Grenlandııa AQSh-qa satylmaıtyn bolǵandyqtan Tramp Danııaǵa saparynan bas tartty
BBC málimetiboıynsha, Donald Tramptyń Kopengagenge sapary Danııa hanshaıymy ІІ Margretenińshaqyrýymen 2 qyrkúıekte ótýi tıis edi.
Ótken aptadaAQSh basshysy AQSh Danııanyń avtonomdy aýmaǵy sanalatyn Grenlandııany satyp alýǵamúddeli ekenin málimdegen bolatyn. Danııanyń Premer-Mınıstri Mette Frederıksenbul usynysty «absýrd» dep atap, Donald Tramp jaı ǵana ázildegen shyǵar depúmitenetinin aıtqan.
Al DonaldTramp seısenbi kúni Twitter-de óz saparynyń kúshin joıatynyn jazdy.
«Danııa -keremet adamdary bar óte erekshe el. Biraq Premer-mınıstr Mette FrederıksenGrenlandııany satý máselesin talqylaýǵa múddeli emestigin eskere otyryp, ekiaptadan keıin jalǵasatyn kezdesýimizdi keıinge shegermin...»
Aq Úı ókili AQShPrezıdentiniń sapary toqtatylǵanyn rastaǵan.
Tramp AQShtarapynyń Grenlandııany satyp alýǵa múddeli ekenin buǵan deıin rastaǵan.
«AQSh aýmaǵynyńbir bóligin Grenlandııa aralyna aýystyrý týraly máselesi qarastyra ma» degensaýalǵa ol: «Bul turǵyda kóp dúnıe jasaýǵa bolady. Shyn máninde, jyljymaıtynmúlikke qatysty óte iri mámile», - dep jaýap bergen bolatyn.
Bul usynystyGrenlandııa men Danııanyń resmı ókilderi qabyldamady.
«Grenlandııasatylmaıdy, biraq Grenlandııa basqa eldermen, sonyń ishinde AQSh-pen saýda jáneyntymaq ornatý úshin ashyq»,-dedi Grenlandııa Premer-Mınıstri Kım Kılsen.
Al Danııanyńburynǵy Premer-Mınıstri Lars Lekke Rasmýssen Twitter-de «bul birinshi sáýirázil bolýy kerek»,- dep jazdy.
Grenlandııa –álemdegi eń úlken aral. Bul – Danııanyń Soltústik Atlant jáne Soltústik Muzdymuhıt arasynda ornalasqan avtonomdy aımaǵy. Halqynyń sany - 56 000 adam.
AQSh PrezıdentiGrenlandııaǵa kómir, myrysh, mys jáne temir keni sııaqty tabıǵı resýrstary úshinqyzyǵyp otyr degen boljam bar. Grenlandııa paıdaly qazbalarǵa baı bolǵanymen,qazir Danııa bıýdjetine túsetin tabystyń úshten eki bóligin ıemdenip otyr. Araldasýıtsıd, maskúnemdik jáne jumyssyzdyq deńgeıi joǵary.
AQSh araldyejelden strategııalyq mańyzdy aýmaq dep sanaıdy. «Qyrǵı-qabaq soǵys» qarsańyndaáskerı áýe kúshteriniń bazasyn qurǵan. Respýblıkashyl Maık Gellaher Tramptyń araldysatyp alý ıdeıasyn «aqyldy geosaıası qadam» dep baǵalady.
«Qurama ShtattardyńGrenlandııada strategııalyq qyzyǵýshylyǵy bar jáne bul usynys qaralýy tıis», - depjazdy ol Twitter-de.
Grenlandııanysatyp alý ıdeıasy eń alǵash ret 1860-shyjyldary Prezıdent Endrıý Djonsonnyń kezinde talqylandy. 1867 jyly AQShMemlekettik departamentiniń baıandamasynda Grenlandııanyń strategııalyq aýmaqtaornalasýy jáne resýrstarǵa baı bolýy onysatyp alý sharasyn minsiz etedi dep kórsetildi. 1946 jyly AQSh-tyń 33-shiprezıdenti Garrı Trýmen Danııaǵa osy aýmaq úshin 100 mıllıon dollar usynǵanbolatyn.