Germanııada memlekettik tóńkeris jasamaq bolǵandardyń maqsaty ne
Jalpy Germanııada memlekettik tóńkeris jasamaq bolǵan kimder jáne olar qandaı jolmen bılikti basyp alǵysy kelgeni jaıly QazAqparat sarapshysynyń materıalynda.
Foto: DPA PICTURE ALLIANCE
Germanııa polıtsııasy memlekettik tóńkeris jasamaq bolyp Býndestagqa (Germanııa parlamenti) basyp kirýdi josparlaǵan «Reıhsbýrger» atty ońshyl ekstremıster tobyna qarsy operatsııa júrgizip jatyr. Bul týraly nemistiń Zeit gazeti habarlady.
Atalǵan gazettiń jazýynsha, Germanııada sársenbi kúni tańerteń tóńkeris jasaýǵa daıyndaldy degen kúdikpen ondaǵan adam ustaldy. Tańerteńnen beri el boıynsha 3000 polıtsııa qyzmetkeri 130-dan astam úı men páterde tintý jumystaryn júrgizip jatyr.
Tóńkeris jasamaq bolǵandardyń artynda kim tur?
Qazirgi kezde memlekettik tóńkeris jasaýǵa qatysy bar degen aıyppen 52 adam kúdikke ilingen. Ońshyl terrorıstik uıymǵa múshe bolǵan nemese ony qoldaǵan 25 adam qazirdiń ózinde ustalyp, qamaýǵa alyndy. Bas prokýratýranyń dereginshe, olar eldiń ár aımaǵynda, atap aıtsaq, Baden-Vıýrtemberg, Bavarııa, Berlın, Gessen, Saksonııa, Tómengi Saksonııa, Tıýrıngııa, sondaı-aq Aýstrııanyń Kıttsbıýel jáne Italııanyń Perýdja qalalarynda tutqyndalǵan.
Foto:Pricke/NEWS5/AFP
Sonymen qosa quqyq qorǵaý organdary kúdiktiler qatarynda Tıýrıngııa hanzadasy Genrıh XIII pen Germanııa parlamentiniń burynǵy múshesi Bırgıt Malzak-Vınkeman bar ekenin málim etip otyr. Aty atalǵan nemistiń joǵary laýazymdy tulǵalary qazir qamaýda.
ıAǵnı búgin tintý júrgizilgen nysandardyń ishinde «Germanııa úshin balama» ońshyl partııasynan Býndestagtyń burynǵy depýtaty Bırgıt Malzak-Vınkemannyń úıi de bar. Jýrnalıster tańǵy saǵat 6 shamasynda arnaıy jasaq Berlındegi Vanzı turǵyn aýdanyndaǵy taýnhaýsqa baryp, esikti buzyp kirgenin jazǵan.
Býndestagtan ketkennen keıin Bırgıt Malsak-Vınkeman Berlın aýdandyq sotyna sýdıa bolyp ornalasqan. Berlınniń ádilet senatory bıylǵy maýsym aıynda Malsak-Vınkemannyń konstıtýtsııaǵa adaldyǵyna kúmán keltirip, ony ýaqytsha qyzmetinen bosatý týraly ótinish bergen. Alaıda ákimshilik sot bul ótinishti qabyldamady. Degenmen onyń atalǵan topta qandaı ról atqarǵany týraly aqparat áli belgisiz.
Foto:Reuters
Al hanzada Genrı XIII 1918 jylǵy qarasha revolıýtsııasyna deıin qazirgi Tıýrıngııa aýmaǵyn basqarǵan eski dvorıan otbasynan shyqqan. Atalǵan otbasy músheleriniń Germanııa jerinde birneshe saraıy bar ekeni belgili.
Tóńkeris jasamaq bolǵandardyń maqsaty ne?
Sotqa deıingi tergep-tekserý derekteri boıynsha, tóńkeris jasamaq bolǵandar eki qanatqa bólingen, olar – «Keńes» dep atalatyn saıası qanat jáne qarýdyń kómegimen GFR úkimetin qulatýdy maqsat etken áskerı qanat. Olardyń keıbireýi Býndestagqa shabýyl jasap, nemis depýtattaryn kepilge alýdy da josparlaǵan.
Al halyqty ózderiniń sońynan ertý úshin eldegi elektr jaryǵyn óshirýdi kózdegen.
Sonymen qosa olar bolashaq úkimette kimniń qandaı qyzmet atqaratynyna deıin belgilep qoıǵan. Derekkózge sáıkes, «jańarǵan» memleketti hanzada Genrı basqarady dep kelisilgen. 2013-2021 jyldar aralyǵynda parlament depýtaty bolǵan 58 jastaǵy Malzak-Vınkemandy Ádilet mınıstri etip taǵaıyndaǵan. Joǵaryda búgin tańerteń ekeýi de ustalǵanyn atap óttik.
Foto:© Der Spiegel
Aqparat boıynsha, tóńkeris jasaýǵa talpynǵandar ózderiniń josparyn naqty qaı ýaqytta iske asyratynyn áli belgilemegen. Keıbireýler muny brıtan patshaıymy qaıtys bolǵan kúni jasaǵysy kelgen bolsa, al basqalary tóńkeristi qandaı da bir tabıǵı apatpen baılanystyrýdy usynǵan.
Bild gazeti atalǵan toptyń áreketine qatysty tergeý tamyz aıynda bastalǵanyn jazdy. Basylymnyń habarlaýynsha, ońshyl radıkaldar Germanııada bılikti basyp alýdy jáne monarhııalyq prıntsıpterge negizdelgen jańa memlekettik apparat qurýdy josparlaǵan.
«Bul – sońǵy jyldardaǵy terrorızmge qarsy eń iri operatsııalardyń biri», - dep jazdy nemis gazetteri.
Al Zeit basylymynyń jazýynsha, kúdiktilerdiń jospary «Býndestagqa qarýly shabýyl jasaý jáne saıasatkerlerdi ustaý» bolǵan. Olar kúsh qurylymdarynyń keıbir qyzmetkerleri lańkestik topqa qosylyp ketip, sońy «tóńkeriske» ulasady dep josparlaǵan.
Foto:instagram.com/polizei.deutschland
Aıta keteıik, buǵan deıin nemis polıtsııasy monarhııalyq rejımdi qalpyna keltirý úshin memlekettik tóńkeris jasaýǵa daıyndalyp jatqan «Reıhsbýrger» lańkestik uıymyn basqardy degen kúdikpen 75 jastaǵy zeınetkerdi tutqyndaǵany jaıly habarlanǵan edi. Áıel basqarǵan top energetıkalyq ınfraqurylym nysandaryna dıversııa jasaý arqyly Germanııada azamattyq soǵys ashýdy kózdegen.
Basty foto: Christian Mang/Reuters