Erden Qajybek: Sheteldik qazaq dıasporalary tildik járdemge zárý

ALMATY. QazAqparat - Almatyda Dostyq úıinde «Latyn álipbıi - álem qazaqtarynyń rýhanı tutastyǵynyń negizi» taqyrybynda dóńgelek ústel ótti, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýty men Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamynyń uıymdastyrýymen ótkizilgen jıynda latyn grafıkasyndaǵy álipbıdiń keıbir tustary talqylandy.

Ahmet Baıtursynov atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń dırektory, QR UǴA korrespondent-múshesi Qajybek Erdenniń aıtýynsha, sheteldik qazaq dıasporalary tildik járdemge zárý.

«Qazaq halqynyń bir bóligi shetelde ómir súredi. Búkil sheteldik qazaq dıasporalary tildik másele boıynsha járdemge zárý. Jastardyń kóbi til bilmeıdi. Qazaqtar kóp shoǵyrlanǵan jerlerde tildik ortalyqtardy ashý kerek. Latynǵa kóshý barysynda osy máselelerdi de qolǵa alýǵa tıispiz»,-dedi Qajybek Erden.

Professordiń sózinshe, emle erejeleriniń nusqalary jyl sońyna deıin daıyndalady.

«Latyn álipbıine kóshý barysynda emle erejeleri jasalady. Jyl aıaǵyna deıin basty erejelerdiń nusqalary daıarlanady. Kelesi jyly orfografııalyq, orfoepııalyq anyqtaýyshtar men sózdikterdiń tolyq jıyntyǵy shyǵady. Termınologııa, ataý salasy, onomastıka, til mádenıeti oqýlyqtary jaryq kóredi», - dedi ol.

Elimizde Ahmet Baıtursynov atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynan bólek til máselesimen shuǵyldanatyn «Til - Qazyna» ulttyq ortalyǵy qurylǵan bolatyn.

«Qazaq tiliniń latynǵa kóshý reglamenti 3 kezeńnen turady. 1 kezeńge baılanysty jumys josparymyzdy jasap qoıdyq. Jańa jylǵa deıin nátıjesi shyǵady. Qazirgi ýaqytta bizdiń ǵalymdar orfografııalyq erejelermen jumys isteýde», - dedi ortalyqtyń bas dırektory Ǵarıfolla Esim.

Akademık halyq pikirimen sanasý - latyn qarpine kóshýde sátti qadam dep esepteıdi.

«Biz Býrabaıda demalyp jatqan balalar arasynda synaq júrgizdik. Olarǵa tapsyrma berý barysynda qaı nusqanyń yńǵaıly ekenin zerttedik. Qolymyzdaǵy jumystardy áli de anyqtaý ústindemiz. Ǵylymı zertteý júrgizgen bólek te, halyqpen betpe-bet otyryp jumys istegen bólek. Aldaǵy ýaqytta osy maqsatpen basqa aımaqtarda da probatsııa júrgizetin oıymyz bar», - dedi Ǵarıfolla Esim.

Sondaı-aq latyn álipbıin engizý barysynda mobıldi qosymsha jasalýy múmkin ekeni aıtyldy.

Úkimet josparyna saı 2020 jyldan bastap mektepke daıarlyq toby latyn álipbıin meńgere bastaıdy. 2021 jyly 1 synyptan bastap mektep baǵdarlamasyna engiziledi. Ári qaraı naqty jospar jasalyp, barlyq sala boıynsha latyn grafıkasyna kóshý jumystary júredi. Qazirgi tańda ustazdar korpýsynyń bilimin jetildirý sharalary ótýde.