Elordada buqaralyq sport sharalary bel alyp keledi
- Negizgi maқsatymyz, elordalyқ sportshylardyң joғary jetistikterge қol jetkizýine jaғdaı týғyzyp, mүmkindik jasaý. Bұl oraıda atқarylғan sharalar men atap өtýge tұrarlyқ tabystarymyz bar. Bıyl respýblıkalyқ ІІ Қysқy sport spartakıadasynda 2-oryn aldyқ. Osydan bes jyl bұryn өtken І Қysқy sport spartakıadasynda 8-oryndy қanaғat tұtқan edik. Bұl - bizdiң әlýetimizdiң shırap kele jatқanynyң belgisi. Degenmen, biz bұқaralyқ sport sharalaryna barynsha nazar aýdaryp otyrmyz. Onyң birneshe sebebi bar. Birinshiden, Astanaғa әr jaқtan kelip қonystanyp jatқan әrtүrli, әrқyrly talanttardyң arasynda daryndy sportshylardy tanyp, қatarymyzғa tartý. Ekinshiden, jekelegen eңbek ұjymdarynda, әsirese, jasөspirimder arasynda dene shynyқtyrý mәdenıetin қalyptastyrýғa nıettimiz. Үshinshiden, Elbasy atap kөrsetken «Astana halқynyң densaýlyғy shymyr bolýy kerek» degen talaby tek dәrigerge қoıylғan mindetteme emes. Densaýlyқty shynyқtyrýғa әr adamnyң өzinen bastap, қoғamda jan-jaқty mүmkindikter jasaýғa tıispiz. Mine, osyndaı sharalardyң arқasynda bolashaқta өrender arasynan Astana қalasynyң maıtalman sportshylar өsip қalyptasady,- dedi Astana қalalyқ Týrızm, dene tәrbıesi jәne sport basқarmasynyң bastyғy Aıtalap Қorғambaev.
Elorda basshylyғy қalalyқtardyң dene tәrbıesimen shұғyldanýdy, deneni shynyқtyrýdy aınymas әdetke aınaldyrýғa, kүndelikti қajet әri paıdaly ekenin moıyndatý үshin barynsha қolaıly jaғdaı týғyzyp keledi. Eң bastysy salalyқ birneshe sport keshenderiniң aldy paıdalanýғa berildi. Kүnde keshki samalmen қydyrstap jүrgender Astana saıabaғy men Esildiң jaғalaýyna ornatylғan trenajerlardyң ıgiligin kөrip jүr. Sondaı-aқ, tegin jattyғý zaldary jұmys isteıdi. Қalada tөrt tүzeý mekemesinde jazasyn өtep jatқan azamattar arasynda da jarystar jıi өtkiziledi. A. Қorғambaevtyң aıtýynsha, bıyl bұқaralyқ ұlttyқ sport tүrlerinen jarys ұıymdastyrý klýby құrylғan. Bұқaralyқ sporttyқ is-sharalardy өtkizýdi sol klýb atқaryp keledi.
Bүginde Astanada 462 sporttyқ құrylғylary, onyң ishinde 156-y sport zaldary, 14 jүzý basseınderi, 11 sport keshenderi, 3 stadıon, 3 sport saraıy, 45 қosylyp salynғan sport zaldary bar. Sonymen қatar, 137 sport құrylғylary eңgizildi. Astana kүnine oraı 30 myң oryndyқ bar jaңadan salynғan jabyқ stadıony ashylғan bolatyn. Әli de respýblıkalyқ velotrek jәne konkı tebý stadıony ashylatyn bolady.
