«Elordada elektrondy karta engiziledi» - baspasózge sholý

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 19 sáýir, seısenbi kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.

«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, keshe Parlament Májilisinde palata Tóraǵasynyń orynbasary Gúlmıra Isimbaevanyń tóraıymdyǵymen Úkimet saǵaty ótti. Deneshynyqtyrý men buqaralyq sporttyń keńinen taralý máselesine arnalǵan Úkimet saǵatynda negizgi baıandamany Mádenıet jáne sport mınıstri Arystanbek Muhamedıuly, qosymsha baıandamany Áleý­mettik-mádenı damý komıtetiniń tóraıymy Gúlnár Yqsanova jasady.

Buqaralyq sport pen dene­shynyqtyrýdy qalyp­tas­tyrý men nasıhattaý barysynda tómendegideı basty jumystar at­qaryldy, dep bastady ózi­niń sózin A.Muhamedıuly. 2025 jylǵa deıingi merzimge deneshynyqtyrý men sportty damytý tujyrymdamasy qabyldandy. Búgingi tańda ony iske asyrýǵa arnalǵan is-sharalar jospary belgilendi. 2020 jylǵa deıingi merzimde otandastarymyzdyń 30 paıy­zynyń deneshynyqtyrý jáne sport­pen júıeli túrde aına­lysýyn qamtamasyz etý máse­lesin alǵa qoıyp otyrmyz. Osy baǵytta birqatar sharalar júzege asyryldy. Eń bastysy, normatıvtik-quqyqtyq baza jetil­dirilip, onyń sheńberinde 56 akt qabyldandy. 2015 jyl­dyń qorytyndysy boıynsha el halqynyń 26 paıyzynyń bu­qaralyq sportpen aınalysýyna jaǵdaı jasaldy. Bul - 4,5 mln. adam degen sóz.

33 myńnan artyq buqaralyq sport sharalary ótkizildi. Sonyń 18 myńyna jýyǵy aýyl­dy jerlerde boldy. BAQ arasynda buqaralyq sportty damytýǵa «Qazsport» pen «Qazaqstan» telearnalary kóp eńbek sińirdi. Memlekettik qyzmetshiler arasynda sporttan prezıdenttik test ótkizildi. Osy testi tapsyrýǵa byltyr 4,5 mln. adam qatysty. Bıyl da osy jumystar belsendi júrgizilip, jeńimpazdarǵa yntalandyrý tósbelgileri tapsyrylatyn bolady. Búgingi kúni mektepterde 38 myńnan artyq sporttyq úıirmeler jumys istep, olarǵa barlyq oqýshylardyń 28 paıyzdan artyǵy qatysady. Biraq aýyl mektepterinde sport úıirmelerin ashý múmkindikterine áli kúnge qol jetkize almaı otyrmyz. Bolashaqta deneshynyqtyrý pánin aptasyna úsh saǵatqa deıin kóbeıtý máselesi qarastyrylýda, dedi ol. Bul jaıynda «4,5 mıllıon adam sporttan prezıdenttik test tapsyrdy» degen maqalada tolyq berilgen.

Bas basylymda «Elordada elektrondy karta engiziledi» atty materıal berilgen. Astanada mamyr aıynan bas­tap qalalyq qoǵamdyq kólik­terde elektrondy tólem jasaý jú­ıesi (ETJJ) kartalary qol­danysqa engiziledi. Bul týraly qala ákimdigi qoǵamdyq keńe­siniń otyrysynda jolaýshylar kóligi basqarmasynyń ókilderi málimdedi.

«Astana LRT» JShS basqarma tóraǵasy Talǵat Ardannyń aıtýynsha, jobany iske qosý mamyr aıyna josparlanyp otyr. Qazirgi kezde elektrondy tólem jasaý júıesi (ETJJ) kartalaryn qoldanysqa engizý úshin bar­lyq jumystar jasalýda. Jo­laýshylar kóligi basqarmasy av­tobýstarda tegin júretin azamattardyń bazasyn ázirledi. Olar qoǵamdyq kólikte arnaıy kartany paıdalanyp, tegin jú­redi. Oqýshylarǵa da derbes kartalar beriledi. Oqýshylar ony jazǵy demalys kezinde 30 tamyzǵa deıin qoldana alady. Kartalardy arnaıy belgilengen oryndarda jáne júrgizýshilerden satyp alýǵa bolady.

Sonymen birge, eger jolaý­shynyń kartasy bolmasa, ol jol­aqyny júrgizýshiniń ja­nyndaǵy termınalmen elektrondy karta arqyly nemese qolma-qol aq­shamen tóleıtinin aıtty. «Bul úshin avtobýs júrgizýshisiniń jáne árbir esiktiń janyna valıdator ornatylady. Mundaı kartalar jolaýshylar tasymalynyń sapasyn arttyryp, osy salanyń móldirligin qamtamasyz etedi», - dedi ol.

***

«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, Elbasy 5 ınstıtýttyq reformany iske asyrýǵa baǵyttalǵan «100 naqty qadam» Ult josparynda eńbekaqyny nátıjesine qaraı tóleý týraly mindet qoıǵan bolatyn. Osy maqsatta ulttyq kompanııalarda árbir laýazym ıesine arnalyp, jeke damý jospary jasalypty. Bul rette «Samuryq-Qazyna» ulttyq ál-aýqat qory osy baǵdarlamasyna saı ósip, biliktiligin kótere almaǵan mamandarymen qosh aıtysatyn bolady. Bul týraly Astanada Adam resýrstaryn basqarý jónindegi XI halyqaralyq konferentsııa aıasynda málim etildi.

