Elordada «Uly dalanyń ultaralyq tili» atty respýblıkalyq forým bastaldy
«Búgingi jıyndy Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy, Qazaqstan halqy Assambleıasynyń Tóraǵasy Nursultan Nazarbaev «Qazaq tili barshany biriktiretin, jastardy jaqyndastyratyn tatýlyq tiline aınalýǵa tıis» degen sózimen bastaǵym kelip otyr.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev byltyrǵy jyly halyqqa arnaǵan Joldaýynda «Qazaq tiliniń memlekettik til retindegi róli kúsheıip, ultaralyq qatynas tiline aınalatyn kezeńi keledi dep esepteımin» deı kele, memlekettik til mundaı dárejege jetý úshin bárimiz dańǵaza jasamaı, jumyla jumys júrgizýimiz kerektigin qadap aıtty.
Osy tapsyrmalardy júzege asyrý maqsatynda Qazaqstan halqy Assambleıasynyń memlekettik tildi damytýǵa arnalǵan «Uly dalanyń ultaralyq tili» respýblıkalyq forýmyn turaqty uıymdastyryp keledi», - dedi jıyndy ashqan Qazaqstan halqy Assambleıasy Tóraǵasynyń orynbasary – Hatshylyq meńgerýshisi Janseıit Túımebaev.
Onyń aıtýynsha, byltyr Nur-Sultan qalasynda ótken alǵashqy forýmǵa barlyq oblystan qazaq tilin jatyq biletin, kúndelikti turmysta qoldanyp, memlekettik tildiń damýyna ózindik úles qosyp júrgen júzden astam delegatsııa kelgen.
« 130-dan astam ult jastarynyń arasynda qazaq tilin jetik meńgergenderdiń kóptigine kóz jetkizdik.
Til forýmy sońynan «Uly dalanyń ultaralyq tili» chellendji bastalyp, Almaty qalasy jáne Jambyl, Túrkistan, Qyzylorda, Qaraǵandy oblystarynda jalǵasyn taýyp, epıdemııa jaǵdaıynda qalǵan aımaqtarda onlaın formatta júzege asty», - deıdi ol.
Sondaı-aq, Qazaqstan halqy Assambleıasy Abaı mereıtoıy aıasynda birqatar sharalar uıymdastyryp, oǵan etnos ókilderi jappaı úles qosqan bolatyn.
»Ótken jyly hakim Abaıdyń 175 jyldyq mereıtoıyna oraı Prezıdent qoldaǵan aqyn óleńderin oqý chellendjine Qazaqstan halqy Assambleıasynan júzden astam ult ókilderi qatysyp, qoldaý bildirgen edi. Bıylǵy Abaı kúni jáne aqyn mereıtoıyna oraı Assambleıa respýblıkalyq deńgeıde onlaın poezııa festıvalin uıymdastyrdy. Nátıjesinde 1000-ǵa jýyq etnos ókili qatysyp, Abaı óleńderi men qara sózderin oqyp, ánderin shyrqap, óz Otanynyń naǵyz patrıottary ekenin dáleldep shyqty.
«Álemdi aıalaǵan sóz» degen atpen túrli etnos ókilderiniń Abaı shyǵarmashylyǵyna arnalǵan maqalalar toptamasy jaryq kórdi.
Búgingi kezdesýge Nur-Sultan qalasymen irgeles jatqan oblystardan memlekettik tildi erkin meńgergen 8 etnos ókili qatysyp otyr. Olardyń arasynda orys, armıan, ýkraın, moldavan, sheshen ultynyń jastary bar. Áńgime jelisi tek qana memlekettik tilde órbıdi.
Osy oraıda 130 dan astam ulttyń basyn qosyp otyrǵan Qazaqstan halqy Assambleıasy joǵaryda júktelgen tapsyrmalardyń qandaı dárejede oryndalyp jatqanyn, túrli etnos ókilderiniń memlekettik tildi is júzinde qanshalyqty meńgergenin naqty dálelmen kórsetýdi maqsat etip otyr», - deıdi Janseıit Túımebaev.
Ol erteń Almaty qalasynda forýmda kóterilip júrgen til problemalarynyń mańyzdylyǵy men aýqymyn eskere kele, «Uly dalanyń ultaralyq tili» І respýblıkalyq til kongresin ótetinin aıtty. Onda ońtústik aımaqtarda turatyn onǵa jýyq etnos jastary jınalmaq.
Al búgingi forým barysynda negizgi eki máseleni kóterilmek.
Birinshi, 30 jylda til úırenýge ne kedergi?
Ekinshi, qazaq tiliniń qoldanys aıasyn keńeıtý joldary qandaı?
«Qazaqstan halqy Assambleıasynyń sessııasynda sóılegen sózinde Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Nazarbaev: «Kez kelgen memlekettiń ózegi – onyń biregeı memlekettik tili. Búgin men qazaq tilin meńgerip, oqyp júrgenderge shynaıy alǵysymdy bildirgim keledi. Óz balalaryn Otanynyń memlekettik tilinde oqytyp, qazaq tilin bilýi úshin balabaqshalarǵa berip jatqan ata-analarǵa da alǵysym sheksiz. Bul bizdiń biregeı azamattyǵymyzdy bildiredi» degen bolatyn.
Osy oraıda men de óz atymnan memlekettik tildi óz ana tilindeı meńgergen sizderge jáne jalpy eldegi azamattarǵa shynaıy rızashylyǵymdy bildiremin», - dep atap ótti Janseıit Túımebaev .
Aıta ketsek, alqaly jıynǵa QR Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń ókilderi, fılologııa men lıngvıstıka salasynyń sarapshylary, til janashyrlary, QHA músheleri men jastar uıymdary qatysýda.
Іs-shara barysynda memlekettik tildi erkin meńgergen ózge ult ókilderi til úırený tájirıbesimen bólisip, memlekettik tildiń qoldanylý aıasyn keńeıtý joldary týraly óz usynystaryn ortaǵa salady.