Elimizde kepildik berilgen ótemdi tóleý tártibi jeńildeıdi
2021 jyldyń 2 qańtarynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine ekonomıkalyq ósýdi qalpyna keltirý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń zańyna qol qoıdy.
Atalmysh zań eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq turaqtylyǵyn saqtaýǵa baǵyttalǵan.
Zań depozıtterge kepildik berý júıesiniń máseleleri boıynsha jańa mańyzdy engizilimderdi qarastyrady. Olar azamattarǵa kepildik berilgen ótemdi tóleý tártibin ońaılatady.
Alǵashqy qadam. 2021 jyldyń 1 mamyrynan bastap kepildik berilgen ótem tóleýdiń jańa tártibi iske qosylady.
Soǵan sáıkes, lıtsenzııasynan aıyrylǵan banktiń salymshylary kepildik berilgen ótemdi tóleý jónindegi ótinishti agent banktiń bólimshesine barmaı-aq, tikeleı Qazaqstannyń depozıtterge kepildik berý qoryna (QDKBQ, Qor) elektrondyq tásilmen bere alady.
«Tengri Bank» AQ salymshylaryna, sondaı-aq qazirgi ýaqytta taratylyp jatqan bankterdiń («Valıýt-Tranzıt Bank» AQ, «Qazınvestbank» AQ, «Delta Bank» AQ, «Qazaq Banki» AQ, «Eksımbank Qazaqstan» AQ jáne «Astana Banki» AQ) salymshylaryna da osyndaı múmkindik beriledi.
Osylaısha tólem alý úshin agent bankke áli kúnge deıin barmaı júrgen 450 myńnan astam salymshy 2021 jyldyń 1 mamyrynan bastap kepildik berilgen ótemdi alý jónindegi ótinishti onlaın túrinde bere alady.
Bul rette dástúrli banktik qyzmet kórsetý tásilin qalaıtyn, sondaı-aq ótem alýǵa úshinshi tulǵalary (muragerler, senimhat boıynsha ókilder jáne basqa da quqyq ıelenýshiler) ótinish bere alatyn salymshylar úshin agent bank arqyly kepildik berilgen ótem tóleý tártibi saqtalady.
Kepildik berilgen ótemdi tóleý jónindegi ótinishti qor elektrondy jáne jazbasha túrde (agent bank arqyly) tólem bastalǵan kúnnen bastap 1 jyl ishinde, al taratý úderisindegi bankterdiń salymshylarynan 2022 jyldyń 1 mamyryna deıin qabyldaıdy.
Kepildik berilgen ótemdi tóleý jónindegi ótinishti onlaın berý – qazirgi qoldanystaǵy tólem tártibin ońaılatady jáne salymshylarǵa yńǵaıly jaǵdaı jasaı otyryp, tólem alýdyń anaǵurlym tartymdy tásiline aınalatyn bolady.
Bul salymshylardyń ýaqytyn únemdeıdi, agent bankke barýǵa ketetin jol shyǵynyn azaıtady jáne alǵashqy tólem kúnderi adamdardyń tym kóp shoǵyrlanýyn báseńdetedi.
Bul ásirese COVID-19 koronavırýstyq ınfektsııa pandemııasy kezeńinde óte mańyzdy.
Ekinshi qadam. Salymshylardyń tólem bastalǵannan beri 1 jyl boıy talap etpegen kepildik berilgen ótem somalaryn QDKBQ olardyń «Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qory» aktsıonerlik qoǵamyndaǵy (BJZQ) zeınetaqy shottaryna erikti zeınetaqy jarnalary retinde aýdarady.
Kepildik berilgen ótemdi tóleý merzimi aıaqtalýǵa 30 jumys kúni qalǵanda qor salymshylarǵa ótem tóleý aıaqtalatyn kún jáne salymshylardyń 1 jyl boıy talap etpegen ótem somalary BJZQ-ǵa aýdarylatyndyǵy týraly BAQ jáne óz saıty arqyly habarlaıdy.
BJZQ-ǵa aýdarylǵan kepildik berilgen ótem somasy salymshynyń erikti zeınetaqy jarnasy bolyp tanylady jáne (eseptelgen ınvestıtsııalyq tabysty qospaǵanda) salyq salýdan bosatylady. Erikti zeınetaqy jarnalaryn esepke alý boıynsha zeınetaqy shottary avtomatty túrde ashylady. Ol úshin BJZQ-ǵa barýdyń qajeti joq.
Bul tártip 2021 jyldyń 1 mamyrynan bastap iske qosylady jáne «Tengri Bank» AQ salymshylaryna, sondaı-aq qazirgi ýaqytta taratylyp jatqan bankterge de («Valıýt-Tranzıt Bank» AQ, «Qazınvestbank» AQ, «Delta Bank» AQ, «Qazaq Banki» AQ, «Eksımbank Qazahstan» AQ jáne «Astana Banki» AQ) qoldanylady.
Tólem bastalǵan kúnnen bastap 1 jyl boıy nemese 2022 jyldyń 1 mamyryna deıin qandaı da bir dáleldi sebeptermen ótem alýǵa kele almaǵan salymshylar úshin Qorǵa kepildik berilgen ótemdi alýǵa (rastaıtyn qujattarmen birge) jazbasha ótinish berý quqyǵy saqtalady.
Dáleldi sebepter tizimi «Qazaqstan Respýblıkasynyń ekinshi deńgeıdegi bankterinde ornalastyrylǵan depozıtterge mindetti kepildik berý týraly» Zańda tikeleı qarastyrylǵan.
Ótinish bankti májbúrlep taratý týraly málimetter Bıznes-sáıkestendirý nómirleriniń ulttyq tizilimine engizilgen kúnge deıin nemese kepildik berilgen ótem somasy BJZQ-ǵa aýdarylǵan jaǵdaıda, salymshynyń erikti zeınetaqy jarnalary esebinen zeınetaqy tólemderin alý quqyǵy týyndaǵanǵa deıin berilýi múmkin.
Ýshinshi jańa engizilim – sheteldik bankterdiń fılıaldaryndaǵy depozıtterdi qorǵaý. Sheteldik bankterdiń Qazaqstan aýmaǵynda ashylatyn fılıaldary ýákiletti organnyń jeke tulǵalardyń depozıtterin qabyldaýǵa, bank shottaryn ashý men júrgizýge bergen lıtsenzııasyn alǵan sátten bastap depozıtterge mindetti kepildik berý júıesiniń qatysýshylary atanady.
Osylaısha azamattardyń sheteldik bankterdiń fılıaldarynda ashylǵan depozıtterine de Qor kepildigi qoldanylady.