Halyqtyń bırjaǵa qyzyǵýshylyǵy óte joǵary — Renat Bekturov
«Bizdiń ortalyq — ózindik tártibi men zańy bar jeke ıýrısdıktsııa. Maqsat — álemdik deńgeıdegi qarjy ortalyǵy qylý, onyń ishinde birneshe mindet bar. Bastysy — elge ınvestıtsııa tartý, odan qaldy, qarjy naryǵyn damytyp, jahandyq naryqqa biriktirý. Úshinshiden, elimizde jańa qarjy túrlerin, ıaǵnı ıslamdyq, jasyl nemese turaqty qarjy jáne Fintech sııaqty álemdik jańa tendentsııalardy elge ákelý. Tórtinshiden, zańgerler, ınvestorlar, aýdıtorlar, konsaltıng, taǵy basqa qarjy naryǵynyń qyzmetterin ákelip, halyqaralyq standarttardy engizý. Qazir bizdiń ortalyqta 2700-den astam kompanııa tirkelip, jumys istep jatyr. Onyń ishinde 100-ge jýyǵy — qarjy kompanııalary jáne qosymsha qyzmettermen aınalysatyn 150-ge jýyq kompanııa bar», — dedi Renat Bekturov.
AHQO halyqaralyq qarjy ortalyqtary reıtınginde 66-orynda
«Ortalyq Azııa men Shyǵys Eýropa elderi arasynda 1-orynda turmyz, Rıga, Tallın sekildi qalalardy artta qaldyryp kelemiz. Reıtıngige shamamen 130-140 halyqaralyq qarjy ortalyǵy kirip otyr. Bizdiń ortalyq 2018 jyly ashylyp, 88-orynnan bastady. Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵy ashylǵaly beri elimizge 11 mlrd dollar ınvestıtsııa tartyldy. Onyń 3,5 mlrd dollary byltyr keldi. Investıtsııa osy ortalyq arqyly tartyldy, bul jerde tek bizdiń ǵana eńbegimiz emes, sebebi biz ıýrısdıktsııamyz. Qazaqstanda jańa kompanııa jaýapkershiligi shekteýli seriktestik nemese aktsıonerlik qoǵam bolyp qurylady, al bizdiń ortalyqta kompanııa qurýdyń 15 túri bar. Olardyń óz erekshelikteri bar jáne sharttary basqasha. Sonymen qatar bizde halyqaralyq sot pen onyń tóreligi bar, halyqaralyq qatynas bolǵan soń daý da bolyp turady, sony zańdy jolmen sheshedi. Taǵy bir artyqshylyq — bizde jumys tili aǵylshyn, hat-habar men qujattar aǵylshyn tilinde júrgiziledi», — deıdi ol.
Ortalyqtaǵy kadrlyq aýys-túıis: 60-qa jýyq qyzmetkerdi qysqartqan
«Men basshylyqqa kelgen soń strategııalyq ózgerister boldy, mysaly 6 deńgeıli qurylym bolsa, ony 3-ke deıin qysqarttyq. Sondaı-aq, strategııany qaıta qarap, úsh fokýsty basshylyqqa aldyq, ol — ınvestıtsııa tartýǵa kómektesý, qarjy ınstıtýttaryn tartý jáne ınnovatsııany ilgeriletý. Sonyń ishinde qarjy ınstıtýttaryn kóptep tartý mańyzdy, bul — Memleket basshysynyń tapsyrmasy. Osyǵan deıin bizge jylyna orta eseppen 20 qarjy kompanııasy tirkeletin, ıaǵnı lıtsenzııa beriletin. Jyl basynan beri 8 lıtsenzııa berildi, biraq qujat tapsyrǵan 33 kompanııa kútip tur, qujattary qaralýda. Osylaısha bıyl 40-qa jýyq qarjy ınstıtýtyn tirkeımiz degen maqsat qoıyp otyrmyz. Jalpy bizdiń ortalyqqa qyzyǵýshylyq pen suraqtar kóp, odan bólek biraq qujat tapsyrylady, sondyqtanda kóp suraqqa jasandy ıntellekt arqyly óńdep, jaýap berýdi qolǵa alyp jatyrmyz. Bul ishki tıimdilikti kóteredi. Sonymen qatar agroónerkásip salasyna tartylatyn ınvestıtsııalardy da jasandy ıntellektiń kómegimen júzege asyrmaqpyz», — dedi R. Bekturov.
