Erler arasyndaǵy bedeýlik: Bárine telefon kináli me

<p>Zertteý uıaly telefondy jıi paıdalaný er adamnyń spermatozoıd sanyna áser etýi múmkin ekenin kórsetti. Keıingi 50 jylda álem boıynsha er adamdardaǵy atalyq jynys jasýsha sany 50% asa azaıǵan. Zertteýshiler onyń sebebin anyqtaýǵa tyrysyp jatyr. <a href="https://kaz.inform.kz/" target="_blank" rel="noopener">Kazinform</a> bul týraly <a href="https://edition.cnn.com/2023/11/01/health/mobile-phone-sperm-count-wellness/index.html" target="_blank" rel="noopener">CNN</a>-ge silteme jasap habarlaıdy.&nbsp;</p>

Qorshaǵan ortanyń lastanýy, perftoralkıldik jáne polıftoralkıldik hımııalyq zattar (PFHZ), tamaǵymyzdaǵy, sýdaǵy basqa da zııandy qospalar, semizdik pen sozylmaly aýrýlardyń kóbeıýi, tipti únemi janymyzda júretin uıaly telefon spermatozoıd sanynyń azaıýyna sebep bola ma?

Jańa zertteý uıaly telefondardyń rólin taldap, telefondy kúnine 20 retten artyq paıdalanatyn 18-22 jas aralyǵyndaǵy er adamdardyń atalyq jynys jasýshasynyń sany azaıý qaýpi 21% joǵary ekenin anyqtady.

Sondaı-aq olarda spermatazoıdtyń shoǵyrlanýynyń tómendeý qaýpi 30% joǵary bolyp shyqty.

Bir qýantarlyq jaǵdaı, 13 jyl boıǵy zertteý telefon tehnologııalary jetilgen saıyn gadjetterdiń er adam spermatozoıdyna áseri tómendegenin kórsetti.

Sonymen qatar atalyq jynys jasýshanyń fızıologııalyq úlgisi men qozǵalysy nasharlamaǵan.

«Bul — ádetterdi túbegeıli ózgertpeýi nemese úreı týdyrmaýy qajet qyzyq jáne jańa zertteý. Balaly bolǵysy keletin nemese jynys jasýshasynyń sapasyn jaqsartqysy keletin ar adamdar sportpen aınalysyp (biraq shap mańyn qyzdyrmaı), durys tamaqtanyp, artyq salmaq pen temeki shegýden alshaq bolyp, alkogoldi shekteýi qajet. Sondaı-aq eger bala kóterý máselesi týyndasa kómekke júginýi kerek», - deıdi bedeýlikti emdeıtin Care Fertility emhanalar jelisiniń ǵylymı qyzmetkeri Elıson Kempbell.

Uıaly telefon ómirimizdiń ajyramas bóligine aınaldy. Degenmen qaltafondar radıojıilikti elektromagnıt tolqyndar nemese RF-EMF bóledi.

Eger uıaly telefon maksımal qýatyn bólse aınaladaǵy jasýsha 0,5 Tselsıı gradýsqa nemese Farengeıt boıynsha shamamen 33 gradýsqa qyzady, delingen zertteýde.

Kalıfornııa qoǵamdyq densaýlyq saqtaý departamentiniń deregi boıynsha, radıojıilikti elektromagnıt tolqyndar mátin túrindegi habarlamany jibergende aıtarlyqtaı azaıyp, úlken faıldardy, birneshe aýdıo nemese vıdeo jazbany jibergende, bir nemese eki ǵana jolaq shyǵyp turǵanda, sondaı-aq jyldam qozǵalyp bara jatqan avtobýs, avtokólik nemese poıyzda eń joǵary kórsetkishke jetedi.

Departament telefondy paıdalanǵanda dene men bastan alysyraq ustap, onyń ornyna daýys ulǵaıtqysh nemese qulaqqap qoldanyp, telefondy sómkege salyp júrýge keńes beredi.

Er adamdardyń 85%-ten astamy telefondy shalbarynyń qaltasyna salyp júredi.

Zertteý telefonyn kúnine bir retten bes retke deıin qoldanǵan nemese aptasyna bir retten de az paıdalanǵan jigitterdiń spermatozoıd sany men olardyń shoǵyrlanýy joǵary bolǵanyn kórsetti.

Uıaly telefondardy paıdalaný jıiligi artqan saıyn jynys jasýsha sany da tómendeı bergen.

Eń tómengi kórsetkish telefondy kúnine 20 retten kóp paıdalatyn erkekterde tirkeldi.

Solt-Leık-Sıtıdegi ıÝta Ýnıversıteti medıtsına mektebiniń hırýrgııa jáne ýrologııa kafedrasynyń dotsenti Aleksandr Pastýshak kún saıyn balaly bolýǵa tyrysyp júrgen juptarmen jumys isteıtin sarapshy retinde bedeýlikke áser etetin faktorlar ár alýan ekenin, spermatozoıdtar ekinshi sanattaǵy rólde ekenin aıtady.

Ol jasýshanyń sapasy mańyzdy deıdi.

«Eger sizdiń jasýshańyz sapaly bolsa, jasýsha kólemi az bolsa da balaly bolý múmkindigińiz jaqsy, tipti joǵary» dep atap ótti ol.