Eýroparlament depýtattary EO-nyń Ortalyq Azııaǵa arnalǵan strategııasyn qabyldady
Daýys berý kúnniń birinshi jartysynda ótti. 543 depýtat qujatty maquldasa, 42-si qarsylyq bildirdi, 44 depýtat qalys qaldy.
2019 jyldyń maýsymynda Eýropalyq Odaq 2007 jylǵy bastapqy EO Strategııasyn jańarta otyryp, Ortalyq Azııaǵa arnalǵan EO strategııasyn qabyldady. Onda EO-nyń aımaqtaǵy strategııalyq múddeleri baıandalyp, Ortalyq Azııa memleketterimen nyǵaıtatyn áriptestik ornatý usynyldy.
Eýropalyq syrtqy áreket qyzmeti 2019 jylǵy EO Strategııasy Ortalyq Azııa aımaǵynyń Eýropalyq Odaqpen neǵurlym turaqty jáne tyǵyz yntymaqtastyqtaǵy ekonomıkalyq jáne saıası keńistik retinde damýy maqsatynda qabyldanǵanyn atap ótti.
Geosaıası oqıǵalardy jáne álemdegi ózgerip jatqan jaǵdaıdy eskere otyryp, Germanııanyń eýropalyq depýtaty Karsten Lıýke (Sotsıalıster men demokrattardyń progressıvti alıansy fraktsııasy) 2023 jyly EO-nyń Ortalyq Azııadaǵy strategııasyna arnalǵan jeke baıandama jasaýǵa bastamashy boldy.
Qujatta atalyp ótkendeı, EO Strategııasy qabyldanǵannan beri (2019 j.) aımaqqa aıtarlyqtaı syrtqy faktorlar áser etti. Al baıandamanyń maqsaty – jahandyq jáne aımaqtyq geosaıası ózgerister jaǵdaıynda EO men Ortalyq Azııa arasyndaǵy tyǵyz yntymaqtastyqtyń múmkindikteri men syn-qaterlerin zertteý.
Kazinform HAA-nyń Eýropalyq Odaqtaǵy menshikti tilshisimen suhbatynda qujatty ázirleýge qatysqan Eýroparlament depýtattary EO-nyń Ortalyq Azııadaǵy strategııasyna qatysty pikirlerimen bólisti.
Eýroparlament múshesi Karsten Lıýke:
– Eń aldymen Eýropalyq Odaqtyń Ortalyq Azııaǵa arnalǵan strategııasy qabyldanǵan 2019 jylǵa oralsaq, sol kezeńnen beri kóptegen oqıǵalar oryn alǵanyn túsinýimiz kerek.
Osy kezeńde biz koronavırýs pandemııasynan aman qaldyq. Qytaı álemdik arenada kúsheıe tústi. Ortalyq Azııada jáne aımaqtyń barlyq memleketterinde bári ózgerýde. Osy faktorlardy eskere otyryp, men áriptesterimdi osy esepti qarastyrýǵa jáne qabyldaýǵa shaqyrdym. Endi biz EO-nyń aımaqtaǵy strategııasyn qaıta qaraýymyz kerek. Kóreıik, ol áli de ózekti me, álde azdap ózgertý kerek pe?
Búgin kóp nárse ózgerdi. Ortalyq Azııadaǵy áriptesterimmen sóıleskenimde, olar da keńirek yntymaqtastyq pen seriktestikke daıyn ekendikterin bildirdi. Meniń aıtaıyn degenim, bul Reseıdiń tolyq bólinýin bildirmeıdi. Aramyzda tarıhı, mádenı baılanystar kóp ekenin túsinemiz. Jáne biz buny qabyldaýymyz kerek.
Biraq eýropalyqtar men Ortalyq Azııa memleketteri, ásirese Qazaqstan, birlesip atqara alatyn ister áli de kóp. Atap aıtsaq, jahandyq klımattyń ózgerýi, sý resýrstaryn basqarý salasyndaǵy ózara baılanys. Bul óte mańyzdy.
Biraq aımaqta qaýipsizdik aspektileri de bar, óıtkeni biz Ortalyq Azııadaǵy barlyq memleketterdiń kórshileri Qytaı, Aýǵanstan, Iran jáne Reseı ekenin bilemiz. Demek, bul óte kúrdeli orta.
Óz baıandamamda men eýropalyqtar men Ortalyq Azııa memleketteri retinde tyǵyz seriktestik, tyǵyz baılanystar jáne joǵary deńgeıdegi shynymen jaqsy yntymaqtastyq úshin birge qaı jerde alǵa jyljı alatynymyzdy anyqtaýǵa tyrystym.
Eýroparlament depýtaty Ilhan Kıýchıýk (Bolgarııa):
– Bul Ortalyq Azııa elderimen qarym-qatynasymyzdy damytýǵa tamasha negiz dep oılaımyn. Óıtkeni bul geosaıası sebeptermen ǵana emes, sonymen qatar qaýipsizdik jáne basqa da kúrdeli syn-qaterlerge qatysty kontekstte de mańyzdylyǵy artyp kele jatqan aımaq.
Bul Eýropa men Ortalyq Azııa úshin ǵana emes, jalpy jahandyq synaqtar.
Olarǵa qarsy turý úshin birlesip áreket etýimiz kerek. Men eki jaqtyń bir-birin jaqsy túsinýi úshin tyǵyz jumys isteýge keńes beremin; qarym-qatynastarymyzdaǵy kemshilikterdi jeńý mańyzdy.
Biraq men strategııamyzdy odan ári qarym-qatynastardy qalaı damytýǵa bolatynymyz úshin jaqsy negiz dep sanaımyn. Meniń túsinýimshe, bul áldeqaıda tıimdi bolýy kerek.