Qamshynyń 11 túrin óremiz - shyǵysqazaqstandyq sheber

ÓSKEMEN. QazAqparat – Órimshi bolý ońaı emes. Qara qaıystan taspa tilip, órim órý ekiniń biriniń qolynan kele bermesi anyq. Shyǵys Qazaqstan oblysy Samar aýdany Bastaýshy aýylynyń týmasy Aıdos Ermekuly osy ónerdi meńgerip, tabys kózine aınaldyryp otyr. QazAqparat tilshisi 37 jastaǵy sheberdi áńgimege tartyp kórgen bolatyn.

- Órimshilikke qyzyǵýshylyǵyńyz qalaı oıandy?

- Órimshilik ónerge jastaıymnan qyzyǵýshylyq tanyttym. Atam da órimshi bolǵan. «Balapan uıada ne kórse, ushqanda sony iledi» demekshi, sol atama eliktep óstim. Qaıystan órim órip, taspa tilýdi kásipke aınaldyryp júrgenime bıyl on jyldaı boldy. Alǵashynda qamshy órýden bastadym. Búginde at ábzelderin jasaýmen de aınalysamyn. Árbir qazaq shańyraǵy qamshyny ári qarý, ári qural, ári qasterli mura sanaǵan. Qazir kóp úıdiń tórinde ilýli turǵan qamshyny kóremiz. Munyń bári ata-babalarymyzdyń qamshyny janyna serik etip, kıeli ámbebap dúnıe dep túsinýinen.

- Qamshynyń qansha túrin jasaısyz?

- 11 túrin jasaımyz. Solardyń biri – Bala qamshy. Ony dúnıege sábı kelgende bále-jaladan saqtasyn dep besiginiń basyna qoıady. Eseıgende báıgege shabady. Tańbaly rý qamshy jasaımyz. Ertede qolynda qamshysy bar adamdar bir-birinen rýyn suraspaǵan. Sebebi, qamshyda ár rýdyń ózindik tańbasy bolypty. Taǵy bir erekshe týyndymyz – Qara doıyr han qamshysy. Muny qarýdyń ornyna ustaǵan. 12 órim, salym túıin. Shendi adamdardyń qolynda bolǵan. Báıge men kókpar qamshysy kóp suranysqa ıe. Sondaı-aq, sheberhanamyzda Syılyq qamshy, Bereke qamshy, Aqpeıil qamshy jasalady.

Qamshyny úıge ilý ádebi de bar. Eń durysy – búktep ilgen durys. Sebebi, erinen aırylǵan áıeldiń tórinde qamshy salbyrap ilinip turady. Sol jaǵyn eskerýimiz kerek. Qamshyny qazaq ómirinen bóle qaraýǵa bolmaıdy. Ertede babalarymyz basqa rý-taıpamen quda bolǵysy kelse, sol úıge qonaqqa baryp, keterinde qamshysyn bosaǵasyna ilip ketken eken. Ol da úlken kóregendilik.

- Qolyńyzdan shyqqan týyndylaryńyz kórkemdik jaǵynan da, sapasy jaǵynan da erekshe eken. Tapsyrystar jıi túsip tura ma?

- Qamshynyń sabyna qyzyl tobylǵy paıdalanamyz. Al terige keletin bolsaq, otandyq teri óńdeý zaýyttaryna tapsyrys beremiz. Jasalǵan ónimderimizge tutynýshylar dán rıza. Tapsyrystar az túsip jatqan joq. Qazaqstannyń barlyq derlik óńirinen habarlasady. Ásirese, ońtústik pen batys jaqtardan tapsyrys basymyraq. Kóbisi toıda nemese kórimdikke qamshy syılaǵysy keledi. Bireý kólik alsa, uldy bolyp jatsa da, qamshy berip jatady.

Búginde Almaty qalasynan sheberhana ashtyq. Onyń ataýyn «Mıras» dep qoıdyq. Sebebi, babalar ónerine muragerlik etý – bizdiń azamattyq mindetimiz. Ujymda alty sheber jumys isteıdi. Árqaısysynyń eńbek bólinisi bar. Bir ókinishtisi, jastar bul saladan alystap barady. Óner shydamdylyqty, tózimdilikti qajet etedi. Qyzyǵýshylyq bolmasa, esh nátıje shyqpaıdy. Sondyqtan, órimshilikke qyzyǵýshylyq bildirgen azamattarǵa barynsha úıretýge tyrysyp júrmin. Qazir qosymsha taǵy bes adamdy jumyspen qamtýǵa múmkindigimiz bar.

- Qandaı at ábzelderin jasaısyz?

- Ertoqym jasaýdy jetik meńgerdim deýge bolady. Sonymen qatar, jattyǵýǵa arnalǵan kókpar serkesin de tigemin. Erdiń aǵashtaryn qaraǵashtan jasaımyz, sebebi ol sapaly keledi. Onyń uzyndyǵy 59-62 santımetrdiń arasy bolýy kerek. Odan qysqa bolsa, attyń búıirin basyp tastaıdy, sondyqtan barlyǵyn eskeremiz. Sheberhanamyzdan ulttyq naqyshtaǵy qolónerdiń 5-6 túri shyǵady.

- Etik te tigedi ekensiz. Sol jaıly aıtyp ótseńiz...

- Etiktiń birneshe túrin tigemiz. Mysaly, kókpar etik, báıge etik, saptama etik, kúndelikti turmysqa kıetin etik. Sonymen qatar, jattyǵýǵa arnalǵan kókpar serkesiniń alǵashqy nusqalaryn da tiktik. Baıqaýymsha, qolóner Shyǵys Qazaqstan óńirinde jaqsy damyp keledi. Osy oraıda, jastarǵa ulttyq ónerimizdi ulyqtaýǵa múmkindik týǵyzǵan janashyr aǵalarymyzǵa alǵys aıtamyn. Qudaıǵa shúkir, týyndylarymyz shetel asyp, ózge ult ókilderiniń de kóńilinen shyǵyp júr. Atap aıtqanda, Qyrǵyzstan, Ózbekstan, Resseı, Tájikstan elderinen tapsyrys aldyq.

- Bala-shaǵańyz bar ma?

- Iá. Kópbalaly otbasymyz. Áıelim ekeýimiz 6 bala tárbıelep otyrmyz. Jubaıym erkin júzýden jattyqtyrýshy.

- Áńgimeńizge kóp rahmet!