Etnoaýyl elimizdiń bedelin bıiktetti - Ǵarıfolla Esim
Tarıhynda taǵdyr tálkeginiń talaıyn kórgen halqymyzdyń keńpeıildigi, qonaqjaılyǵy haqynda kóp aıtylady, al bul aksıoma aqıqat. Biraq beıbit jaǵdaıdaǵy elimizde qazirgi kúnderi halyqtyń qalaı ómir súrip jatqany, neni ulaǵat tutyp, neni qalaıtyny, jalpy alǵanda, jaratylysy, bolmys-bitimi qandaı ekeni álemniń kópshiligine buǵan deıin beımálim bolyp kelgen.
Mine, osy saýaldarǵa jaýap alý úshin, Qazaq elin tanyp-bilýge umtylǵan sheteldik kim úshin de, bıyl zor múmkindik týdy. Buǵan elordamyz Astanada janǵa jaıly jaz aılarynda ashylǵan «EKSPO-2017» mamandandyrylǵan halyqaralyq kórmesi tolyq jaǵdaı jasady. Kórmeniń mádenı baǵdarlamasy Qazaqstannyń basty baılyǵy biregeı mádenıet pen kópultty halqymyzdyń dástúrin jan-jaqty, keńinen nasıhattaýǵa baǵyttalǵany kóp kóńilinen shyqqany daýsyz.
Prezıdentimiz Nursultan Nazarbaev jarııalaǵan «Máńgilik El» ulttyq ıdeıamyz, sondaı-aq Táýelsiz Qazaqstannyń qalyptasýy, tabysty damýy jáne jas elordamyz Astananyń gúldenýi mádenı is-sharalar arqyly 93 kún boıy EKSPO-2017 kórmesiniń aýmaǵynda, sonymen qatar Astana qalasynyń barlyq sahna alańdarynda kórsetildi. Keshendi baǵdarlamadaǵy qazaq halqynyń tarıhy, mádenıeti men dástúrin ashatyn is-sharalarǵa erekshe kóńil bólingeni qýantady.
Eń aldymen, árıne, sheteldikter halyqtyń tynys-tirshiligin kúndelikti olar kóp bolatyn oryndarda, saýda-oıyn saýyq ortalyqtarynda, demalys oryndary saıabaqtar men sporttyq meken-jaılarda, álbette, murajaılar men qyzyqty kórmelerde, sosyn teatrlardan kórip-bilip, tanysa alady. Al, osynyń bárin bir ózine biriktire alǵan kórnekti jer bolsa, tipten jaqsy. Respýblıkamyzdyń Mádenıet jáne sport mınıstrligi osyny eskere kele, jaqsy bir keshendi ortalyqty ýaqtyly iske qosyp, shet jerden kelgenderdiń de, ózimizdiń otandas týrısterimizdiń de kóńilinen shyqqan syńaıly. Bul etnomádenı kesheni.
Qazaq halqynyń ulttyq dástúrin keńinen pash etetin «Etnoaýyl» etnomádenı kesheni «Qazanat» ıppodromynyń aýmaǵyndaǵy 2,5 myń sharshy metr aýmaqty jerge ornalastyrylypty. Qazaqstannyń jaǵymdy jáne elimizdiń týrıstik kóztartarlyq beınesin qalyptastyrǵan keshenge arnaıy kelip tamashalaǵan kópshiliktiń qarasy kórme aıaqtalǵansha, bir tolastamady. Alǵashqy kúnnen bul keshen sheteldik qonaqtar úshin basty týrıstik nysanǵa, qazaqstandyqtardyń ózderi úshin de súıikti orynǵa jáne kórmeniń vızıttik kartasyna aınalyp úlgerdi.
Keshen aýmaǵyndaǵy san alýan mádenı sharalar birinen soń biri tartymdy ári úzilissiz júrip jatty. Etnoaýyl birneshe taqyryptyq aýmaqtardan quralǵan. Máselen, «Qolónershiler» sektorynda qoldanbaly qazaq óneriniń ekspozıtsııasy kórsetilgen: munda keskindeme de bar, zergerlik buıymdardy ázirleý de bar, sondaı-aq, aǵash oıý, qysh ydystardy jasaý, kesteleý óneri jáne taǵy basqa da qazaq halqyna tán qoldanbaly ónerler kópshilik nazaryna usynyldy. Sheteldikter sol jerde sheberlerge tapsyrys berip, ózderine unaǵan buıymdy kózderinshe jasatyp alyp ta jatty, qazaqtardyń ismerligine tańdaı qaǵyp, bastaryn shaıqaǵannyń kýási boldyq.