Geosaıası jaǵdaılardyń halyqaralyq qarjy ortalyqtarynyń jumysyna áseri
«Byltyr geosaıası ózgeristerge baılanysty kóptegen kompanııa ózderine jańa úı izdeı bastady. Bul jerde bizdiń básekelesterimiz - Gonkong, Abý-Dabı, Dýbaı taǵy sol sııaqty qarjy ortalyqtary. Osy jerde biz maqtanatyn jaıt, Polımetall sııaqty alyp kompanııa halyqaralyq qarjy ortalyqtaryn saraptaı kele, Astanany tańdady, kezinde London qor bırjasyndaǵy 100 iri kompanııanyń qatarynda bolǵan. Onyń artynan Fix Price, Dodopizza kompanııalary elordaǵa kóship keldi. Polımetall kompanııasynyń kóship kelýi bizdiń bırjamyzdyń deńgeıin biraz kóterdi. Taǵy bir aıta ketetin jaıt, TikTok kompanııasy Astanada keńsesin tirkep, kóshirdi. Osy kórsetkishter bizdiń ortalyqtyń básekege qabiletiniń belgisi dep oılaımyn», — dep túsindirdi ortalyq basqarýshysy.
«Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵy arqyly Qazatomónerkásip, Kaspi, QazMunaıGaz, Air Astana sekildi iri kompanııalar IPO-ǵa shyqqan
«Árıne, IPO-ǵa kóbirek kompanııanyń shyqqanyn qalaımyz, sol úshin de jeke kompanııalardy tartyp jatyrmyz. Biraq, sońǵy sheshimdi ózderi qabyldaıdy, qazir IPO-ǵa shyǵýǵa daıyndyq ústindegi kompanııalar bar. Degenmen IPO sany áli de azdaý. QazaqGaz ulttyq kompanııasyna kelsek, qarjylyq jaǵdaıyn túzep, taza paıda deńgeıine shyqqan kezde IPO-ǵa daıyn bolady dep oılaımyn. Kompanııalardy IPO-ǵa shyǵarý — Memleket basshysynyń tapsyrmasy, osydan birer kún buryn lıberalızatsııa týraly jarǵy qabyldandy, bul degenimiz kompanııalardy naryqqa berý, IPO-ǵa shyǵarý. Bul baǵyttaǵy jumys jalǵasyp jatyr, jalpy IPO-ǵa shyǵý úshin kompanııa em degende 4-5 jyl daıyndalýy kerek. Bıyl Air Astana áýe kompanııasynyń IPO-ǵa shyǵýy — biz úshin de, London bırjasy úshin de aıtýly oqıǵa boldy. IPO-ǵa shyǵý — úlken jaýapkershilik, ol degenimiz — júzdegen, myńdaǵan ınvestormen jumys isteý», — dedi ol.
Sońǵy jyldary halyqtyń bırjaǵa qyzyǵýshylyǵy óte joǵary
«Bir ǵana mysal, Qazatomónerkásip kompanııasynyń IPO-na aktsııa satyp alýǵa 2700 qazaqstandyq qatysty, osylaısha kompanııaǵa 4-5 ese paıda ákeldi. 2022 jyly QazMunaıGaz kompanııasynyń IPO-syna 74 myńnan astam otandasymyz qatysty. Sol sııaqty sońǵy ýaqytta aqparat keńistiginde aktsııa, ınvestıtsııa taqyryby jıi qozǵalyp, tarap jatyr. Árıne, onyń ishinde durys jáne burys, jalǵan aqparattarda bar. Bizdiń bırjanyń bir ereksheligi sheteldik brokerler tikeleı qosyla alady, komıtet olardyń lıtsenzııasyn tekserip, qabyldasa olar bırjada tikeleı saýda jasaı alady», — dep tolyqtyrdy spıker.
Qazaqstanda ıslam qarjysynyń áleýeti zor
«Jaqynda áriptesterimizben birge Islam damý bankiniń granty arqyly taldaý jasadyq. Áleýeti óte zor, depozıt bazasyn 6 mlrd dollarǵa jýyq degen tujyrym jasadyq, bul tek Qazaqstanda ǵana. Biraq ıslam qarjycynyń áleýeti áli tolyq ashylǵan joq. Óıtkeni, buryn ıslamdyq bankter bizdiń ortalyqta tirkelip lıtsenzııa alǵannyń ózinde qazaqstandyqtarǵa qyzmet kórsete ala, joq pa ol jaǵy sheshilmegen másele boldy. Ótken jyldyń jeltoqsan aıynda ózgertýler engizdik, endi Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵynda qurylǵan qarjy uıymdary men bankter qazaqstandyqtarǵa qyzmet kórsete alady. Maqsat — ınvestorlardy ákelip, qarjy salasyn damytý. Qazir arab elderinen keletin birneshe bankpen kelissóz júrgizip jatyrmyz. Jyl sońyna deıin bir ıslam qarjy uıymyn ákelsek degen jospar bar», — dedi R. Bekturov.