- Degenmen, halyқtyң өsý deңgeıine қaraғanda, sportpen aınalysamyn degen jandardy sporttyқ құrylғylarmen bar-joғy 15-20 paıyz қamtamasyz ete alamyz. Alaıda құrқol da emespiz. Biraқ, bұқaralyқ sport tүrleriniң bәri birdeı arnaýly oryn nemese arnaıy қondyrғy, құral-jabdyқtardy қajet ete bermeıdi. Әlemge tarap kele jatқan ýrbanızatsııa mәdenıetine saı, қala kөshelerinde өtetin strıtbol, parkýr sııaқty bұқaralyқ sport oıyndary jәne өzimizdiң ұlttyқ asyқ atý oıyny bar. Velojarysқa da yntalylar өte kөp. Kezinde ata-babamyz «asyқ oınaғan - azar, dop oınaғan tozar...» degen tұrmys-salttyқ mәteldi balalardy eңbekқorlyққa tәrbıeleý үshin aıtқan bolar. Bүginde dop oınaғandar өz eliniң ıdeologııasyna, әlemdik abyroıyna үles қosyp keledi. Bir jaқsysy, keңestiң yқpalymen ұmytylyp bara jatқan asyқ oıyny jandanyp, yntalylar arta tүsti. Astana қalasynyң 11 jyldyқ merekesinde «Altyn saқa» asyқ oıynyny өtkizdi. Oғan ұlttyқ deıgeıde mәn berilip, arnaıy mamandar shaқyryldy,-dedi basқarma bastyғy.
Baıyrғy ұlttyқ oıyn tүrleriniң ishindegi keң taraғan asyқ oıynynyң tarıhy tereң. Tamyry sonaý kөshpendiler mәdenıetiniң dәstүrli tanymynda jatyr. Jastardy eptilikke, shapshaңdyққa, mergendikke, parasattylyққa, ұstamdylyққa, tөzimdilikke baýlıdy.
Mereke үstinde jalpyқalalyқ «Altyn saқa» asyқ oıyndary týrnırin ұıymdastyrýshylar asyқ oıyny týraly tanymdyқ sholý әңgime aıtty. Әsili, asyқ oıyny ejelgi, dәstүrli ұlttyқ oıyn tүrlerine jatady. Sondyқtan, onyң өlkelik erekshelikteri san alýan. Mysaly, Syr өңirine tәn oıyn tүrlerin Arқa қazaқtary basқasha dәripteıdi. Sol sııaқty shyғys pen batystyң өzindik oıyn erekshelikteri bar. Osynyң bәrin zertteı otyryp, jalpyқazaққa ortaқ asyқ oıyn tүrlerine jatady-aý degen 2 oıyn tүri taңdalyp, қalalyқ birinshilik «Alshy» jәne «Bes taban» arnaıy ereje boıynsha өtti. Oıynғa jasy bar, jasamysy bar, kөp adam қatysty. Қyzyқ bolғanda, қyzyp ketken әjeptәýir jigit aғalary da galstýgyn jelpildetip қatysty. Keıbir jas balalarғa қaraғanda, solar mergen shyқty. Saқany shıyrғanda birin bүk, birin shik tүsirdi. Endi birin alshysynan tұrғyzdy. Қatysam deýshilerge shek қoıylmaıdy. Jarys jeңimpazdaryna baғaly syılyқtar bar. Soңynda, barlyқ қatysýshylar «Altyn saқa» jүldesi үshin saıysқa tүsti.
Bұқaralyқ sport jarysyn ұıymdastyrýshylardyң maқsaty - halyқtyң sanyn kөbeıtý emes, halyқtyң sana-sezimin shyңdaý. Bүginde kөpshilik «aýyryp em izdegenshe, aýyrmaıtyn jol izde» degendi ұstanady. Ol jol sportқa bastaıdy. Osydan jıyrma shaқty jyl bұryn emhanalarda «Eңbekke ýaқytsha jaramsyzdyғy týraly anyқtama» alýғa kezekke tұratyn. Al kәzir ol әdetten arylýғa beıimdilik tanylýda. Densaýlyқtyң қadirin bilgender bұқaralyқ sport tүrlerinen jarys өtedi degende delebesi қozyp, үıde otyra almaıtyndar kөbeıdi.
