Qabirden tirilip shyqqan Ahmet baıdyń eskertkishi týraly ne bilemiz

KÓKShETAÝ. QazAqparat - Aqmola oblysynyń Jarqaıyń aýdanyndaǵy Dalabaı aýyly mańynda ornalasqan Ahmet kesenesi (Qyzyltam) oblystyń kıeli nysandary kartasyna engen. Aqmola oblystyq tarıhı-mádenı murany qorǵaý jáne paıdalaný ortalyǵynyń bas ınspektory Serik Ysqaqovtyń aıtýynsha, Ahmet kesenesi (Qyzyltam) HH ǵasyrdyń basynda salynǵan. Eskertkish Jarqaıyń aýdanynda ońtústik-batysqa qaraı jeti shaqyrym jerde, Esil ózeniniń sol jaǵalaýynda ornalasqan, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

«Ahmet kesenesin alǵashqy ret 1955 jyly Kemel Aqyshevtiń jetekshiligimen Aqmola arheologııalyq ekspedıtsııasy zerttegen. Keıinnen 1980 jyly «Qaz-qaıta jańǵyrtý» mekemesiniń ekspedıtsııasymen (jetekshisi J.Shaıkenov), 2006 jyly «QazJoba qalpyna keltirý» respýblıkalyq memlekettik kásiporny ǵylymı-zertteý jáne jobalaý fılıalynyń Jıyntyq bólimimen (jetekshisi G.Qamalova) zerttelgen.     

Ahmet baıǵa keseneni Ahmet Tankeev esimdi kópes saldyrtqan. Qabyrǵalary saz eritindisinen quıylyp, kúıgen tik buryshty kirpishpen qalanǵan jáne eki jaǵynan kúıdirilgen kirpishpen qaptalǵan, tsokoldi qabaty taqtatastan qalanǵan.

Serik Ysqaqov atap ótkendeı, kesene kirpishten qalanǵan. Tórtqyrly kesene portaldy-kúmbezdi bolyp keledi. Onyń tsılındrli baraban ústindegi sferalyq-konýstyq kúmbezi joǵary qaraı 2,5 metr bıiktikke kóterilgen. Keseneniń jalpy bıiktigi 7,15 metrdi quraıdy. Esiktiń arkaly oıyǵy jaǵynda sadaqty mańdaıshamen biriktirilgen ensiz baǵanalarmen eki jaǵynan qos qapsarlanǵan. Bet jaq qabyrǵalary perımetri boıynsha «Allah» sóziniń arab jazýlary sharshy kirpish qatarlarymen jıektelgen.         

Qasbetteriniń ortalyq alańdarynda kúńgirt tústi kirpish pen órnegi bar kirpishten qalanǵan romb tárizdes sýret bar. Bólmeniń ońtústik-shyǵys buryshynda shatyrǵa qaraı baspaldaqqa aparatyn arkaly oıyq bar. Tabyt ústi men edenniń kirpish jabyndysy buzylǵan.

Osy eskertkish ıesi týraly halyq arasynda ańyz áńgime de bar. Ańyzǵa sáıkes, baıaǵyda bul óńirde Ahmet degen dáýletti adam bolǵan.  Kúnderdi bir kúninde álgi baı oıda joqta uıqysynan oıanbaı qalady. Ol kez medıtsınanyń búgingideı damymaǵan ýaqyty. Bálkim sol sebepti de shyǵar halyq baıdy óldige sanap, jer qoınyna tapsyrǵan eken. Sodan birshama ýaqyttan keıin qabir basynan adamnyń aşy daýsyn estigen eldiń esi ketip, boılaryn úreı bıleıdi. Sol óńirdegi ıshan-moldalarǵa habar berip, barlyǵy jınalyp, qabirdi ashady. Sóıtse jańaǵy óldi  degen Ahmet baı ókirip syrtqa umtylady. Halyq ony kebinge oralǵan Ahmettiń beınesindegi jyn dep oılap, uryp óltiredi. Keıin esterin jıǵan soń ózderiniń isteriniń aǵat bolǵanyn, Ahmettiń rasynda «tereń» uıqyǵa ketkenin túsinedi. Eldiń úlken-kishisi jınalyp, Ahmetti qaıtadan arýlap kómgen. 

Aıta keteıik, Ahmettiń urpaqtary Jarqaıyń aýdanynyń aýmaǵynda turady.

foto:qazmap.kz