Immýnıtetti kóteretin sıqyrly tabletka joq – dáriger

NUR-SULTAN. QazAqparat – «Qoǵamdyq densaýlyq saqtaý joǵary mektebi» Epıdemıologııa, bıostatıstıka jáne dáleldi medıtsına kafedrasynyń dotsenti, medıtsına ǵylymdarynyń kandıdaty, dáleldi medıtsına sarapshysy Rafaıl Qypshaqbaev «Krasıvyı bıznes. Azııa» festıvalinde koronavırýs ınfektsııasy týraly suraqtarǵa jaýap berdi, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Sonymen birge, dáriger óziniń Instagram-daǵy @drrafhuan paraqshasynda da qazaqstandyqtarǵa koronavırýs ınfektsııasy men tutas medıtsına boıynsha aqyl-keńes berip otyrady.

- Qazirgi ýaqytta koronavırýs týraly aqparat pen daqpyrt kóp. Bul aqparattyń jyldam taraýy zamanaýı tehnologııalarmen baılanysty bolýy múmkin be?

- Iá, durys aıtasyz. Statıstıkalyq turǵyda koronavırýsqa qaraǵanda tumaý men ókpe qabynýynan kóp adam qaıtys bolady. Biraq bul – jańa ári tez damyp kele jatqan ınfektsııa. Árıne, qaýiptiligi kem túspeıtin «haıptyń» da úlesi bar. Bul vırýs buryn-sońdy bolmaǵan, biz bar bolǵany emdeý modelderin boljaı alamyz nemese qura alamyz. Ózderińiz kórgendeı, Qazaqstanda emdeý hattamasy 10 ret ózgerildi. Atalǵan vırýsty emdeý týraly jańa aqparattar anyqtaldy.

Gazetterdiń basty betinen túspeıtin aýrýlar oqtyn-oqtyn paıda bolyp turady. Munda aqparattyq terrorızm de paıda bolady – jaǵymsyz aqparat kóbeıgende adam tutas aınalasynan qorqa bastaıdy. Ókinishke qaraı, koronavırýsty jáne VICh-ınfektsııasyn moıyndamaıtyn dıssıdentter bar, olar munyń bárin Qastandyq teorııasy dep esepteıdi. Mundaı adamdardy statsıonarǵa ákelip, hal ústinde jatqan adamdardy kórsetkim keledi. Bul eshqandaı da feık emes, naqty ózekti másele.

-Koronavırýsty qalaı emdeýge bolady? Dáriger retinde qandaı usynymdar berer edińiz?

- Eger kóligińiz synyp qalsa, ony arnaıy jóndeý ortalyǵyna aparasyz ǵoı. Ádette adamdar kólikti ózi jóndemeıdi jáne avtoslesarǵa Gýgldan oqydym, myna jerin jóndeý kerek dep nusqaý aıta almaıdy. Al adam densaýlyǵyna kelgende, bári danyshpan bolyp shyǵa keledi. Ol Google qoldanady nemese «kórshisiniń anasy onkologııalyq ortalyqta esepshi bolyp jumys isteıdi, sol biledi» degen aralyqtaǵy keńesterdi qoldanady. Emdeý joldary da óte qarapaıym:

- Biz antıbıotıkterdi barlyq vırýstyq ınfektsııa kezinde qoldanbaımyz. Olar vırýstardy emdemeıdi.

- «Immýnıtetti kóteretin» zattar joq. Keı adamdar sizge ımmýnıtetti kóterý nemese «vırýsqa qarsy» nárse satýǵa tyrysqanda, ony qoqysqa tastańyz. Koronavırýsqa qarsy etıotropty terapııa (osy vırýsqa áser etetin) áli jasalǵan joq.

-Al dárihanalarda kómektesýi múmkin dári-dármek satylyp jatyr ǵoı?

- Árıne. Kez kelgen dárihanaǵa baryńyz, naqty bir preparattardy aldyńyzǵa tosady. Men brend ataýlarynan aýlaq júremin, óıtkeni osyndaı bir kompanııa meni sotqa bergisi kelgen. Adamdar ımmýnıtetti kóterýge arnalǵan sıqyrly tabletka bar dep oılaıdy. Biraq ımmýnıtetti kóterý úshin qarapaıym salaýatty ómir saltyn ustaný kerek – 6-8 saǵat uıqy, durys tamaqtaný (aqýyzdar, maılar, kómirsýlar), jetkilikti fızıkalyq belsendilik qajet. Qart adamdar kóshede uzaq ýaqyt serýendese jetkilikti, al jastarǵa júgirý qajet. Barlyq qarapaıym sharalar ımmýnıtettiń kez kelgen ınfektsııalarmen kúresýge daıyn etedi. Osyny aıtsam, adamdar «Bar bolǵany osy ma?» dep suraıdy. Iá, osy. Sıqyrly dári retinde satylatyn nárseniń bári – marketıng.

- Koronavırýspen aýyrǵan adam neshe kúnnen keıin aınalasyna vırýs juqtyrýdy toqtatady?

- Óte jaqsy suraq. Aýyrǵan adamnyń boıynda antıdeneler paıda bolady, biraq olardyń qansha ýaqyt saqtalatyny ázirge túsiniksiz. Qazirgi zertteýlerge súıensek, ázirge antıdeneler alty aıǵa deıin jetedi. Sodan keıin olardyń sany azaıady jáne qaıta juqtyrý jaǵdaılary bolýy múmkin. Sondyqtan koronavırýs vaktsınasynyń áseri qansha ýaqytqa jetetini belgisiz. Vaktsına endi ǵana oılap tabyldy jáne bul vırýs týraly ilim áli jınaqtalǵan joq. Kóp adamdar menen «Vaktsına alý qajet pe?» dep suraıdy. Jeke ózim ázirge kúte turar edim. Árıne, men vaktsınalaýdy qoldaıtyndardyń qataryndamyn, biraq qazirgi jaǵdaıda materıaldar áli de jınala túsýi kerek. Klınıkalyq synaqtardan ótýi kerek, al ádette klınıkalyq synaqtar úsh jylǵa deıin sozylady.

Buǵan deıin Rafaıl Qypshaqbaev koronavırýstyń mýtatsııasy men kezekti tolqynynyń aldyn alý jóninde suhbat bergen edi.

«Koronavırýs jóninde pikir bildirý óte qıyn. Bul degenimiz qaıyry joq, jańa ári zerttelmegen is. Biz qazir tek boljam jasaı alamyz. Qolda bar derekterge súıene otyryp, qandaı da bir stsenarıı qurýǵa bolady, biraq eshkim naqty eshteńe aıta almaıdy. Sondyqtan ınfektsııa taralady degen boljam bar. Ázirge eń yqtımal boljam osy», - deıdi sarapshy.