Kadr jaǵynan da, qurylǵy jaǵynan da sheteldegi áriptesterimizden qalys qalmaımyz - Ulttyq ǵylymı medıtsınalyq ortalyq basshysy
Shetel týrısterin ne qyzyqtyratyndyǵy, qandaı medıtsınalyq qyzmetter kóbirek suranysqa ıe ekeni jáne rasymen de qazaqstandyqtar shetel aspaı-aq taıaý arada eń joǵary sapaly medıtsınalyq kómekke júgine alatyndyǵy týraly bizdiń tilshige bergen suhbatynda «Ulttyq ǵylymı medıtsınalyq ortalyq» AQ basqarmasynyń tóraǵasy, Astana máslıhatynyń depýtaty, professor Abaı Baıgenjın bólisken bolatyn.
- Abaı Qabataıuly, sońǵy kezderi bizdiń elimizde eń qıyn aýrý túrin emdeý damyǵan elder deńgeıinde júrgiziledi dep kóp aıtylyp júr. Ásirese bul onkologııalyq aýrýlarǵa qatysty. Bul shynymen de múmkin be?
- Mundaı bolashaq alys emes dep oılaımyn. Densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik damý mınıstrliginde dál qazirgi sátte Qazaqstandaǵy onkologııalyq qyzmet damýynyń Jol kartasyn jasap jatyr. Bizdiń mamandarǵa álemge tanymal onkgologtar keńes beredi. Basty keńesshilerdiń biri bizdiń buryńǵy áriptesimiz, Eýropalyq onkologııalyq ǵylymdar akademııasynyń basshysy, doktor Aleksandr Eggermont. Onyń baqylaýy boıynsha, Qazaqstandaǵy jaǵdaı kúrdeli jáne bastysy qaterli isiktiń asqynǵan túriniń paıyzdyq kórsetkishiniń joǵarylyǵynda. Eýropalyqtar bizdiń otandastarymyzdyń sonshalyqty shydamdy bolýyna tańdanyspen qarap jatady. Qaterli belgiler anyqtalǵan kúnniń ózinde olar dárigerlerge qaralýǵa asyqpaıdy. Nátıjesinde aýrý degenine jetip, naýqasqa arasha bolý qıynǵa jáne qymbatqa túsip ketedi. Eger, mysaly omyraý qaterli isigin birinshi kezeńinde emdeý 150 myń teńgege shyqsa, tórtinshi kezeńinde 27 mıllıondy quraıdy. Alaıda onkologııalyq naýqastar sany artýda. Tirkeýde 160 myń adam tirkelgen, bul elimizdegi halyqtyń 1 paıyzyn quraıdy.
- Onkologııalyq qyzmetti damytýdyń Jol kartasyn jasaýshylar nege mán beredi?
- Jol kartasynyń negizin úsh sala quraıdy: erte naqtylaý, ınfraqurylymdy qurý jáne mamandar daıarlaý. Ulttyq ǵylymı medıtsınalyq ortalyq aıasynda súıek kemigin transplantatsııalaý bólimi ashylyp, leıkoz, aplastıkalyq anemııa, lımfoma jáne basqa da aýrýlarmen aýyratyn naýqastar em alady dep josparlanýda. Hımııalyq terapııany daıyndaý men alýda, hımıoterapııalyq preparattardy daıarlaýdyń ortalyqtandyrylǵan júıesin engizýde naýqastardyń aýrýyn jeńildetetin baǵdarlamalar daıyndalý ústinde. Qazaqstandyq mamandar Eýropanyń jetekshi kópsalaly onkologııa ortalyqtarynda jylyna 250 myń naýqasty qabyldap, hımıoterapııanyń 200 myń emdeý sharasy jáne 10 myń hırýrgııalyq ınterventsııa jasalatyn Gýstav Rýssı ınstıtýtynda bilimin jetildire alady. Meniń oıymsha, osyndaı klınıkalardaǵy qysqa merzimdi kýrstardyń ózi dárigerlerimiz ben medbıkelerimiz úshin jaqsy mektep bola alady. Eń basty kelisimimiz eýropalyq ǵalymdardyń Qazaqstanǵa kelip, bizdiń mamandarmen bilgenin bólisetindigi.
- Astanada Ortalyq Azııadaǵy medıtsınalyq týrızm ortalyǵy dańqy asqaqtap tur. Sizdiń ortalyq Qazaqstanǵa em alýǵa kelgen shetel azamattary úshin óte tanymal. Kóbine qandaı qyzmetter suranysqa ıe?
- Shynymen de, bizdiń naýqastarymyzdyń arasynda AQSh, Qytaı, Kýveıt, Birikken Arab ámirligi, Úndistan, Reseı jáne basqa elderdiń azamattary bar. Sheteldikterdi kóbine jasýshalyq tehnologııalar qyzyqtyrady. Em kezinde paıdalanylatyn nemese olardy qoldaný taıaý arada josparda bar aýralardyń tizimi kún sanap artyp keledi. Bul tizimge dári-dármektik em tıimdi emes barlyq aýrýlar enedi. Jıi kezdesetin patologııalyq aýrýlar metabolızmdi sındrom jáne 2-tıptegi sýsamyr.
Jalpy alǵanda 2011-2014 jyldar aralyǵynda Ulttyq ǵylymı medıtsınalyq ortalyqta sheteldik 65 naýqasqa medıtsınalyq kómek kórsetilgen. Munymen shektelip qalmasymyz anyq. Bul jerde emdeý aqysy mańyzdy ról atqaratyny belgili bul olardyń otanyndaǵy baǵadan anaǵurlym tómenirek. Máselen, Qazaqstanda baýyrdy almastyrý naýqasqa 20 myń dollarǵa túsedi, al Reseıde úsh esege qymbat. Jáne de kadr jaǵynan da, qurylǵy jaǵynan da sheteldik áriptesterimizden qalys qalyp jatqan joqpyz.
- Aıtyńyzshy, jańa ekonomıkalyq saıasatqa baılanysty Ortalyq jumysynda aıtarlyqtaı ózgerister bola ma?
- Ulttyq ǵylymı medıtsınalyq ortalyq ári qaraı da sol rejimde jumysyn jalǵastyra beredi, ıaǵnı halyqqa sapaly qyzmet kórsetedi jáne qyzmet sapasyn buryńǵydan da joǵary, jańa deńgeıge kóteretin bolady.
- Suhbatyńyzǵa ra hmet.