Eshkim túsirmegen kadrdy túsirýge tyrysam – úzdik fotograf Valerıı Býgaev
Eń bastysy fotograf qandaı túsirilim bolatynyn aldyn ala bilýi kerek. Biraq kásibı fototilshiniń jumysynda bári basqasha bolady. Tańerteń úıden shyqqan Valerıı Býgaev keshke qaıda bolatynyn bilmeıdi. Bul basqalar úshin ekstremaldy, al Valerıı úshin jaı jumys.
Ótken qysta Ekibastuz JEO-da apat bolǵan kezde alǵashynda máseleniń naqty aýqymyn eshkim túsinbedi.
«Tańerteń qońyraý shalyp, shuǵyl Ekibastuzǵa barý kerek dedi. Men keshke qaraı Pavlodarǵa oralamyz dep oıladym. Nátıjesinde muzǵa oranǵan qalada bir apta boldyq», - dedi Valerıı Býgaev.
Ekibastuzdaǵy tótenshe jaǵdaı kezinde túsirgen fotosýreti «Úrker» memlekettik syılyǵyn jeńip aldy.
Eske sala keteıik, ótken jyly 27 qarashasynda Ekibastuzda qatty aıazda birneshe shaǵyn aýdan jylýsyz qaldy. Kelesi kúni qalada tótenshe jaǵdaı rejımi engizildi.
«Jedel shtab quryldy, barlyq aqparat sol jerde jınaldy. Adamdar uıyqtamaı jumys istedi - dep eske alady V. Býgaev.
Fotograf oqıǵanyń ortasynda júrdi. Ekibastuzdyqtardyń tótenshe jaǵdaımen kúresýge tyrysqanyn fotoǵa túsirdi. Ol jedel shtabta uıyqtady. Jaǵdaıdyń tez ózgergeni sonshalyq barlyq sátti fotoǵa túsirýge týra keldi.
Qalada jylý qubyrlary jaryldy. Páterlerde jylý berý júıeleri jaryldy, sý qubyry men káriz qatyp qaldy. Kommýnaldyq qyzmet apattyń saldarymen kúresý úshin aıaz ben sharshaýǵa qaramastan kúndiz-túni jumys istedi.
«Apattan keıin qala ortalyǵyndaǵy barlyq jol qazyldy. Biz keshke -30° aıazda kóshede kelemiz, úsh adam osy shuńqyrda jumys istep jatyr. Ondaǵy sýdyń temperatýrasy belgisiz, ol jerde fızıkalyq turǵydan jumys isteý qıyn. Bir jigit sýdy sorýmen aınalyssa, ekinshi jigit qubyrdy kesip jatty. Aınalanyń bári sý, kez-kelgen ýaqytta toq soǵýy múmkin. Men ol sátti jyldam fotoǵa túsirdim, keıin jaqsy kadr jasaǵanymdy túsindim. Ol fotolar jumysshylardyń janqııarlyqpen jumys istegenin órsetti», - deıdi fototilshi.
Ekibastuzdaǵy tótenshe jaǵdaıdy búkil el biledi. Alaıda, Valerıı Býgaev buǵan deıin de tótenshe jaǵdaı, apat basqa da aýyr jaǵdaılardy fotoǵa túsirip júr.
«90-jyldardyń basynda Baıanaýyldaǵy órt esimde. Jasybaıda orman órtenip, tikushaqtarmen sóndirildi, órt sóndirýshiler janyn salyp jumys istedi. Ondaı jaǵdaıda sátti foto jasaý múmkindigi bar, biraq ońaıǵa túspeıdi. Taýǵa kóterilip bara jatqanda órt atylady, ásirese qylqan japyraqty orman órtenip jatqanda bul jaǵdaı jıi kezdesedi», - dep túsindirdi ol.
Jýrnalıstıka Býgaevtar otbasynyń kásibi. Ákesi Altaı ólkesinde aýdandyq gazettiń redaktory bolyp jumys istegen, úlken aǵasy Vladımır kóp jylyn Pavlodar oblystyq gazetinde eńbek etti. Qyzy Olga da ómirin fotografııa jáne jýrnalıstıkamen baılanystyrdy.
