Horvatııa Qazaqstannan ınvestıtsııa kútedi- HR Syrtqy jáne eýropalyq ister mınıstriniń birinshi orynbasary I. Klısovıch
Aıta keterligi, qazaq eline dostyq peıildi atalǵan memleket Almatyda konsýldyq ashyp, týrısterimiz úshin Horvatııaǵa saparlaý protsedýralaryn jeńildetýge múmkindikter de qarastyrý arqyly bildirip otyr. Bul jaıynda elordada ótken Qazaqstan-Horvatııa iskerlik forýmynan keıin QazAqparat tilshisine suhbat bergen atalǵan eldiń Syrtqy jáne eýropalyq ister mınıstriniń birinshi orynbasary Ioshko Klısovıch keńinen baıandap berdi.
- Klısovıch myrza, osy múmkindikti paıdalanyp, birinshi kezekte Horvatııaǵa qazaqstandyqtardyń saparlaý múmkinshiligine baılanysty týyndap otyrǵan máselege qatysty saýal qoıǵym keledi. 2010 jyldan beri sizderdiń elderińizde bizdiń azamattar úshin jeńildetilgen, vızasyz rejim jumys istegendigi belgili. Alaıda, bıyl Horvatııa Eýropalyq odaq quramyna kiretindigi kútilýde. Demek, memleket avtomatty túrde Shengen aımaǵyna qosylyp, bizder buǵan deıingi basymdyqtardan aıyrylamyz. Solaı ǵoı?
- Durys aıtasyz, 1 shildeden bastap Horvatııa Eýropalyq odaq quramyna kiredi jáne osyǵan sáıkes biz EO-nyń vızalyq saıasatyn qabyldaıtyn bolamyz. Bul Horvatııaǵa qatysty emes, óıtkeni EO-nyń árbir múshe memleketi muny jasaýǵa mindetti. Degenmen biz bul protsedýrany Qazaqstan turǵyndary úshin múmkindigimizshe jeńildetýge tyrysamyz. Qalaı? Birinshiden, eger qazaqstandyqta qoldanystaǵy Shengen vızasy bolatyn bolsa, onda ol Horvatııaǵa da jaramdy vıza retinde qarastyrylatyn bolady. Ekinshiden, egerde azamattyń dıplomatııalyq ne bolmasa qyzmettik tólqujaty bolatyn bolsa, onda oǵan buǵan deıingideı vıza talap etilmeıdi. Sebebi Qazaqstan men Horvatııa arasynda sáıkesinshe kelisim jasalǵan. Sońǵy, úshinshisi, biz búingi tańda Almatyda, odan keıin Astanada konsýldyǵymyzdy ashamyz. Bul qazaqstandyqtardy vızaǵa ótinish berý jáne ony alý úshin Máskeýdegi nemese Ankaradaǵy Elshiligimizge júginý qıyndyǵynan bosatady. Budan bólek týrıster sertıfıkaty bar týrıstik agenttikterge júgine alady. Olar vızaǵa ótinim qabyldap, ony odan ári qaraý úshin elshilikke jiberedi.
Sondaı-aq biz Qazaqstanda álemniń barlyq eline vıza rásimdeýge mamandandyrylǵan bıznes ortalyq ne kompanııa tabamyz dep úmittenemiz. Meniń Qazaqstanda mundaı oryndardyń bar ne bolmasa joq ekendigin bilmeıtindigim shyndyq. Degenmen mundaı tájirıbe álemniń kóptegen elderinde keńinen taraǵan.
- Aıtpaqshy, jyl basynda Horvatııa Eýropalyq odaqqa kirý máselesine qatysty reforendým ótkizgen kezde turǵyndardyń shamamen 66 paıyzy jaqtap, al 33 paıyzy qarsylyq tanytqan edi. Qazirgi ýaqytta Eýropadaǵy ekonomıkalyq ahýaldyń barynsha qıyndap ketkendigin kórip otyrmyz. Osy rette Horvatııa turǵyndarynyń kóńil-kúıi bul jaıtqa baılanysty aýytqyǵan joq pa degen zańdy saýal týyndaıdy.
- Joq, meniń oıymsha, kóńil-kúı qatty ózgere qoımaǵan sııaqty. Biz Eýropalyq odaqty Horvatııanyń ekonomıkalyq ári áleýmettik damýy úshin tamasha tuǵyrnama retinde qarastyramyz.
- Qazaqstan men Horvatııany kóptegen jaıttar baılanystyrady. Máselen, eki respýblıkada 1991 jyly táýelsizdik aldy, ekeýiniń de ótken joly - sotsıalızm. Búgingi tańda da eki elde óte uqsas úderister oryn alýda. Sizder EO-ǵa kirmeksizder, al Qazaqstan áriptesterimen Eýrazııalyq odaq qurýǵa bet alýda. Soǵan oraı Horvatııa Syrtqy ister mınıstrliginiń atalǵan úderisterdi qalaı baǵalaıtyndyǵy qyzyqtyrady.
- Qazaqstan, Reseı jáne Belarýstyń Eýrazııalyq odaq qurýy meniń oıymsha, atalǵan elderdiń odan ári damýy úshin jaıly ahýal qalyptastyratyn bolady. Eýropalyq odaq qazirdiń ózinde Reseı jáne Qazaqstanmen ekonomıkalyq jáne saıası turǵyda tyǵyz yntymaqtasýda. Al Mınsk saıasaty EO qabyldaǵan talaptarǵa múldem saı kelmeıdi. Biraq, men budan ary olar Eýropalyq odaqpen barynsha tyǵyz yntymaqtastyqta bolady dep úmittenemin.
