirýshi kásiporyndar ashyp, otandyq taýarlar óndirýge atsalysyp, otandyq ónimge serpin berip jatqan kásipkerler qanshama? Búginde óz jumystaryn dóńgeletip, el qazynasyna mıllıondaǵan salyq tapsyryp, san myńdaǵan adamǵa jumys berip otyr.