Elimizde vaktsınalaý jáne revaktsınalaý qalaı júrgizilip jatyr
QR Parlament Májilisiniń otyrysynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev búkil álemde koronavırýstyń jańa túriniń taralýy bastalǵanyn jetkizdi. Qazirgi tańda elimizde aýrýdyń kúrt ósimi baıqalyp, táýligine 2 myńǵa deıin jańa jaǵdaılar tirkelýde. Sondaı-aq, ol pandemııanyń búkil kezeńinde juqtyrǵandar sany 1 mıllıonnannan astam adamdy quraǵanyn aıtyp, osy oraıda bosańsymaý qajettigin jáne koronavırýspen kúresti jalǵastyrý mańyzdy ekenin atap ótti.
12 qańtardaǵy málimet boıynsha, óńirlerdegi epıdemıologııalyq ahýaldy baǵalaý matrıtsasyna sáıkes, «qyzyl» aımaqqa Nur-Sultan, Almaty, Shymkent qalalary, Atyraý oblysy kirgen. Elde 9 026 131 adam koronavırýsqa qarsy vaktsınanyń I komponentin saldyrdy. Sondaı-aq vaktsınanyń II komponentin 8 568 324 adam saldyrdy. Jasóspirimder arasynda vaktsınalaý Rfizer vaktsınasy arqyly júzege asyrylyp jatyr. COVID-19 aýrýynyń aldyn alý maqsatynda 12 jastan bastap jáne odan úlken jasóspirimder, júkti áıelder (16-37 apta aralyǵynda) jáne bala emizetin analar (bosanǵannan keıin 42 kúnnen bastap) Rfizer vaktsınasyn saldyrýda.
Búgin úkimet otyrysynda QR Densaýlyq saqtaý mınıstri Ajar Ǵınııat elimizde koronavırýs boıynsha epıdemıologııalyq jaǵdaıdyń kúrt nasharlaýyn eskere otyryp, Qazaqstanda karantın kúsheıtilýi múmkin ekenin habarlady. Onyń málimdeýinshe, halyqty vaktsınatsııalaý jáne qaıta vaktsınatsııalaý úshin shamamen 6,5 mln dozany qosymsha satyp alý boıynsha sharalar qabyldanýda.
«Búgingi tańda 14 myńnan astam ınfektsııalyq tósek-oryndarda medıtsınalyq kómek kórsetýde. 3000-nan astam naýqas em alýda. Al elimizde qosymsha 50 myńǵa deıin tósek-oryndy ashýǵa daıyndyq bar.Qalyptasyp otyrǵan epıdemıologııalyq ahýaldy eskere otyryp, el ishinde de, memlekettik shekarada da qosymsha shekteý sharalary engiziletin bolady», - dedi Ajar Ǵınııat.
Mınıstrdiń málimdeýinshe, sońǵy aptada vaktsınalaý qarqyny birneshe ese tómendegen.
«Vaktsınatsııalaý jáne revaktsınatsııalaý deńgeıin arttyrý kerek. Halyqtyń osal tobyn qorǵaý úshin revaktsınatsııalaýǵa arnalǵan vaktsınalar sany kóbeıtildi. Tek balalar men júkti áıelder emes, 60 jastan asqan adamdarǵa revaktsınatsııa úshin Komırnatı («Rfizer») vaktsınasy usynylady», - dedi ol.
QR DSM Qoǵamdyq densaýlyq saqtaý ulttyq ortalyǵy juqpaly aýrýlardyń aldyn alý departamentiniń bólim basshysy Botakóz Ábdirovanyń málimetinshe, vaktsınatsııalaý 16-18 jastaǵy jasóspirimderden bastalǵan.
«Ol tegin júrgizilýde. Respýblıka boıynsha 2 000 115 adamdy koronavırýsqa qarsy Rfizer vaktsınasymen egý josparlandy, onyń 367 578-i (18,4%) birinshi komponentimen, 157 210 (7,9%) adam ekinshi komponentimen vaktsınalandy. Jasóspirimderdi revaktsınatsııalaý máselesin ǵalymdar áli qarastyrýda», - dedi Botakóz Ábdirova.
Qyzylorda oblysynyń densaýlyq saqtaý basqarmasy basshysynyń orynbasary Jangeldi Shaımbetov óńirdegi epıdjaǵdaı, revaktsınatsııa jáne jasóspirimder arasyndaǵy vaktsınalaý týraly aıtyp berdi.
