Qadir túni - búkil adamzatqa Quran túse bastaǵan erekshe qasıetti tún
Қadir tүni - bүkil adamzatқa Құran tүse bastaғan erekshe қasıetti tүn. Arab tilindegi «қadr» sөzi «mәn-maңyz» jәne «өlshem» degen maғynany bildiredi. Sonymen қatar bұl sөz «құdyret» maғynasy da қamtıdy.
Қadir tүniniң қasıetin jұmyr basty pende өz aқylymen bile almaıdy. Sondyқtan onyң қadir-қasıetin Jaratýshymyzdyң өzi «Қadir» sүresinde: «1. Biz Ony (Құrandy) қadir tүni tүsirdik. 2. Қadir tүniniң ne ekenin bilesiң be? (Allaһ Taғala bildirmese) қaıdan bilesiң? 3. Қadir tүni myң aıdan da artyқ. 4. Ol tүni Allaһtyң rұқsatymen kez-kelgen is үshin Rýh pen perishteler tүsedi. 5. (әsirese ol tүndi ғıbadatpen өtkizgender үshin) taң atқanғa deıin Allaһtyң raқymy men esendigi jaýady», - dep baıandaıdy.
Sүıikti Paıғambarymyz (sallallaһý alәıһı ýәsәllәm): «Allaһ Қadir tүnin үmbetime syı retinde tartý etti, bұl bұrynғy үmbetterge berilmegen» dep, bұl syıdyң қadirin bilýge shaқyrady. Taғy bir hadısinde: «Kimde-kim saýabyn tek қana Allaһtan kүtip, yқylaspen sol tүndi ғıbadat jasaýmen өtkizse, kүnәlary keshiriledi», - deıdi. Sondyқtan mүmkindiginshe, әrbir pende Қadir tүninde beriletin syıdan maқұrym қalmaýғa tyrysýy kerek. Ol tүndi bos өtkizbeı, dәret alyp, eki bas bolsa da namaz oқyp, Allaһ Taғalanyң sheksiz meıiriminen shyn jүrekten sұrap, dұғa etken jөn.
Paıғambarymyz (sallallaһý alәıһı ýәsәllәm): «Basқa ýaқyttarda әrbir jaқsylyқtyң saýaby on ese bolsa, erejep aıynda jүzden asady. Shaғbanda үsh jүzden asyp, Ramazanda myң esege artady, jұma tүnderi myң eseden asyp, Қadir tүninde otyz myңғa deıin jetedi», - degen.
Taғy bir hadıste: «Ramazan aıy boıynsha aқsham jәne taң namazyn jamaғatpen oқyғan adam Қadir tүninen kөp nesibe alady», - degen.
Қadir tүni Paıғambarymyzdyң (sallallaһý alәıһı ýәsәllәm) үmbetine degen tereң sүıispenshiliginen týyndaғan dұғasynyң құrmeti үshin қabyl bolғan. Imam Malıktiң «Mýatta» atty eңbeginde rıýaıat etken bir hadıste Paıғambarymyzғa (sallallaһý alәıһı ýәsәllәm) aldyңғy үmbetterdiң өmirleri kөrsetilgendigi aıtylғan. Paıғambarymyz (sallallaһý alәıһı ýәsәllәm) sol sәt: «Ұzaқ өmir sүrgen osy үmbetter jasaı almaıtyndaı amaldardy meniң үmbetime az ýaқyt jasaı alýdy nәsip ete gөr», dep dұғa jasaғanda, Allaһ Taғalanyң myң aıdan қaıyrly osy Қadir tүnin nәsip etkendigi baıandalғan. (Қadir tүni myң aıғa teң dep Құranda aıtylғan bұl san esep boıynsha 83 jyl, 4 aıғa teң keledi).
Birde Aısha anamyz Paıғambarymyzdan (sallallaһý alәıһı ýәsәllәm): «Ýa, Allaһtyң elshisi! Eger Қadir tүnine jetsem қandaı dұғa oқıyn?», - dep sұraғanda, Ol: «Allaһýmma, ınnәkә afýýn, tұhıbbýl afýa, faafý annı» (Ýa Allaһ! Sen tym keshirimdisiң, keshirýdi jaқsy kөresiң, meni de keshire gөr!), dep dұғa etý kerektigin үıretken.
Қııamette Allaһ Taғala hıkmetimen emes құdiretimen amal etedi. Sol sııaқty Қadir tүninde de Allaһ Taғalanyң құdireti үstem bolady. Ol tүnniң қadirin bilgenderge Allaһtyң meıirimi men berekesi jaýady, al odan құr қalmaý adamnyң rýhanı sergektigine baılanysty.
Paıғambarymyz (sallallaһý alәıһı ýәsәllәm) үıretkendeı, mұsylman balasy әrbir isine өzine berilgen eң soңғy mүmkindik sekildi қaraı bilýi kerek. Sol sebepti Қadir tүnin endi kөrem be, kөrmeımin be, degendeı өte bir mұқııattylyқpen өtkizgeni jөn.
Құdyreti sheksiz Rabbymyz үmbetine raқymdylyқ қalaғandyқtan, Қadir tүni Ramazan aıynyң қaı tүni ekenin ashyқ aıtpaғan. Bұl synaқ әleminde mүminder ұdaıy Allaһtyң razylyғyn izdep, құlshylyқ jasasyn degen maқsatpen Jaratқan ıemiz bұdan da basқa өte maңyzdy nәrselerdi құpııa қylғan. Mәselen, өmirdegi ajal belgisiz, adamdar arasyndaғy әýlıeler belgisiz, kөrkem esimderiniң arasynda Allaһtyң ұlyқ esimderi belgisiz, jұma kүngi dұғanyң қabyl bolatyn ýaқyty belgisiz, kүlli құlshylyқtyң ishinde Allaһtyң razylyғy қaısysynda ekeni, dәýirlerdiң ishinde қııamettiң қashan ekeni, Ramazan aıynda Қadir tүniniң қaı tүn ekeni belgisiz. Sonymen қatar Paıғambarymyz (sallallaһý alәıһı ýәsәllәm) bұl tүnniң Ramazannyң soңғy on ne jeti kүnindegi (21, 23, 25, 27) taқ kүnderdiң birinde ekenin aıtқan. Alaıda ıslam ғұlamalarynyң kөpshiligi onyң 27-inshi tүn ekendigin maқұldaғan әri bүkil mұsylman әlemi bұny osylaısha қabyldaғan. Әrıne bүkil jұrtshylyқ osylaı senip, osylaı қabyl etken bolsa, Allaһ Taғala da mıllıondaғan құldarynyң nıetin қabyl etip, ol tүndi shyn mәnisindegi қadyr tүni eter, ınshallaһ.
Arabshadaғy «Қadr» sөzi қadirin bilý degen maғynany da қamtıdy. Olaı bolsa, қadirim artsyn deseңiz, bұl tүnniң қadirin biliңiz. Bұl tүni taң aғaryp atқanғa deıin Allaһ Taғalanyң meıirimi tөgilip tұrady.
Қadir tүni mүbәrәk bolsyn, aғaıyn!
Eskertý: Maқalada Қazaқstan mұsylmandary dinı basқarmasynyң tөraғasy, Bas mүftı Әbsattar қajy Derbisәliniң «Oraza - nұr shashқan aı!» kitabynda keltirilgen derekter paıdalanyldy.