Elordada erteń HІІ Astana ekonomıkalyq forýmy ótedi
XII Astana ekonomıkalyq forýmynyń taqyryby «Yntalandyrýshy ósý: adamdar, qalalar, ekonomıkalar». Álem tórtinshi ónerkásiptik revolıýtsııanyń jańa dáýirine endi. Bul degenińiz birinshi orynǵa tabıǵı resýrstar men geografııalyq jaǵdaı emes, ekonomıkanyń «tehnologııalylyǵy», qalalardyń damý deńgeıi men adamı kapıtaldyń sapasy shyǵatynyn bildiredi. Adam kapıtaly, onyń bilimi men biligi úlken ózektilikke ıe bolady. Qazirgi álemdegi memlekettiń tabystylyǵy bılik ınstıtýttary men azamattardyń jańa shyndyqqa daıyndylyǵymen anyqtalady.
Qazaqstandyq ekonomıkalyq zertteýler ınstıtýty «Qazaqstan jáne jahandyq álem: syn-qaterler men múmkindikter» saraptamalyq sholýyn daıyndady. Ony ázirleý kezinde belsendi qatysqan strategııalyq seriktester: BCG, PwC, Eýropalyq Qaıta Qurý jáne damý banki, Bretton-Výdsty jańartý jónindegi Komıteti. Instıtýt basqarmasynyń tóraǵasy Erlik Qarajan buny bylaı túsindiredi:
«Biz búkil álemge Qazaqstannyń basty álemdik máselelerdi sheshýge qatysý dárejesin, eldiń ashyq damýǵa baǵyttalǵandyǵyn, túrli salalarda tıimdi sheshimderdi izdeýge daıyndyǵyn kórsetkimiz keledi».
AEF-2019 alańynda adam kapıtaly máseleleri nelikten kóteriletin bolady? Jahandyq tsıfrlandyrý áleminde bilim qoljetimdi, al ǵalymdar arasyndaǵy básekelestik jańa kelbetke ıe boldy. Birinshi orynǵa adam ekonomıkasy shyǵady. Qazaqstannyń halyqaralyq básekege qabilettiligin qalyptastyrýdaǵy jáne onyń ekonomıkalyq ósýin qamtamasyz etýdegi adamı kapıtaldyń rólin aıqyndaıtyn bizdiń elimizdiń básekege qabilettiligin arttyrýdyń mańyzdy faktory bolýy múmkin jáne bolýy tıis.
Sonymen birge, álemdegi qalalar da ózgeredi. Álem úlken qalalardyń, aglomeratsııalardyń aınalasynda shoǵyrlanǵan. BCG Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Hans-Pol Bıýrknerdiń (Hans-Paul Barker) aıtýynsha, 2030 jylǵa qaraı qalalarda 5,1 mlrd adam nemese álemdik halyqtyń 60% turatyn bolady. Ekologııalyq júkteme teńdesi joq, búgingi kúni qala turǵyndarynyń 10% ǵana Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń usynymdaryna sáıkes keletin barabar jaǵdaılarǵa ıe.
«Meniń oıymsha, teńdestirilgen ósimdi qamtamasyz etetin úsh sheshim bar. Birinshiden, qalalar ónerkásiptiń eńbek syıymdy jáne ekologııalyq kúrdeli salalaryn óńirlerge yǵystyra otyryp, óziniń ekonomıka qurylymyn tolyǵymen qalpyna keltirýge tıis. Olar jańa ekonomıkaǵa - shyǵarmashylyq jáne bilikti jumys kúshin talap etetin qyzmet kórsetý sektoryna baǵdarlanýy kerek. Ekinshiden, jergilikti bılik organdary qorshaǵan ortany lastaıtyndarǵa aıaýshylyq tanytpaı, salyqtar men aıyppuldardy kóbeıtpeýi tıis. Sonymen qatar, «qaldyqsyz jáne tuıyq tsıkl» saıasatyn júrgizetin kompanııalarǵa naqty qarjylyq yntalandyrýlar usyný qajet.Úshinshiden, ulttyq úkimetter jumys kúshin aýmaqtyq josparlaý jáne josparlaý saıasatyn eleýli túrde qaıta qaraýǵa tıis. Adamdardy jumysqa azyraq barýǵa jáne shekteýli resýrstarmen bólisýge májbúrlep, «Adamdar ınfraqurylymǵa» prıntsıpin ustaný kajet», - deıdi ol.
«Álemdik ekonomıka qıyn kezeńdi bastan ótkizýde» deıdi Halyqaralyq valıýta qorynyń dırektor-taratýshysy Krıstın Lagard. Onyń aıtýynsha, osydan bir jyl buryn ekonomıkalyq qyzmet qarqyny álemniń barlyq óńirlerinde jedeldengen.
«Alaıda 2018 jyldyń ekinshi jartysynan bastap biz saýdadaǵy shıelenistiń kúsheıýine jáne qarjylyq jaǵdaılardyń qataıýyna baılanysty baıaýlyqty baıqaımyz. Biz 2019 jyldyń sońynda jandaný bolady dep kútemiz, biraq ol, shamasy, turaqty emes jáne jaǵdaıdyń nasharlaý táýekelderine ushyraıdy. Osy táýekelderdiń qatarynda - naqty eldermen, mysaly, «breksıtpen» baılanysty belgisizdik, sondaı-aq saýda salasyndaǵy jalpy shıelenis jáne qarjy naryqtaryndaǵy úreıli kóńil-kúı», - dep esepteıdi ol.