«Elimizde úılenbegender jyl sanap artyp keledi. Nege?» - baspasózge sholý
«Egemen Qazaqstan» basylymy «Jarııalanbaıtyn jaıdyń jaı-japsary nemese sýdıalardyń tórt qubylasy túgel me?» atty maqalada elimizdegi sýdıalardyń jaǵdaıyna nazar aýdartady.
«Qıt etse, adamdar sotqa júgiredi, júginedi. Bul sot quqymdy qorǵap beredi degen úkili senimniń úlkeni shyǵar. Árıne, solaı ǵoı. Sot meni qorǵaıdy, naqaq jaladan arashalap alady, ádildikti ornatady degen senimniń ár júrektiń túkpirinde uıalap jatqanynyń ózi netken ǵanıbet! Biraq sol biz sot deıtin sýdıalardyń da tap ózimiz sekildi adam ekendigin onsha oılana bermeıtin sekildimiz be, qalaı? Olardyń tirshiligi, jumys salmaǵy, aılyq jalaqysy qandaı? Basynda baspanasy, bos ýaqyty, aralasatyn ortasy bar ma? Sýdıa degen kim, bireýdi sottap, bireýdi aqtap, bireýdi qaralap, bireýdi jaqtap úkim shyǵaratyn adam ǵana ma?», - dep saýal tastaıdy elimizdiń bas gazeti.
«Endi Konstıtýtsııalyq zańǵa sáıkes, sýdıalardyń mártebesine oraı olardyń jalaqysy da ósýi tıis qoı. Biraq osy másele, nege ekeni belgisiz eskerýsiz qalyp tur. Máselen, qazir ýchaskelik polıtsııa qyzmetkeriniń jalaqysy 200 myń teńge kóleminde eken. Al aýdandyq sottyń jańadan kelgen sýdıasynyń jalaqysy 170-180 myń teńgeni quraıdy. Al 200 myń teńgeden asatyn aılyq alatyn sýdıalar osy qyzmette 10-15 jyldyq ótili barlar. Demek, oılap qarasańyz, jańadan qyzmetke kelgen sýdıa 200 myńnan asa jalaqyǵa qol jetkizý úshin keminde on jyl úzbeı eńbek etýi kerek, áıtpese, onyń aılyǵy sol 170-180 myń teńge shamasynda qala bermek. Al qalalyq, oblystyq sottar sýdıalarynyń, baıqasańyz, kez kelgeniniń ótili 20 jyldan da asyp ketkenderi basymyraq keledi. Álbette, soǵan oraı olardyń aılyǵyna ústeme qosylady. Biraq sonyń ózinde sot salasynda anaý-mynaý emes, tabany kúrekteı 20 jyl eńbek etken bılerdiń alatyny, jasyrmaı-aq aıtaıyq, sol 300 myń teńgeniń o jaq, bu jaǵy ǵana», - delingen atalmysh maqalada.
Mańǵystaý oblystyq kommýnıkatsııalar qyzmeti alańynda oblys ákimi Alık Aıdarbaev óńirde «100 naqty qadam» Ult Josparyn iske asyrýdyń aralyq qorytyndylary týraly baıandama jasady. Bul týraly «Egemen Qazaqstan» basylymy «Tynysy tereń túbek» atty maqalasynda habarlap otyr.
«Mańǵystaý oblysynda ınvestıtsııalyq tartymdylyqty jáne ınvestıtsııa tartýdaǵy zańdylyqtardy qorǵaýǵa, kásipkerlikke tartymdy sıpat berip, daýly máseleler týyndaı qalǵan jaǵdaıda ınvestorlardyń qazaqstandyq sot júıesine degen senimin arttyrý úshin jeke sot júrgizý ortalyǵy qurylmaq. Sondaı-aq, bıyl oblystyń barlyq aýdan, qalalarynda quqyqbuzýshylyqtyń aldyn alý, qoǵamdyq tártipti qadaǵalaý jáne jol qaýipsizdigin qamtamasyz etý qyzmetterin negizgi mindeti etken jergilikti polıtsııa qyzmeti quryldy. Bul sapta qazirgi tańda 1000-nan astam qyzmetker eńbek etýde», - delinedi maqalada.
A.Aıdarbaev 35-84-shi qadamdardy qamtıtyn «Indýstrııalandyrý jáne ekonomıkalyq ósim» atty úshinshi reforma aıasynda atqarylyp jatqan jumystardy tanystyrdy.
Óńirde aýylsharýashylyq jerlerin jekemenshikke berý úshin daıyndyq jumystary júrgizilip, paıdalanylmaı jatqan aýylsharýashylyq jerlerine túgendeý júrgizilgen. Qurylys salasyna kóńil bólinip, arhıtektýralyq-josparlaý jáne eskızdik jobalaý merzimderi qysqartylmaq. Óńirde múlikti jarııalaý jumystary qarqyndy júrýde. 2016 jyldyń 1 sáýirine deıin Mańǵystaý oblysynyń turǵyndarynan 635 ótinish túsken.