Taǵy bir, ıaǵnı «Ulttyq dám ortalyǵy» sektorynda etnoaýyl qonaqtary qazaq halqynyń qonaqjaılyǵyn baǵalaı aldy, sondaı-aq, qazaq halqynyń ulttyq ashanasynyń alýan túrimen tanysty. Munda, kóp shet jerden kelgender úshin «besbarmaq» atalyp júrgen naǵyz qazaqı taǵamymyz talaıdyń tilin úıirip, maqtaýyna ıe boldy.
Ulttyq bolmysymyzdyń taǵy bir basty belgisi ańshylyq kásip «Dástúrli ań aýlaý óneri» sektorynda kórinis taýypty. Mundaǵy ańshy aǵaıyndarymyz qustarmen dástúrli ań aýlaý óneri saıatshylyq jáne dala ańdaryn tazymen aýlaý sekildi qazaq halqynyń eń súıikti kásibin jarııa etti. Mergender de óz ónerlerin halyq nazaryna osynda usynyp jatty.
Qonaqtar men sheteldik týrısterdi «Ulttyq oıyn jáne oıyn-saýyq» sektory asa qyzyqtyrdy. Onda «Kókpar», «Saıys», «Qyz qýý», «Kúmis alý», «Altybaqan» sekildi qazaqtyń ulttyq oıyndary men áskerı-sporttyq oıyndar kórsetilip, ásirese bular sheteldikter tarapynan jaqsy baǵasyn aldy.
EKSPO kórmesi ótip jatqan kúnderi Etnoaýylda kúndelikti «Kontserttik alańda» Qazaqstan óner sheberleri men juldyzdarynyń qatysýymen ártúrli janrdaǵy kontserttik baǵdarmalar usynyldy. Sondaı-aq, elimizdiń túkpir-túkpirinen kelgen shyǵarmashylyq uıymdar, oblystardan arnaıy kontserttik baǵdarlamalarymen kelgen ujymdar da ózderiniń ónerlerin kórsetip, kópshilikti qýantty.
Sondaı-aq, osy sektorda Ózbekstan, Majarstan, Reseı, Norvegııa, Monǵolııa, Qyrǵyzstan, Túrkııa elderi ártisteriniń qatysýymen «The Spirit of Tengri» («Táńir rýhy») jobasynyń avtorlarymen birlese otyryp, «Nomads way» sharasy da kóńilden shyqqan.
Bir sózben aıtqanda, jumys kúnderi ádettegi qalypta tynymsyz jumys istegen keshende, ásirese senbi, jeksenbide qarqyn tipti qyza túskenin kórdik. Demalyp júrgen kópshiliktiń eresekteri ózgeshe qyzyq izdemeı-aq, joǵaryda atalǵan sektorlardyń kez-kelgeninen izdegenin taýyp jatty, biri kókpar men aýdaryspaq qyzyqtasa, endi bireýler saıatshylyqqa nazar aýdaryp álek.
Balalar men jastarǵa da qalaǵanynsha qyzyq jetkilikti boldy munda. Ásirese atqa minip, qysqasha serýendeý bir ǵanıbet desek, asyq oınap, bel jazýǵa umtylǵan, tipti jastyq dáýrenin eske túsirýge asyqqan, úlkender de bul jerde kóptep sanaldy. Ásirese shet elderden kelgender osynyń bárin qyzyq kórip, balasha qýanyp, qol shapalaqtaǵany syrt kózge oǵash ta kórinip jatty.
Shyn máninde, Etnoaýyl kelýshilerdi qazaq halqynyń baı tarıhy, mádenıeti, óneri jáne salt-dástúrlerimen tanystyryp, kez kelgen adamǵa kóshpeli órkenıet pen ótken ǵasyrdyń hal-ahýalyn sezinýge múmkindik jasady. Al, bul bastamanyń aıaqsyz qalmaı, odan ári jalǵasýyna Mádenıet jáne sport mınıstri Arystanbek Muhamedıuly ýáde berip otyr jáne bul Úkimet tarapynan qoldaý tapsa nur ústine nur!