«Qyzylorda oblysynda revaktsınatsııalaýǵa 26867 adam qamtylǵan. Qazirgi tańda 16 765 turǵyn egildi. Onyń ishinde 3573-i jasóspirimder, 1407 júkti áıelder, sondaı-aq bala emizetin 1785 ana qamtylǵan.Eresek turǵyndar arasynda vaktsınatsııa kórsetkishi 92,3%-dy quraıdy», - dedi Jangeldi Shaımbetov.
Onyń aıtýynsha, qazirgi tańda óńirde QazVac, Sinovas jáne Rfizer vaktsınasy qoljetimdi. Sondaı-aq, Spýtnık vaktsınasynyń ekinshi komponenti bar.
Shyǵys Qazaqstan oblysy sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq baqylaý departamenti baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, 35 myńnan astam bala Pfizer vaktsınasynyń eki komponentin alǵan. Óńir boıynsha koronavırýsqa qarsy vaktsınanyń birinshi komponentin 909 344 adam saldyrǵan. Al ekpeniń ekinshi komponentin 901 976 adam aldy. Sondaı-aq, 73 877 turǵyn koronavırýsqa qarsy revaktsınatsııadan ótken. Oblysta ımmýndyq júıeni nyǵaıtýǵa revaktsınatsııa QazVac, VeroCell vaktsınalarymen júrgizilýde.
Apparattyq keńes barysynda Almaty qalasy ákiminiń orynbasary Erjan Babaqumarov Almatydaǵy epıdemıologııalyq jaǵdaı nasharlap jatqanyn jetkizdi. Onyń sózinshe, qala «sary» aımaqta ornalasqan.
«Halyqtyń aptalyq aýrýshańdyǵy 2 esege artty. Boljam boıynsha, megapolıste indettiń taǵy bir tolqyny bastaldy. Almatyda «omıkron» shtamynyń aınalymyn 20 jastan 39 jasqa deıingi adamdar arasynda juqtyrǵandardyń úles salmaǵynyń 16,4%-ǵa, sondaı-aq 15-19 jastaǵy jasóspirimder arasynda 1,1%-ǵa kúrt óskenin kórsetetin jas quramyna júrgizilgen taldaý rastaıdy», - dedi Almaty qalasy ákiminiń orynbasary.
Sondaı-aq, ol sımptomsyz formalardyń ótken jyldyń jeltoqsan aıynda 6%-dan 16%-ǵa deıin ósýi baıqalǵanyn, bul omıkronǵa da tán jáne naýqastardy ýaqtyly anyqtaý men oqshaýlaýdy qıyndatýy múmkin ekindigin jetkizdi.
«Omıkron shtammy óte tez juǵady, sondaı-aq jastar úshin qaýipti. Qalada halyqty koronavırýsqa qarsy ımmýndaý jalǵasyp jatyr. Búgingi tańda birinshi komponentpen 1 077 896 adam, eki komponentpen – 1 028 180 qala turǵyny egildi. Revaktsınatsııa 69 018 adamǵa júrgizildi», - dedi Erjan Babaqumarov.
Sonymen qatar, ol álemniń jetekshi ǵalymdary men sarapshylarynyń derekteri boıynsha, qoldanystaǵy vaktsınalarmen revaktsınatsııa «omıkron» shtamymen juqtyrý kezinde asqynǵan jáne ólim jaǵdaılaryn emdeýge jatqyzýdan 70%-ǵa qorǵaıtynyn aıtyp ótti. Onyń sózinshe, Almatyda ujymdyq ımmýnıtettiń deńgeıi áli de tómen 59,4%-dy kórsetedi.
QR DSM Qoǵamdyq densaýlyq saqtaý ulttyq ortalyǵy juqpaly aýrýlardyń aldyn alý departamentiniń bólim basshysy Botakóz Ábdirova Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimeti boıynsha, 2022 jylǵy 6 qańtardaǵy jaǵdaı boıynsha álemniń 126 elinde «Omıkron» SARS-Cov-2 shtamy anyqtalǵanyn aıtyp ótti. Onyń sózinshe, «Omıkron» shtamynyń ereksheligi –joǵary ınfektsııalyq taralýy, qaıta juqtyrý qaýpiniń joǵarylaýy. Sondaı-aq, ol «Omıkron» shtamynyń «Delta» shtamynan taralý jyldamdyǵyna toqtalyp ótti.
