Ertis ormandarynda sáýir aıynan bastap órtti erte anyqtaý júıesi iske qosylady
Orman órtterin erte anyqtaý júıesi – bul orman monıtorıngine arnalǵan baǵdarlamalyq-apparattyq keshen. Ol shuǵyl túrde is-sharalardy qabyldaýǵa jáne órt qaýiptiligi joǵary maýsymynda orman órtterinen bolatyn zalaldy aıtarlyqtaı azaıtýǵa múmkindik beredi.
Mamandardyń aıtýynsha, órtti anyqtaý táýlik boıy 360 gradýsqa qaraıtyn jáne 30 km-ge deıingi radıýsta jaǵdaıdy tirkeıtin beınebaqylaý kameralarynyń kómegimen júzege asyrylady. Baqylaý aýmaǵy 10 myń gektarǵa deıin jetedi.
Qazirgi ýaqytta «Ertis ormany» rezervatynyń aýmaǵynda 23 bıik munara men oǵan qajetti keshender turǵyzyldy. Ondaǵy beınekameralar teplovızormen jaraqtalǵandyqtan órtti túnde de anyqtaýdyń múmkindigi bar. Buǵan qosa, naızaǵaı túsken jerlerdi kameralar kórsetip, belgi beredi. Júıeni basqarýdy qamtamasyz etý ortalyǵynyń (BQO) mamandary qazirgi ýaqytta oqytylyp jatyr. 8 sáýirde júıe tolyqqandy jumys isteı bastaıdy.
Rezervattyń bas dırektorynyń mindetin atqarýshy Qazbek Ámetovtiń aıtýynsha, jańa qurylǵylar arqyly aldaǵy ýaqytta memlekettik orman qoryna jatatyn 277,9 myń gektar aýmaqty táýlik boıy tolyq baqylap otyrýdyń múmkindigi týady.
«Jańa júıeniń kómegimen orman órtterin ýaqytyly anyqtap qana qoımaı, sonymen qatar orman zańnamasynyń buzylýyn da anyqtaýǵa bolady. Sebebi júıe táýlik boıy beınetúsirilim júrgizip, onlaın rejımde BQO-ǵa sıgnal taratyp turady. Mysaly, túngi ýaqytta orman arasynda tehnıka qozǵalysy baıqalsa, kameralar bul qubylys jaıynda birden basqarý ortalyǵyndaǵy mamanǵa habar beredi. «Óli aımaqtar» bolmaýy kerek. Negizinen órt týyndaı qalǵanda qaýiptiligi asa joǵary bolatyn orman telimderi tańdaldy. Munaralarǵa bekitilgen antenna-matchtalar rezervattyń barlyq aýmaǵyn baqylaýda ustap turatyndaı etip ornalasqan. Munara keshenderiniń aýmaǵy temir dýalmen qorshalǵan. Bul munaralardyń basynda tek teplovızorly kameralar ǵana emes, meteorologııalyq monıtorıng júrgizetin jáne naızaǵaılardyń túsýin tirkeıtin júıeler de ornatylǵanyn eskerý kerek. Júıege budan bólek qosymsha qural retinde GPS-trekerler de enedi. Olardy biz órt sóndirý tehnıkalary men patrýldik avtokólikterge ornatamyz. Sol arqyly órttiń naqty qaı jerde bolǵanyn jedel anyqtap, kúshti jedel jumyldyrýǵa bolady. Budan bólek ushqyshsyz basqarylatyn apparattar da keshen júıesine enedi», - dedi Q.Ámetov.
Atap óterligi, 23 munaranyń jabdyqtary kún panelderi arqyly óndirilgen elektr energııasynan qýattalady. Ár keshende dızeldi generatorlar da ornatylǵan. Kún panelderinen kinárat shyqqan jaǵdaıda, generatorlar iske qosylady.