«Qadiriń qandaı, qazaq otbasy?» - BAQ-qa sholý
***
«Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Sankt-Peterborda ótken «Úlken jıyrmalyq» sammıtiniń sessııasynda sóılegen sózinde álemdik deńgeıdegi mańyzdy sheshimderdi qabyldaý barysynda damýshy elderdiń ustanymy is júzinde nazarǵa alynbaıtynyn aıta kelip, G-Global jobasyna arnaıy toqtalǵan edi», - dep jazady «Egemen Qazaqstan» gazeti «G-Global - jahandyq únqatysýdyń ústeme quraly» degen taqyryptaǵy maqalasynda. «Qazaqstan tárizdi elderdińde pikiri elenýi úshin budan eki jyl buryn meniń tarapymnan G-Global jobasy bastama retinde kóterildi, - dedi Nursultan Nazarbaev. - Ol G-8-ge jáne G-20-ǵa balama emes. Qazirgi kezde aqparattyq-kommýnıkatıvtik alań retinde iske asyrylyp jatqan jahandyq únqatysýdyń qosymsha quraly ǵana».
2013 jyly Memleket basshysy N.Á.Nazarbaevtyń Jarlyǵymen qyrkúıektiń ekinshi jeksenbisinde atap ótiletin Otbasy kúni Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy kásiptik jáne ózge de merekeler tizimine engizildi. Sondyqtan ústimizdegi jyldyń 8 qyrkúıeginde Memleket basshysynyń bastamasy boıynsha taǵaıyndalǵan Otbasy kúni Qazaqstanda alǵash ret atap ótiledi. Osy ataýly kúnge oraı «Egemen Qazaqstan» gazetinde «Memlekettik áleýmettik saqtandyrý qory» AQ prezıdenti Almas Qurmanovtyń maqalasy «Ana men balany qoldaý - otbasyna qamqorlyqtyń eń basty sharasy» degen taqyryppen berilgen. «Qazaqstanda negizi kópbalaly otbasylary bolyp tabylatyn otbasyn nyǵaıtýǵa, bizdiń qoǵamymyzdyń baı dástúrlerin saqtaýǵa jáne kóbeıte túsýge erekshe nazar aýdarylady. Osylaısha, bala tárbıeleýdegi kópbalaly analar róliniń mańyzyn moıyndaý maqsatynda 2010 jyldan bastap kópbalaly analardyń týǵan jáne tárbıelegen balalarynyń sany azaıtyldy. Osylaısha «Altyn alqa» belgisimen marapattaý úshin 10-nan 7 balaǵa deıin, «Kúmis alqa» úshin 8-den 6 balaǵa deıin tómendetilip, aı saıyn áleýmettik memlekettik járdemaqy mólsheri 3,9-dan 6 aılyq eseptik kórsetkishke deıin ulǵaıtyldy. Sol sııaqty kámeletke tolmaǵan 4 jáne odan kóp balalary bar otbasylaryna 3,9 AEK mólsherinde arnaýly memlekettik járdemaqy qarastyrylǵan», - deıdi maqala avtory.
***
«Endi korrýptsııalyq qylmysqa qolyn aramdaǵan nemese sybaılas jemqorlyqqa jol bergen ortalyq jáne óńirlik deńgeılerdegi sheneýnikter týraly aqparat onlaın rejımde «e-qyzmet» júıesine túsetin bolady. Osylaısha, el basshylyǵyn ýaqytynda habarlandyryp otyrý qyzmeti tipten jaqsara túspek. Memlekettik qyzmet isteri agenttiginde Memlekettik qyzmetti jetildirý máseleleri jónindegi eksperttik keńes óziniń 10-otyrysyn ótkizdi. Jıynda sarapshylar «e-qyzmet» júıesin qurý jaıynda alqa quryp, aqyldasty», - dep jazady «Aıqyn» gazeti. Basylymnyń alǵa tartqan taǵy bir qyzyqty deregi: jańa yqpaldasqan júıede memlekettik qyzmetshilerdiń jyl saıynǵy tabys deklaratsııalarynda kórsetiletin tabystary ǵana emes, sondaı-aq shyǵystary da kórinis tappaq. Bul úshin alda sheneýnikter úı-páter, kólik syndy qandaı da bir iri, quny qymbat nárse satyp alsa, ol týraly kadrlyq qyzmetke habarlaýǵa mindetteletin kórinedi. Osy maqsatta elimizde memqyzmetshilerdiń tek tabystaryn ǵana emes, sondaı-aq shyǵystaryn deklaratsııalaý endiriledi. Onyń ústine bul júıe Qarjy mınıstrliginiń, Salyq komıtetiniń júıelerimen tikeleı aqparat almasyp otyrmaq. Maqala «A» tobyndaǵylardyń jalaqysy joǵary» degen taqyryppen berilgen.
Erteń elimizde alǵash ret «Otbasy kúni» atalyp ótiledi. «Otan - otbasynan bastalady» deıtin qazaq árqashan otbasylyq qundylyqtardy joǵary qoıǵan. Ásirese, altyn qursaqty analar erekshe qadirli. Dástúrli qazaq otbasynda balanyń sanyn sanamaıdy. «Bir qozy týsa, bir túp jýsan artyq shyǵady» dep yrzyǵyn Táńirden tilegen qazaqtyń búgingi kópbalaly analaryna qanshalyqty qamqorlyq kórsetilip jatyr? Bul jaıynda «Aıqyn» gazetiniń senbilik sanyndaǵy «Qadiriń qandaı, qazaq otbasy?» degen taqyryptaǵy maqalada keńinen baıandalǵan. «Bala týǵanda beriletin bir rettik jórgekpul, bala kútimine baılanysty 1 jasqa deıin beriletin járdemaqy, jumys isteıtin analarǵa áleýmettik saqtandyrý qorynan tólenetin áleýmettik tólem, az qamtylǵan otbasylardyń balalary 18 jasqa tolǵansha tólenetin kómek aqsha, múgedek bala tárbıelep otyrǵan otbasyǵa eń tómengi jalaqy mólsherindegi járdemaqy, «Alyn alqa» jáne «Kúmis alqa» ıegeleri alatyn arnaıy járdemaqy - memleket búginde kópbalaly analardy osylaı qoldap otyr. Alaıda bul kómektiń kólemi kópbalaly otbasynyń shaı-pulynan da artylmaıdy. Máselen, az qamtylǵan 4 jáne odan da kópbalasy bar otbasylarǵa aıyna 3,9 AEK, ıaǵnı 6750 teńge tólense, 6 baladan artyq tapqan analarǵa 10 myń teńgeniń aınalasyndaǵy járdemaqy beriledi. Onyń ústine kópbalaly otbasy atalǵan járdemaqynyń bireýin ǵana tańdaı alady»,- dep jazady basylym.