Elge qyzmet etemin degen áıelderge árdaıym jol ashyq – Madına Ospanaly
– Aldymen ózińiz týraly aıtyp berseńiz (týǵan jerińiz, orta jáne joǵary bilim alǵan jerińiz, jumysyńyz týraly).
– Cuhbatqa shaqyrǵandaryńyzǵa raqmet. Men Almaty oblysynda dúnıege keldim, aýylda atam men apamnyń tárbıesinde óstim. Aýyldyq jerdegi mektepte oqydym. Joǵary synypqa kelgende qalaǵa aýysyp, Almatydaǵy J. Jabaev atyndaǵy №161 lıtseıdi bitirdim. Joǵary bilimdi ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dan aldym. Mamandyǵym – qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi. Stýdent kezimnen baspalarda, túrli jobalarda korrektorlyq, redaktorlyq jumystar atqaryp júrmin.
– Prezıdenttik kadr rezervi týraly alǵash qaıdan estip, bildińiz? Memlekettik qyzmette eńbek etkińiz kele me?
– Rezerv týraly joldasym aıtty. «Baǵyńdy synap kór, ótip jatsań, oıyńda júrgen biraz dúnıeni iske asyrýǵa múmkindik ashylar» degen soń, irikteýge qatysýǵa bel býdym. Oqýshy kezde ózimizdi elimizdiń bolashaǵyna ólsheýsiz úles qosýǵa daıyn tulǵa sezinýshi edik. Býyny bekip, buǵanasy qatpaǵan bala da bir sát eliniń bolashaǵyn oılaıdy ǵoı. «Eger men prezıdent bolsam... elimdi qalaı kórkete alamyn..» degen shyǵarma jazǵanda bala-qııal bizdi aıǵa da aparady ǵoı. Al eseıe kele, kóp dúnıeniń parqyn bile bastaǵanda, adamnyń oıy ózgeredi eken. Qoǵamǵa, júıege, aınalańda bolyp jatqan oqıǵalarǵa ishteı qarsylyq, narazylyq kúsheıetin kezder de bolady. Al úlken ómirge aıaq basqanda jaýapkershiliktiń júgi ózińe túsedi. Qarsylyq seni alǵa súıreıdi, jyrtyǵyńdy jamaýǵa áreket etýge jeteleıdi. Bunyń bári bálkim synaq. Adam osy jolda shyńdalady, ósedi. Al memlekettiń ósýi onyń ár adamynyń tulǵasynyń qalyptasyp, ósýine baılanysty dep oılaımyn. Bala kúnnen muǵalim bolýdy armandadym. Másele kim bolǵanyńda emes, adamnyń túpki nıetinde.
– Bıyl aqpanda ótken Prezıdenttik jastar kadr rezervi músheleriniń forýmynda Memleket basshysy: «Er adamdar renjimesin, áıelder jumysqa óte tııanaqty» dedi. Sondaı-aq, Prezıdent genderlik teńdikti saqtaý máselesine nazar aýdardy, bıliktegi áıelderdiń úlesin arttyrý kerektigin aıtty. Osy pikirmen kelisiz be? Sizdiń oıyńyz qandaı?
– Iá, forýmda biraz másele aıtyldy. Gendirlik teńdik máselesi qoǵamnyń bir máselesi retinde aıtylyp keledi ǵoı. Biraq qoǵamdaǵy áıel adamnyń rólin er adamnyń rólin tómendetý arqyly kótergen durys emes dep esepteımin. Bizde osy dúnıe baıqalady. Al áıel zaty bolmysynan jınaqy, tııanaqty jaratylys qoı. Osy tusta da «áıel zaty» degen áp-ádemi qazaqtyń sózin burmalap, áıeldi zatqa teńep tur dep qatelesetinder bar. Asylynda, olaı emes. «Bolmysy áıel» degen maǵyna ǵoı. Halqymyzdyń tarıhynda el basynda er adamdar kóp bolǵany belgili. Olar jerimiz ben elimizdi qorǵady. Biraq sol kezdegi qazaqtyń dana analary men áıelderiniń eńbegi er adamdardan kem bolǵan joq. Ony eshkim joqqa da shyǵarmaıdy. Er men áıeldi salystyryp, jarystyryp júrgen ózimiz sııaqtymyz. Bolmysy bólek jaratylys bolsaq ta, eldiń bolashaǵy jolynda maqsat-muratymyz bir bolyp, jaýapkershilikti teńdeı arqalap, syılasyp ótýimiz kerek dep oılaımyn.