- Sizdiń Elbasy N.Nazarbaevtyń «Qazaqstan-2050» strategııasymen jete tanys ekendigińizdi bilemiz. Endi osy qujat jaıyndaǵy pikirińizdi bilsek.
- Iıa, men «Qazaqstan-2050» strategııasyn oqydym. Onda el damýynyń naqty, aıqyn ári dál baǵyttary túzilip, ony júzege asyrýdyń joldary kórsetilgen. Horvatııa alǵa qoıylǵan mindetterge qol jetkizýdegi Qazaqstannyń júzege asyrylǵan tájirıbesin qabyldaýǵa tyrysýda. Men Strategııa Qazaqstan damýynyń joldaryn shynaıy kórsetetindigin baıqadym. Buǵan qosa, onyń aýqymy men óinmdiligi de qyzyqty. Ol birden saıası, áleýmettik jáne ekonomıkalyq salalardy qamtıdy.
- Forým barysynda horvatııalyq ta, qazaqstandyq ta tarap barynsha tyǵyz yntymaqtastyqtyń jolyn tabýǵa tyrysqany ras. Degenmen, sizderdiń iskerlik ortalaryńyz Qazaqstandy nesimen eliktire, qyzyqtyra alady?
- Forýmda Horvatııa tarapy Qazaqstanǵa joǵary tehnologııalyq ónimder usynatyn kompanııalaryn tanystyrdy. Kóptegen kompanııalar zor múmkinshilikti baıqap otyr jáne birlesken kásiporyn qurýǵa daıyn. Ásirese, bizder aýyl sharýashylyǵy, keme qurylysy, farmatsevtıka, energetıka jáne mashına jasaý, onyń ishinde temir jol quramalaryn shyǵarý salalaryndaǵy zor áleýetti baıqap otyrmyz.
Horvatııanyń birqatar qurylys kompanııalary qazirdiń ózinde Qazaqstanǵa kelýge jáne bul jerde óz qyzmetterin temir jáne avtomobıl joldary, ǵımarattar, kópirler men basqa ınfraqurylymdar qurylys salalarynda usynýǵa daıyn. Buǵan qosa birqatar horvatııalyq kompanııa qazaq elinde tabysty jumys isteýde. Máselen, Dalekovod fırmasy óz ókilidigin ashyp, KEGOC tapsyrysy boıynsha elektr taratý jelilerin salýda. Concept 90 kompanııasyda osynda jumys isteýde, olar sport keshenderi qurylysymen aınalysýda. Biraq, budan da basqa kompanııalar kelisimshart alyp, Qazaqstanda jumys isteýge nıet tanytýda.
- Shyndyǵynda da kóptegen sheteldik kompanııalar Qazaqstanda jumys isteýge peıildi. Sondyqtan da horvatııalyq kompanııalardyń erekshe ne usyna alatyndyǵy qyzyqty.
- Biz barynsha básekege qabilettimiz. Óıtkeni joǵary tehnologııalarǵa, biliktiligi joǵary mamandarǵa ári kórsetiletin qyzmettiń tómen qunyna ıemiz.
- Al qazaqstandyq bıznesmenderdi Horvatııa qandaı salalarymen qyzyqtyra alady?
- Ókinishke oraı, bul saýalǵa men naqty jaýap bere almaımyn. Ol úshin maǵan qazaqstandyq bıznesmenderdi Horvatııada qandaı sala qyzyqtyra alatyndyǵy týraly tolyqqandy aqparattar alýǵa ýaqyt qajet.
- 2017 jyly Qazaqstanda búkálálemdik kórme ótedi. Horvatııalyq kompanııalar atalǵan kórmege daıyndyq sharalaryna jáne ótkizýge qatysýǵa nıetti me?
- Biz EKSPO halyqaralyq kórmesiniń Astana tórinde ótetindigine qýanyshtymyz ári oǵan qatysqymyz da keledi. Óıtkeni biz Ońtústik Koreıada ótken kórmege qatysa almaǵan edik. Kórmege qatysý birshama materıaldyq shyǵyndardy qajetsinetindigi belgili. Al Horvatııanyń EKSPO-2017-ge qatysý josparyna qatysty aıtar bolsam, ol qazirgi ýaqytta tek zerttelý ústinde ǵana.
- Horvatııa týrızm salasyn damytýy arqyly tanymal el. Al sizderdiń kompanııalaryńyz osy mol tábirıbesin Qazaqstanmen bólisýge ári bul salaǵa ınvestıtsııa quıýǵa daıyn ba?
- Bizdiń elimiz baı tarıhymen, soǵan saı qonaqjaılylyǵymen, sporttyq týrızmimen, ınfraqurylymynyń damýymen tanymal. Týrıstik salamyzdyń mol tájirıbesi bar. aıtpaqshy, men Qazaqstanda kóptegen ulttyq parkter men qoryqtardyń bar ekendigin estidim. Sondyqtan horvatııalyq týrıstik kompanııalardyń atalǵan salany damytýǵa qatysty bilimimen, tájirıbesimen bólise alady dep senemin. Degenmen, ınvestıtsııaǵa qatysty aıtarym, durysy biz Qazaqstannan ınvestıtsııa kútemiz.