Halyqaralyq bilim berý reıtıngterinde Qazaqstan joǵary orynda – sarapshy
«Memleket basshysy adamı kapıtaldy damytýǵa aıryqsha nazar aýdaryp keledi. Bul - eldiń básekege qabilettiligin qamtamasyz etýdiń basty sharty ekenin kórsetti. Al búgin Ulttyq qoǵamdyq senim keńesi otyrysynda Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstandaǵy adam kapıtalyn damytý máselelerine jeke toqtaldy. Ulttyq keńestiń úshinshi otyrysynyń kún tártibi bilim berý men densaýlyq saqtaý máselelerine arnaldy», - deıdi ınstıtýt basshysy óz pikirinde.
Spıker Qazaqstanda 2025 jylǵa deıingi eldiń damý strategııalyq jospary júzege asyrylyp jatqanyn atap ótti. Bul jospar eksportqa baǵyttalǵan óndiristi yntalandyrýdy kózdeıtin ekonomıkalyq ósýdiń jańa modeline negizdelgen. Jańa adamı kapıtaldy damytý - osy jospardaǵy eń mańyzdy jeti júıelik reformanyń biri, ol eldiń ekonomıkasy men áleýmettik ómirinde júzege asyrylady.
«Adam damý ındeksiniń (ADI) bizdiń elimizge qatysty 2019 jylǵy málimetteri boıynsha - Reseı 49 orynda, Belarýs 53-orynda, Qazaqstan 58-orynda tur. Bul - adamı damý deńgeıi óte joǵary memleketter tobyna kiretin elderdiń kórsetkishteri. Bizdiń elimiz 0,800 ındıkatorymen osy top aýmaǵynda sońǵy orynda tur. Bul ındekste memleketter tórt negizgi komponent boıynsha baǵalanady. Olardyń ekeýi bilimge qatysty. Kórip otyrǵanymyzdaı, ADI-da bilim berý boıynsha Qazaqstannyń pozıtsııasy joǵary. Baǵalaýǵa oqý uzaqtyǵy eleýli áser etedi, onyń elimizdegi uzaqtyǵy -15,1 jyl. Bizde bilim deńgeıi óte joǵary jáne onyń uzaqtyǵy 11,8 jyl. Osy kórsetkishterdiń arqasynda biz adam damýy óte joǵary elder tobyna kiremiz», - dedi Z. Sháýkenova.
Sonymen birge, sarapshy bilikti jumys kúshi boıynsha da (75%) jaqsy pozıtsııalar bar ekenin eske saldy.
«Bul kórsetkish boıynsha da biz joǵary damyǵan elderdiń úshten birine kiremiz. Alaıda, Qazaqstannyń halyqaralyq reıtıngilerdegi joǵary oryndaryna qaramastan, bilim berý salasyndaǵy otandyq sarapshylar taldaýy problemalyq máseleler men kemshin tustaryn kórsetip otyr. Máselen, qazaqstandyq JOO bitirýshilerdiń tek 30-35 paıyzy mamandyq boıynsha jumysqa turady . 70 paıyzdan astamy - joǵary bilimdi, biliktilik pen qabiletti arttyrýdyń joly emes, dıplom alý quraly retinde qarastyrady. Qazaqstannyń bilim berý júıesi naqty ekonomıkanyń suranystaryna naqty jaýap bermeıdi, bul da adamı kapıtaldy tıimdi paıdalanýǵa kedergi bolady», - dedi Z. Sháýkenova.
Onyń aıtýynsha, jaqyn arada sheshýdi qajet etetin mańyzdy máselelerdiń biri - adamı kapıtaldyń eskirýine jol bermeý. Tehnologııalyq qurylymnyń aýysýy jaǵdaıynda qolda bar bilim men daǵdylardyń eskirýi jedeldeı túsedi.
«Búginde Qazaqstan oqýshylardyń bilim deńgeıin halyqaralyq baǵalaý boıynsha damyǵan elderden edáýir artta qalyp otyr. Bul týraly Prezıdent búgin Ulttyq keńes otyrysynda aıtty jáne basty sebep retinde bólingen qarajattyń jetispeýshiligin, osyndaı mańyzdy salada júıeli jáne oılastyrylǵan reformalardyń joqtyǵyn atady. Prezıdent bul máseleni baıypty, shynaıy baǵalaýǵa shaqyryp, naqty sharalar qabyldaýdy tapsyrdy. Olardyń ishinde Memleket basshysy ınfraqurylymdyq damý mindetin tek memleket esebinen emes, memlekettik-jekeshelik áriptestik (MJÁ) arqyly sheshýge bolatynyn jetkizdi. Qarjylyq tartymdylyqty kóterý, bilim berý ınfraqurylymyna ınvestıtsııa salý máselelerin de zertteý kerek», - dedi Z. Sháýkenova.
Sondaı-aq, Ulttyq keńes otyrysynda Prezıdent pedagogıkalyq mamandyqtarda oqıtyn stýdentterge shákirtaqyny kóbeıtý, oqýǵa qabyldaý talaptaryn birtindep arttyrýdy usyndy.
«Eger biz bilim berý salasyndaǵy júıeli sharalarmen aınalyspasaq, qazirgi demografııalyq qarqynymyzben Prezıdent aıtqandaı, únemi «qýyp jetýshi» rólinde bolamyz», - dedi Zarema Sháýkenova.