Prezıdenttiń pikirine kelisemin. Biraq bul tusta da myna dúnıeni uǵyp alý kerek. Bılikke baramyn, elge qyzmet etemin degen qyz, áıelderge árdaıym jol ashyq. Oǵan jas kadrlar rezervi de dálel. Memlekettik qyzmet isteri agenttiginde bolǵan jıynda da osy másele qozǵalǵan. Sonda bıliktegi áıelderdiń úlesi birshama ekeni, ári sol kisilerge laýazymy joǵary, qazirgisinen jaqsy qyzmet usynsa, kóp jaǵdaıda áıelderdiń ózi bas tartatyny aıtyldy. Óıtkeni áıelder, ásirese turmystaǵy áıelder otbasyn, bala-shaǵasyn kóbirek oılaıdy. Al endi áıelder er adamdardan tııanaqty degen paıym da jalpylama aıtylǵan dep oılaımyn, iske degen jaýapkershilik, tııanaqtylyq adamnyń jynysyna baılanysty emes qoı.
– Bos ýaqytyńyzda nemen aınalysasyz? Ustanymyńyz qandaı?
– Kóp dúnıege qyzyǵamyn, oqyǵan saıyn oqı bergim keledi, bilgen saıyn bile túskim keledi. Ustazym Zınol-Ǵabden Qabıulynyń «Bilmeý – uıat emes, bilgisi kelmeý – qasiret» degen sózi sanama jattalyp qalypty. Rasynda, bilmegen dúnıeńdi bilip alýǵa múmkindik kóp qoı, eń bastysy nıet joǵalmaýy kerek. Tilge qatysty da sol, ana tilin bilmeıtin adamdardy sókpeımin, nıet bolsa úırenip alýǵa bolady, biraq bilgisi kelmeıtinderden qorqamyn. Ustanymym osy, adam óziniń bolmysynan ajyramaýy kerek.
Bos ýaqyt degende, balalarym kishkentaı bolǵan soń, keıingi kezderi ýaqytty josparlaýǵa kóńil bólip júrmin. Únemi kitap oqımyn. Biraq oqıtyn kitaptyń sany mańyzdy emes, ózime ondaı shart qoımaımyn. Óıtkeni kóbinese kórkem ádebıet oqımyn. Al kórkem ádebıetti oqý bar, ony oı eleginen ótkizip, sińirý bar. Keıbir kitaptardy oqyp bolǵan soń, kelesi bir kitapty alyp oqýǵa bata almaı qalatyn kezderim bolady. Qazir sondaı kúıde júrmin. Jazýshy Qanat Tileýhannyń jaqynda jaryq kórgen «Shatyrdaǵy áıel» degen kitabyn oqyp, áserinen áli shyǵa almaı júrmin. Biz kórip ósken zamannyń shyndyǵy men sumdyǵy, kózben kórsek te, aıta almaı ishke jutyp qoıǵan dúnıeler, sol ýaqyttyń júrekten ótken syzy, qoǵamnyń keıpi... boıamasyz, búkpesiz sýrettelgen.
– 8 naýryz halyqaralyq áıelder kúni merekesiniń sizdiń ómirińizdegi orny qandaı? Nesimen erekshe?
– Kóktemniń lebin ákeletin mereke ǵoı. Kóktem týǵanda tirshilik jańaryp, adamǵa erekshe bir shabyt keletin sııaqty. Іshki tolqynys... janyń jaı taýyp, ómirge degen qushtarlyq artatyndaı kórinedi. Al sol kóktemniń jarshysy osy 8-naýryz merekesi dep bilemin. Alǵys, jyly lebiz, ystyq yqylas degen dúnıe de merekege qaramaıdy ǵoı, degenmen osy kúni janymyz jadyraıtyny ras. Áýlettiń úlken analarynan bastap, kishkentaı ǵana sińli-qaryndasqa deıin máz-meıram bolyp qalatyn mereke. Jylda ákelerimiz ben aǵa-inilerimiz, áriptes, dos-jarandarymyz quttyqtap jatady. Ádemi dástúrge aınalyp ketken kún. Men de osy sátti paıdalanyp, barsha názik jandy sulýlarǵa, Analarymyz ben ustazdarymyzǵa, kishkentaı ǵana qyzdarymyzǵa osy aıaýly mereke qutty bolsyn deımin. Ǵumyrly bolyńyzdar, baqytty bolyńyzdar! Elimiz aman, jurtymyz tynysh bolsyn!
– Suhbatyńyzǵa raqmet!