«Joǵary tynys joldarynda (osy jerde vırýs bastapqyda enedi) «Omıkron» shtammy «Delta» shtammyna qaraǵanda 70 ese jyldam kóbeıedi. Infektsııadan qorǵanýdyń eń bastysy- vaktsınatsııanyń aıaqtalǵan kýrsy jáne SOVID-19-ǵa qarsy ýaqytyly revaktsınatsııa», - dedi Botakóz Ábdirova.
Sonymen qatar, ol vırýstyń taralý qaýpin azaıtý úshin barlyq profılaktıkalyq sharalardy saqtaý qajettigin tilge tıek etti. Naqtyraq aıtqanda, betperde kııý, áleýmettik qashyqtyqty saqtaý, qol gıgıenasyn saqtaý, úı-jaılardy jeldetý sharalaryn qoldaný kerek.
Botakóz Ábdirovanyń aıtýynsha, «Omıkron» shtamynda álsizdik nemese sharshaý, dene temperatýrasynyń 38 gradýsqa nemese odan joǵary kóterilýi, bas aýrýy, tábettiń tómendeýi, jótel sııaqty belgilermen sıpattalatyny belgili bolǵan.
«Bul shtamda ókpeniń jáne basqa múshelerdiń zaqymdanýy da múmkin. Al, qoldanystaǵy koronavırýsqa qarsy vaktsınalar aýyr aǵymnan da, ólimnen de qorǵaıdy», - dedi ol.
Botakóz Ábdirovanyń málimetinshe, elimizde barlyǵy COVID – 19 rastalǵan 999 654 jaǵdaıy, al 2022 jylǵy 1 qańtardan bastap-11 341 jaǵdaıy tirkelgen. Onyń ishinde 964 713 naýqas emdeldi (97,8%). 21 884 naýqas - emdeýdi jalǵastyrýda. Qaıtys bolǵan naýqastar sany - 13 057 jaǵdaıy, al 2022 jylǵy 1 qańtardan bastap - 42 jaǵdaıy tirkelgen. Sondaı-aq, barlyǵy koronavırýstyq ınfektsııanyń (PTR–) 84 334 yqtımal jaǵdaıy, al 2022 jylǵy 1 qańtardan bastap-129 jaǵdaıy tirkelgen. 77 264 naýqas emdeldi (97,7%).
Maman indettiń betin tek belsendi vaktsınalaý sharasy ǵana qaıtaratynyn atap ótti. Onyń aıtýynsha, kez kelgen jastaǵy adam syrqattanýy múmkin bul vırýstyq aýrý adam ómiri men densaýlyǵyna úlken qaýip tóndiredi. Sol sebepti olardyń aldyn alý mańyzdy.
Sondaı-aq, Nur-Sultan qalasynyń ákimi Altaı Kólginov sońǵy kúnderi qalada koronavırýstyń jańa shtamy – «omıkron» paıda bolǵaly beri naýqastar qatary kúrt óskenin jáne bul jaǵdaı ótken merekelik kúndermen tikeleı baılanysty ekenin aıtty. Onyń sózinshe, «omıkron» shtamy jyldam taraıdy, barlyq jastaǵy adamǵa juǵady.
«Búgin №10 emhanaǵa bardym. Negizgi kúsh qalanyń emhanalaryna túsip otyr. Ambýlatorııalyq qyzmetterdiń jumysyn kúsheıtýdi tapsyrdym. Qosymsha taǵy 4 aýrýhanaǵa ınfektsııalyq statsıonarlar ornalastyryldy. Naýqastar sanynyń odan ári ósýine jol bermeý úshin qala turǵyndaryn sanıtarlyq normalardy qatań saqtaýǵa, adam kóp jınalatyn oryndarǵa barmaýǵa, bir-birine qonaqqa barmaýǵa, iri otyrystarǵa qatyspaýǵa shaqyramyn», - dedi Nur-Sultan qalasynyń ákimi.
Sonymen qatar, Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń derekteri boıynsha Eýropada sońǵy eki aptada 54 eldiń ishinde 38 elde aýrý asqynýda. Aıta keteıik, elimizde «Omıkron» shtamynyń anyqtalýyna baılanysty qosymsha sharalar engizilip, iske asyrylyp jatyr. Densaýlyq saqtaý mınıstri vaktsına almaǵan azamattardy alǵashqy vaktsınatsııa kýrsyn alýǵa shaqyryp, 6 aı buryn vaktsınatsııa alǵan adamdar revaktsınatsııa saldyrǵany abzal ekendigin eskertýde.
Avtory: Venera Jolamanqyzy