«Samuryq-Qazyna» qorynyń jáne onyń korporatıvtik ýnıversıtetiniń qoldaýymen ótken konferentsııada HR-mádenıettiń transformatsııasy máseleleri talqylandy. Bir aıta keter jaıt, HR ter­mıniniń tanymal PR uǵymyna esh qatysy joq, bul aǵylshyn tilinen alǵanda «adamı resýrs» (human resources) degen sózderden quralǵan. Máselen, kadr bóliminiń basshysyn qazir HR-menedjer dep ataıdy.

Tıisinshe, keshegi jıyn da adam resýrstaryn basqarý taqyrybyna arnaldy jáne onyń aıasynda «eńbek naryǵyndaǵy ózekti trendter» qaralyp, «kadr saıasatyn damytýdyń tıimdi joldary» izdestirildi. Forýmǵa 200-ge jýyq maman shaqyrylǵan eken, olardyń qatarynda iri ulttyq kom­panııa­lardyń jetekshileri, jeke korpora­tsııalardyń HR-bólimsheleriniń mamandary, halyqaralyq sarapshylar bar.

Jıynda «Samuryq-Qazyna» kom­panııalar tobyna kiretin kompanııalardyń laýazymdy tulǵalary transformatsııa baǵdarlamasy aıasynda jańa HR-úlgilerdi engizý barysymen tanystyrdy.
Mysaly, «QazMunaıGazdyń» adam resýrstaryn basqarý jáne eńbekaqy tóleý boıynsha atqarýshy dırektory Serik Ábdenovtiń habarlaýynsha, osy ulttyq kompanııadaǵy árbir menedjer baǵalaýdan ótti jáne sonyń nátıjesinde «ınfogra­fııalyq esep» túzildi. Bul esep menedjerdiń áleýeti men onyń nátıjeliligin baǵalaý nátıjele­rinen turady. Árbir eseptiń jeke bir taraýy - «menedjerdi damytýdyń jeke jospary» bolyp tabylady. Bul jaıynda «Ár laýazym ıesine jeke jospar jasalynady» degen maqaladan tolyq oqı alasyzdar.

Osy gazette «Asharshylyq qujattaryna jol ashyldy» atty maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Arhıvinde Qazaqstan Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna oraı «Halyq jadysy», Qazaqstanda ótken ǵasyrdyń otyzynshy jyldaryndaǵy jappaı asharshylyq tarıhyn zerdeleýge arnalǵan is-shara ótkizildi. Jıynda Qazaqstan Res­pýblıkasy Prezıdentiniń Arhıvinde eńbek etetin ǵalymdar men qoǵamtaný­shylar ózderi­niń ortaq pikirlerin bildire otyryp, Qazaqstandaǵy 1930-shy jyldardaǵy asharshylyq týraly materıaldaryn keń aýqymda jınaý jáne qazaq halqy qur­ban­darynyń tizimin jasaý týraly ıdeıa­syn usyna­dy. Kórmeniń ashylýy bary­syn­da qazaq dalasyndaǵy 1930-shy jyl­dar­daǵy asharshylyq náýbeti qur­ban­­dary­nyń derekteri bazasyn qurý jónindegi jobanyń tusaýkeseri boldy.

***

«Ana tili» gazetiniń sońǵy sanynda «Jýsannyń qasıeti - shıpasynda» atty maqala jarııalandy. Qazaq halyq emshiliginiń tarıhy kóne dáýirlerden bastaý alatyny belgili. Onyń keremet jetistikterin kóptegen ǵalymdar moıyndaǵan. Al búgingi ýaqyt turǵysynan qarasaq, zamanaýı medıtsınanyń damýymen álimsaqtan kele jatqan halyq emshiligine degen kózqaras ta ózgerdi.
Ózgerýdiń bir kórinisi qazirgi adamdar halyq eminen góri emhanaǵa qaralyp, aýrýhanaǵa jatyp emdelgendi hosh kóredi. Shyntýaıtyna kelgende, búgingi medıtsınanyń da negizinde halyq emshiliginiń dástúrleri jatqany sózsiz. Demek, ony joqqa shyǵarýǵa bolmaıdy. Zaman jańaryp, ýaqyt ozǵan saıyn adamdy emdeý tásilderi men tehnologııasy da ózgerip, túrlene túskeni anyq. Óıtkeni medıtsına ǵylymy bir orynda turǵan joq. Ol únemi jetilip, damýda. Biraq halyq emshileri de naýqastarǵa em-dom jasap, kómek kórsetý jolynda óz qyzmetterin usynyp keledi.

«Jýyrda Berik Qabenuly degen halyq emshisimen tanystym. Qytaıdan kelgen qandas baýyrymyz eken. Halyq emine bet burǵanyna 7 jyldaı ýaqyt bolypty. Mundaǵy maqsaty - halyq emin zamanǵa saı damytý.
Berik Qaben - Úrimjiniń medıtsınalyq ýnıversıtetin terapııa mamandyǵy boıynsha támamdapty. Oqýyn bitirgen soń bes jyldaı eńbek etipti. O basta ókpe aýrýlaryn emdeıtin shóp-dárilerdi jasap júripti. Árbir shóptiń ózindik qasıetin zerttep, zerdelegen. Ózi daıyndap, jasaǵan shóp dárileriniń paıdasy bar ekenin baıqaǵan. Aıtýynsha, Qytaıda qazaqtyń halyq emi jaqsy damyǵan. Qazaqtyń baıyrǵy zamannan kele jatqan emdeý tásilderiniń keremettigin, shópten jasaıtyn dárileriniń paıdalylyǵyn Shyǵys medıtsınasyn jetik meńgergen qytaılardyń ózderi moıyndapty. Bir áttegen-aıy, ózimizdiń halyqtyq em túrleri elimizde kenjeleý damyp kele jatqany», - dep jazady avtor.