Halyq uzyn-sonar kezekte tur: Ulybrıtanııadaǵy vaktsınalaý naýqany otandasymyzdy tańqaldyrdy
Málıka Álımýsına 2008 jyldan bastap Nur-Sultan qalasynda pedıatr-endokrınolog dáriger bolyp jumys istegen. Búginde «Jynystyq gormondar men genge baılanysty endokrındi aýrýlardy zertteý» taqyryby boıynsha dıssertatsııalyq jumys jazý ústinde. Bul ǵylymı zertteý Glazgo qalasyndaǵy balalar aýrýhanasynyń bazasynda júrgizilip jatyr.
«Pandemııanyń basynda, aýrýdyń ózi jáne ony týdyratyn vırýs týraly az málimet jarııalanǵan kezde tıimdi vaktsınany tez arada jasaý maǵan múmkin emes bolyp kórindi. Biraq buǵan deıin basqa vırýstarǵa qarsy ekpelerdi jasaýdaǵy tájirıbe ǵalymdarǵa jaqsy sabaq boldy, dep oılaımyn», deıdi dáriger.
Aıta ketý kerek, pandemııa bastalǵannan keıin bir jyl ótken soń, vaktsına Ulybrıtanııadaǵy medıtsına qyzmetkerlerine qoljetimdi bola bastady. Málıka Álımýsına bastapqyda ekpe alýǵa júreksingen, óıtkeni preparattardy paıdalanýdaǵy qaýipsizdik týraly málimetter az bolypty.
«Biraq paıdasy men zııanyn tarazyǵa salyp, artyqshylyqtary men kemshilikterin zerdeleı kele, vaktsınalarǵa baılanysty buǵan deıingi tájirıbelerdi esepke ala otyryp, ekpe saldyrýǵa sheshim qabyldadym», deıdi ol.
Málıkanyń ol kezde emshektegi balasy bolǵandyqtan antıdeneler nárestege de berilip, ana súti arqyly janama túrde vırýstan qorǵaıdy, dep úmittenipti.
«Ol ýaqytta Ulybrıtanııada kúnine 1500-1700 adam qaıtys bolyp jatty. Halyq arasynda úreı týdy. Qorǵanys quraldary jetispedi. Dúkenderde maskalar men dezınfektsııalyq zattar bolmady. Men eger dertke shaldyqsam otbasymnyń múshelerine de juqtyrýym múmkin ekendigin jaqsy túsindim, sondyqtan qur sózge negizdelgen sarapshylardyń pikirleri men áleýmettik jelilerdegi bos áńgimelerge qulaq aspadym. Men ǵylymı basylymdardyń málimetterine súıendim» -, deıdi maman.
Ýaqyt óte kele vaktsınatsııa aýrýdyń aýyr aǵymynan, koronavırýstan bolatyn ólimnen korǵap, ekpe alǵan adamnyń jansaqtaý bólimine túsý yqtımaldyǵyn azaıtatynyna Málıkanyń kózi jetedi.
«Men úshin vaktsınatsııanyń eń mańyzdy aspektisi ekpe alǵan adam indettiń ilmegine ilinse de, aınalasyndaǵylarǵa juqtyrmaýy múmkin. Nelikten bul mańyzdy? Sebebi pandemııa kezinde meniń 75 jastan asqan kóptegen týystarym men kórshilerim qaıtys boldy. Qaıǵymenen qapalanǵan kúnder áli esimizde. Sondyqtan meniń otbasymnyń músheleri túgel, onyń ishinde 12 jasar ulym da bar, aýyrmaýdyń jolyn izdep, naýqastanǵan jaǵdaıda ózgelerge juqtyrmaý úshin ekpe aldyq. Vaktsına bizdi vırýsqa qarsy turýǵa 100% kepildik bermeıdi, biraq bizge qalqan bola alady», - deıdi Málıka Álımýsına.
Ulybrıtanııada Qazaqstanǵa qaraǵanda vaktsınany tańdaý quqyǵy joq. Ekpeler jas ereksheligine qaraı salyndy. Birinshi komponentti aldymen egde jastaǵy kisiler aldy. Qazir qoldanysta 3 vaktsına bar: brıtanııalyq (Oksford/AstraZeneca) jáne eki amerıkalyq (Moderna jáne Pfizer/BioNTech). Málıkany búkil Brıtan halqynyń uzyn-sonar kezekke turyp, úkimet usynǵan perparattyń túr-túsine qaramastan vaktsına qabyldaýy tań qaldyrypty.
«Men árdaıym týǵan-týystarymmen baılanystamyn. Qazaqstanda ne bolyp jatqanyn áleýmettik jeliler men elektrondy buqaralyq aqparat quraldary arqyly baqylap otyramyn. Sondyqtan barshany jaqyndaryna qamqor bolyp, aǵa býyn ókilderi týraly oılaýǵa shaqyramyn. Vırýstyq ınfektsııanyń jappaı taralýyn tejeý úshin búkil qoǵam bolyp, vaktsına alý kerek. Áleýmettik jelilerdegi ósek-aıańǵa emes tek ǵylymǵa sený qajet. Vaktsınatsııa Ulybrıtanııada óte jaqsy nátıje kórsetti. Búginde jergilikti halyqtyń 80%-ten astamy ekpe alyp, ólim-jitim sany azaıdy. Barshańyzǵa basty baılyq - zor densaýlyq tileımin», deıdi dáriger.