Erden Qajybek: Latyn qarpine kóshýde kirme sózderdiń kedergisi kóp

ALMATY. QazAqparat - Almatyda tuńǵysh ret til merekesi jańa datamen toılandy. Ǵylym Ordasynyń «Qysqy baǵynda» Ahmet Baıtursynovtyń týǵan kúnimen qatar Qazaqstan halqynyń tilderi kúnine oraı respýblıkalyq ǵylymı-praktıkalyq konferentsııa ótti, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Saltanatty basqosýda ǵalymdar latyn qarpine kóshýde til emlesin jasaýdaǵy máselelerge toqtaldy. Ahmet Baıtursynov atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń dırektory Erden Zadaulynyń aıtýynsha, emle jasaýdaǵy qıyndyqtar kirme sózderge kelip tireledi.

«Bizde qazirgi týyndap jatqan máselelerdiń qazaqtyń tiline qatysy joq. Negizgi kedergi - kirme sózder. Emle jasalǵanda bir tildiń sózderi ǵana taıǵa tańba basqandaı daıarlanýy kerek. Adamdar qazaq tiline orystyń sózderin qystyrmaı sóıleı almaıdy, másele sonda. Jaǵdaı óte qıyn. Ǵalymdardyń shamasy jetpeı jatyr», - dedi Erden Qajybek.

Professor 2025-jylǵa deıin shubar tilden arylý keregin atap ótti.

«Kezinde Ahań «qazaq tili túrki halyqtarynyń ishinde eń taza til» ekenin aıtqan. Qazir olaı emes. Biraq bizde 2025 jylǵa deıin múmkindik bar. Bizdiń tilimizdiń ishinde shynynyń synyqtary sııaqty shyǵarylýy tıisti elementter bar. Batpandap kirgen dúnıe mysqaldap shyǵady. Taǵy bir másele - túrikterdiń tájirıbesine qarap jazý tilimizdi túzetý. Múmkindiginshe janastyrý jaǵyna qaraı ıkemdelýimiz kerek. Al qazirgi qabyldaǵan álipbıimiz janastyrýdyń yńǵaıyna kelińkiremeıdi. Ahań aıtqandaı, qazaq pen qyrǵyzdyń ortaq álipbıi kerek. Ǵalymdar ózara bátýǵa kelip, aqyldasyp, synǵa qýanýdy úırenbeıinshe emle jumysy jalǵasa beredi», - dedi Erden Qajybek.

 

Sondaı-aq ol Ahmet Baıtursynovtyń «Álipbı tilge shaq bolýy kerek»,-degen sózin eske túsirip, dybys sanynan árip sanynyń az bolǵanyn jón sanaıtynyn jetkizdi.

Budan ózge, plenarlyq otyrysta Ýálıhan Qalıjanov bastaǵan ǵalymdar toby latyn álipbıine arnalǵan baıandamalaryn oqydy.

Bul kúni ǵalym Ahmet Baıtursynovtyń eńbekteriniń kórmesi uıymdastyryldy.