Halyqaralyq termınderdi birizdendirýge naqty ustanym kerek

NUR-SULTAN. QazAqparat - Halyqaralyq termın sózderdiń aıtylymy, jazylymyna qatysty naqty ustanym men baǵyt qajet. Búgin Nur-Sultan qalasynda ótken «Qazirgi termınologııa: ulttyq nemese jahandyq» taqyrybyndaǵy ádistemelik onlaın-semınar barysynda osy másele kóterildi.Aıta keteıik, is-sharany QR Mádenıet jáne sport mınıstrligi Til saıasaty komıtetiniń tapsyrmasymen Sh.Shaıahmetov atyndaǵy «Til-Qazyna» ulttyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵy uıymdastyrǵan, dep habarlaıdy QazAqparat.

Ádistemelik onlaın-semınardyń ózektiligi qazaq termınologııasyn ǵylym tili retinde qalyptastyrý, termınderdi júıeleý jáne birizdendirý, birneshe balamasy qatar qoldanylyp júrgen shettildik termınderdi ıgerý máselesin sheshýge negizdelgen.

Jıyn barysynda medıtsına salasy boıynsha qazaq tilindegi termınder sapasy týraly sóz bolyp, stýdentterge arnalǵan memlekettik tildegi oqý-ádistemelik quraldarǵa sholý jasaldy. Mamandar keıbir sózdikterdegi jekelegen termınderdiń balamalary uǵymdy dál asha almaıtyndyǵyn aıtyp, medıtsınalyq termınderdi qaıta qaraıtyn mezgil jetkendigine nazar aýdartty.

Al jazýshy-aýdarmashy, fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty K.Álpeıisova «Televızııa – til damytý quraldarynyń biri» taqyrybynda baıandama jasap, teledıdardan beriletin kórkemdik quny tómen, tili saqaý, tárbıelik máni joq aqparattyń zııany týraly pikir bildirdi. «Habar jasaýshylar kórermenderdiń bilimdi, kórgen-túıgeni kóp bóliginiń deńgeıine baǵdarlansa, efırden aıtylar sózde olqylyqtar da az bolar edi. Teledıdardan beriletin aqparattarda saýatsyz sóıleý, túrli jıyndardyń taqyrybyn, halyqaralyq uıymdardyń, qabyldanǵan zańdardyń ataýyn durys aıtpaý sııaqty jaıttar jıi kezdesedi. Keıbir tirkester de retsiz, ne ózgertilip qoldanyp júr. Júrgizýshilerdiń «sharýaǵa shyr bitpeıdi», «tarazy talqysyna salaıyq» (oı talqysyna emes) dep qoldanýy frazeologızmderdiń túpti maǵynasyn túsinbeýden», - deıdi ol.

Halyqaralyq termınderdi qoldaný máselesi de talqylandy. Bul rette mamandar kúni búginge deıin halyqaralyq termın sózderdiń aıtylymy, jazylymyna qatysty naqty ustanym men baǵyt bolmaı kelgendigin aıtyp, termınjasam protsesinde tól sózderge basymdyq berilý kerektigine toqtalady, halyqaralyq sózder tól termın turaqtaǵansha qatar júretinin eskertedi.