Valerıı Býgaevtyń ózi redaktordyń kabınetinde dúnıege kelgen. Bala kezinde Valerıı qorshaýdyń ústinen ótip, ákesiniń jumysyna júgiretin. Ol gazettiń qalaı jasalǵanyn, lınotıptegi gazet syzyqtarynyń qalaı quıylǵanyn jáne gazetke shyǵatyn sýretterdi baqylaıtyn.
Valerııge alǵashqy kamerany aǵasy syılady. Keıin ol ózine jańa kamera satyp aldy. Sonymen qatar, Valerıı radıoelektronıkaǵa qyzyǵýshylyq tanytty, ákesi ulynyń tehnıkalyq bilim alýyn talap etti. Alaıda taǵdyr kishi Býgaevty fotojýrnalıstıkaǵa alyp keldi.
Úlken aǵasynan keıin Valerıı Pavlodarǵa kóshti. Aldymen ol teleradıo ortalyǵynda, apparattyq-stýdııalyq blokta jumys istedi. Jańa jabdyqty ornatýǵa kómektesti jáne sonymen birge jumys protsesin kameraǵa túsirdi. Al oblystyq «Zvezda Prıırtyshıa» gazetinde fototilshi orny ashylǵanda, óz kandıdatýrasyn usyndy.
Redaktsııada onyń úlken aǵasy Vladımır jumys istedi. Redaktsııa 20 jastaǵy jas mamannyń sheberligine sene qoımady. Valerııge traktor zaýyty qyzmetkerin fotoǵa túsirý tapsyrmasy berildi.
«Men bar múmkindikti paıdalandym, qosymsha birneshe kadr túsirdim. Ónerkásip týraly jazǵan gazetterdi aldyn-ala qarap shyqtym. Men Harkov jáne Chelıabi zaýyttaryn qalaı túsirgenin kórdim, utymdy kadrlardy qalaı jasaýǵa bolatynyn oıladym. Al traktor zaýytyna barar aldynda men keme jóndeý zaýytyna da bardym», - dep eske alady Valerıı Býgaev.
Ol daıyn fotolaryn redaktsııaǵa alyp keldi, osylaısha test tapsyryp jumysqa ornalasty.
«Gazette jumys istegende maǵan deıin eshkim túsirmegen kadrdy túsirýge tyrysam. Men Ekibastuzdaǵy saıası tutqyndardy jerlengen jerdi fotoǵa túsirdim. Bastamashyl top bul oryndy kúl úıindileriniń astynan tapty. Qazir aýmaq qorshalǵan, eskertkish tur, al biz alǵash kelgende súıekter men bas súıekteri shyǵyp turǵan jerdi kórdik. Aǵam ekeýmiz alǵashqylardyń biri bolyp 80-shi jyldardyń aıaǵynda Ekibastuzda temirjol apatyn túsirdik. Bultty jáne qar jaýǵany esimde, biraq soǵan qaramastan biz jaqsy jumys istedik», -deıdi fototilshi.
Birde Pavlodar munaı óńdeý zaýytynda janarmaı quıylǵan bóshke jaryldy. Valerıı bul sátti jibermeı fotoǵa túsirip aldy, keıin atalǵan kadr eldiń bas óndiristik gazetinde jarııalandy.
Fotoreporter jumysynyń ereksheligi ol kez-kelgen jerge kire alady. Bir kezderi Valerıı Býgaev Semeı polıgonynda bolyp foto kadrlar jasady.
Valerıı Býgaev adamdar, oryndar, oqıǵalardy túsirý erekshe unaıtynyn aıtty. Ásirese oǵan Pavlodar oblysynyń tarıhymen baılanysty barlyq nárseni túsirý qyzyqty. Ol foto arqyly búgingi kúnniń batyrlary muǵalimderdiń, kásipkerlerdiń, aýyl turǵyndarynyń taǵdyrlaryn kórsetedi.