«On úshte otaý ıesi» degen qazaqtyń sózi búginde mánin joǵaltqan tárizdi. Búginginiń jigiti otbasyn qurýǵa, qyzy turmysqa shyǵýǵa asyqpaıdy, dep jazady «Túrkistan» búgingi sanynda jarııalanǵan «Elimizde úılenbegender jyl sanap artyp keledi. Nege?» atty taqyryppen berilgen maqalada.
Jastardyń otbasyn qurýyna túrli jaǵdaılar men sebepterdiń kedergi keltiretini jasyryn emes. Árıne, shańyraq kóterý - árkimniń jeke sharýasy. Al myńdaǵan jigitterdiń «súrboıdaq», myńdaǵan boıjetkenniń «kári qyz» atanýy qoǵam bolyp alańdaıtyn másele.
«Qazaqstan statıstıka agenttiginiń málimetteri boıynsha, 2009 jylǵy ulttyq sanaq kezinde Qazaqstanda 30 jastan asqan 798 myń adam otbasyn qurmaǵany anyqtalǵan. Al 1999 jylǵy sanaq kezinde úılenbegen 368 myń adam tirkelgen. 2009 jylǵy sanaq boıynsha 50-den asqan er adamdardyń 70 myńy, osy jastaǵy áıelderdiń 110 myńy otbasyn qurmasa, 1999 jylǵy sanaqta eldegi 50 jastan asqan erlerdiń 19 myńy, sol jastaǵy áıelderdiń 34 myńy eshqashan úılenbegenderin aıtqan. Qazaqstandaǵy 14 pen 29 jas aralyǵyndaǵy qyz-jigitterdiń sany 4 mıllıon 616 myń eken. Olardyń 2 mıllıon 337 myńy - er balalar bolsa, 2 mıllıon 279 myńy - qyzdar. Al 2012 jylǵy derekterge júginsek, elimizde jasy 25-ten asqan boıdaqtar sany - 3 mıllıon. Álgi 3 mln adamnyń 28,2 paıyzy - názik jandylar bolsa, 39,6 paıyzy - er azamattar. Álbette, bul derekterge qarasaq, el-jurttyń kári qyzdar men súrboıdaqtardyń kóbeıgenine alańdaýyna negiz bar. Onyń ústine, 2012 jyly tirkelgen bul kórsetkishter búginge deıin kóbeımese, azaıǵan joq. Statıstıka boıynsha Qazaqstanda 18 ben 35 jas aralyǵyndaǵy kúıeýge shyqpaǵan 700 myń qyz ben 300 myń jigit bar eken. Al sheteldik erkekterdiń eteginen ustap ketetinderdiń kórsetkishi 10 paıyzǵa jetken. Jalpy, elimizde qyzdar orta eseppen 24 jasynda turmysqa shyqsa, jigitter 27-28 jasynda shańyraq kóteredi», - degen málimetter keltiredi basylym.
Sońǵy kezderi kóptegen elderderde áleýmettik kásipkerlik qanat jaıa bastady, dep jazady «Ekspress K».
Batysta bul sala ekonomıkanyń bir bólshegine aınalyp, JІÓ-ge edáýir úles qosa bastaǵan. Máselen, Frantsııa men Ulybrıtanııada onyń JІÓ-degi úlesi 10 paıyzǵa deıin jetken. Jańa trend bizdiń eldi de aınalyp ótpedi. Búginde Qazaqstanda shamamen 120 áleýmettik kásipker bar. Sarapshylardyń pikirinshe, olar daǵdarys kezinde eldiń tireýi bola alady.
«Bizdiń memlekette áleýmettik kásipkerlerdiń edáýir bóligi Almaty, Astana, Shymkent, Qostanaı jáne Shyǵys Qazaqstan oblystaryna keledi. Osy salanyń alǵashqy qarlyǵashtarynyń biri - Sport Concept qoǵamdyq qorynyń basshysy, tilshi Anna Shelepova. Birneshe jyldar buryn ol bul isti óz aýlasyn sport alańyn abattandyrýdan bastaǵan», - dep jazady gazet.
«Búginde bizdiń qor Almaty, Qaraǵandy jáne Pavlodarda 16 aýlany abattandyrdy», - deıdi ol. - Qazirgi ýaqytta jazǵy mezgilde ótetin jeti, qysta ótetin úsh sport sektsııasy uıymdastyryldy. Sporttyq sheberlik synyptarymen 3 myńǵa tarta bala qamtyldy, 700 myń teńgeden astam salyq tólendi jáne ondaǵan jumys oryndaryn ashtyq».
Tolyǵyraq, «Dela serdechnye» atty maqaladan oqı alasyzdar.