Elimizde et eksporty men ımportynyń aıyrmashylyǵy nege alshaq
Ótken jyldyń qańtar–qarasha aralyǵynda Qazaqstannan basqa elderge jańa soıylǵan, salqyndatylǵan nemese muzdatylǵan 38,6 myń tonna et jetkzildi. Bul 2021 jylǵa qaraǵanda 6,5%, al pandemııaǵa deıingi (2019 jyl) kezeńmen salystyrǵanda 66,9% artyq. Et ımporty aıtarlyqtaı joǵary 144,5 myń tonnany qurap otyr (ımporttyń 88% qus eti). Degenmen atalǵan kórsetkish 2021 jylmen salystyrǵanda 45,7% az.
Aıta keteıik, et eksporty turaqty túrde artyp, sońǵy eki jylda ımport tómendep kele jatqanymen, Qazaqstanda syrtqa shyǵarýdan góri shetelden 4 ese kóp et ákelinedi. Problema qus sharýashylyǵymen baılanysty.
Et ónimderine qatysty jaǵdaı da máz emes. Qazaqstanda et ónimderin eksporttaý kólemi óte az. Aıtalyq, byltyr 11 aıda nebári 149 tonna ónim eksporttalǵan. Al ımport 39,1 myń tonna, bul eksporttan 262 ese kóp.
Eksport kólemin 2021 jylmen salystyratyn bolsaq, ósýdi baıqaýǵa bolady. Alaıda 2019 jylmen salystyrǵanda quldyraý 63,4%. Ótken jylǵy qazaqstandyq et eksporty ımportpen salystyrǵanda shujyq kólemine ǵana teń.
Importtaýshylardyń otandyq et kombınattarynda kólemniń bolmaýyna baılanysty ónimderdi jetkizýdi ulǵaıtýy Qazaqstandaǵy resýrstardyń teńgerimin rastaıdy.
Ótken jylǵy qańtar-qarashadaǵy dıagramma otandyq fermerlerdiń halyq qajettiligin qoı eti boıynsha 100%, sıyr eti 98,6% , jylqy eti 97,5% jáne shoshqa etin 90,3% qamtyǵan. Sońǵy sanatqa qus eti, konserviler men shujyq ónimderi ornalasqan.
Qazaqstanda et klasteriniń qalaı damyp jatqanyn óndiris statıstıkasynan baıqaýǵa bolady. Máselen, sońǵy eki jylda elimizdegi et óndirisi oń dınamıkany kórsetti. 2021 jyly iri qara, qoı, shoshqa jáne jylqy etin óndirý kórsetkishteri 8,1%. Byltyr ol 3,9% ósti.
2021 jyly taýyq jáne basqa da úı qustary etin óndirý 9,7%, ótken jyly 4,2% ulǵaıdy.
Et ónimderin óńdeý boıynsha jaǵdaı basqasha ıaǵnı dınamıka turaqsyz. Atap aıtqanda, 2021 jyly et jáne et-ósimdik konservileri boıynsha óndiris 27% qysqardy. Ótken jyly ósim oń bolǵanymen 2021 jyldan qalǵan qajettilikti jaba alǵan joq.
Qazaqstanda shujyq jetkiliksiz kólemde óndirilse de, dınamıka turaqty. 2021-2022 jyldary ósýin jalǵastyrdy.
Qazaqstanda et óńdeý ónerkásibiniń baıaý damýy sebepteriniń biri fermerlerdiń básekege qabiletti qaıta óńdeý keshenin salý úshin ınvestıtsııanyń jetispeýshiligi. Óz kezeginde sheteldik ınvestorlar turaqsyzdyqqa baılanysty qazaqstandyq jobalarǵa aqsha salýǵa asyqpaıdy. Mundaı pikirdi Qazaqstan et odaǵynyń bas dırektory Maqsut Baqtybaev keltirdi.
Et odaǵynyń basshysy óz oıyn Qazaqstan naryǵynan McDonald 's kompanııasy ketkennen keıin jazdy. Elimizde joǵary halyqaralyq standart boıynsha ónim usynatyn et kombınattary joq ekeni belgili boldy. Halyqaralyq standartqa sáıkes keletin kásiporyndy 2020 jyly ıtalııalyq Cremonini kompanııasy iske qosýy tıis edi. 2016 jyly Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligimen memorandým jasalǵan.
Degenmen M.Baqtybaevtyń aıtýynsha, beıindi mınıstrlik isti damý vektoryn eki ret ózgertti. Sondyqtan da ınvestor jobany qysqartyp, qatysýdan bas tartty.
Bul jalǵyz mysal emes. Buǵan deıin et magnaty, avstralııalyq Cedar Meat kompanııasy Qazaqstandaǵy ınvestıtsııalyq jobasyn aıaǵyna jetkizbeı ketken edi. 2018 jyly atalǵan fırmanyń ókili Endrıý Fernıhof Óskemenge keldi. Ol Altay Invest-2018 ınvestforýmynda ShQO Aıagóz aýdanynda et óńdeý keshenin salý týraly kelisimge qol qoıdy. Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, joba áli de pysyqtalý ústinde.
Sol ınvestforýmda Birikken Arab Ámirlikterinen iri ınvestordyń et klasterine kelýi týraly aıtyldy. Koroldik otbasynyń ókili Halıfa ben Halıd 45 mıllıon dollar ınvestıtsııa quıýdy kózdedi. Odan bólek, AQSh ShQO Borodýlıha aýdanynda kúrketaýyq etin óndiretin agroferma salatyny aıtyldy. Biraq, bir jyldan keıin ınvestordyń óz oıyn ózgertkeni belgili boldy.