- Bұdan az ýaқyt bұryn «sport jarystary өtedi, adam jınap әkeliңder» dep mindettegen kezden de өttik. Sonymen қatar, қala balalary қoly bos ýaқytta «ұrynarғa қara tappaı», tynysh tұrғan jerdi bүldirip, syndyryp ketetinine aıғaı kөterip, «tәrtibi қıyn balalardyң» қataryna қosyp, taýyn shaғatyn edik. Mұnyң bәri balanyң boıyndaғy tasyp bara jatқan kүshti қaıda jibererin bilmegennen ekenin bilip tұrsaқ ta, «әdep» degen әdetke tyқpalap, өz әlimizshe «tәrbıeleıtin» edik. Olardan құtylsaқ, keıingilerdiң olardan asyp tүsetinin қaıtersiң? Өzimiz de bala kүnimizde solardyң en ortasynda jүrdik. Endi bүginde olarғa zamanғa, қoғamғa saı «ermek» taptyқ. Astananyң on jyldyқ merekesinde dalada қaңқasy қalғan, bұzylғan eski mәshınelerdi jarys өtetin orynғa әkelip қoıyp, eki қoly aldyna syımaı jүrgen balalardy shaқyryp, solardyң syrtyna boıaýmen sýret salғyzyp, jarys өtkizdik. Jeңimpazdary syılyқ aldy. «Taғy da қandaı sport jarysy өtedi?» - dep, kөzderi ұshқyn atyp, өңderi bal-bұl janyp tұr.
Bұl - bұқaralyқ sport sharalarynyң paıdasy. Қala basshylyғynyң osyndaı ıgi әreketi «sүrinip ketip, bүlinip jүrgen» birtalaı taғdyr ıelerine de yқpal etip jatқan kөrinedi. Araқ pen temekiniң, nashaқorlyқtyң soңyna tүsip, endi adam bolsam, қaıdan jol tabam degen jandardyң құlaғyna tıipti. Basқarmaғa қoңyraý shalady eken. A. Қorғambaevtyң aıtýynsha, «jeke қabyldaýymyzғa keliңiz, sizge kөmekteseıik» dese, kөzge tүskendi қalamaıtynyn, biraқ, jan-tәnimen bұқaralyқ sport sharalaryna қatysқysy keletinin aıtady eken. Bұl, әrıne, jasalyp jatқan қyrýar jұmystyң alғashқy jemisiniң bir parasy.
Týrızm, dene tәrbıesi jәne sport basқarmasy bұқaralyқ sport tүrinen jarystarғa қatysýshylardyң қaýipsizdigin de esten shyғarmaıdy. Әrbir jarys kezinde mindetti tүrde jedel jәrdem dәrigerleri men tәrtip saқshylary jәne өrt sөndirý қyzmeti men tөtenshe jaғdaılar jөnindegi қyzmettiң өkilderi saқadaı-saı tұrady. Bұl da bұқara үshin eңbek etýge daıyn jandardyң өz isine yқylasyn, jaýapkershiligin tanytady.
- Қalamyzda қanshama talantty sportshylar jүr! Olarғa jaғdaı jasasa, elordanyң da, elimizdiң de namysyn қoldan bermeýge erik-jigeri de, kүsh-қaıraty da, қajyry da, tabandylyғy da jetedi. Olar ortamyzda jүr. Bұқaralyқ sport tүrlerinen jarystardy jolғa қoısaқ, eң birinshi halyқtyң densaýlyғy, ekinshiden, sport darabozdary da shyғady. Olarғa tek senim men jaғdaı kerek. Қalғanyna өzderi-aқ қol jetkizedi. Bizdiң mindetimiz - olardyң oıyndaғysyna қol jetkizý,-dedi A. Қorғambaev.
Basқarmaғa қarasty sport salasynda jұmys atқaratyn 22 mekeme bar, olardyң ishinde balalar men jasөspirimderge arnalғan sport mektepteri, sport klýbtary, Ұlttyқ sport tүrleri men bұқaralyқ-saýyқtyrý dene shynyқtyrý klýby, ORDO, 2011 jylғy Azııa oıyndaryn өtkizý boıynsha қalalyқ dırektsııa jәne mүgedekter-sportshylarғa arnalғan «Қaısar» sport klýby bұқaralyқ sport sharalaryn өtkizýge әrқashan daıyn.