Elde jeke menshiktegi úı salynbaıtyn bolsa, respýblıkadaǵy qurylystyń kólemi 2 esege kemıdi - Q.Aıtahanov
Retimen qoldana bilseń, jer basyńa baspana, toıyp isher asyń, qyrýar qarjy tabýǵa múmkindik beretin baılyq kózi. Osyǵan baılanysty bolar jerdiń aınalasynda qashanda talas-tartys ta, daý-damaı da, jemqorlyq ta, alıaqtyq ta qatar júrgen. Ókinishe qaraı, teńdessiz osy baılyq jer kólemi jaǵynan álemde toǵyzynshy orynda turǵan, al halqy nebári 16 mıllıondy quraıtyn Qazaqstan sııaqty elde de ózekti másele. Osyǵan qaraı búgin senatorlar Jer resýrstaryn basqarý agenttiginiń jýyrda ǵana taǵaıyndalǵan jańa basshysy Qadyrhan Otarovty shaqyryp, osy salada atqarylyp jatqan sharalar jóninde pikir almasty.
Depýattar aldynda ózi basqaryp otyrǵan vedomstvo jumystarynyń jemisti nátıjelerimen tanystyrǵan Q.Otarovtyń derekterine qaraǵanda, bul salada kóńil qýantarlyq jáıtter jeterlik. Atap aıtqanda, byltyr agenttik ókilderi eldegi aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerlerge Memleket basshysynyń tapsyrmasymen arnaıy revızııa júrgizse, bıyl agenttik ókilderi eldegi 30 mıllıonnan astam gektar aýyl sharýashylyǵyna arnalǵan jerlerdi túgendeýden ótkizbekshi. Bul rette eldegi jerlerdiń kimniń ıeliginde ekendigine ǵana emes, jerdi kim alyp, onymen qandaı jumys júrgizip jatyr, jeke ıeliktegi jerdiń jaǵdaıy qalaı degen syńaıdaǵy keń aýqymdy, keshendi máseleler qamtylmaqshy. Atalmysh jumystar aldaǵy úsh jyl boıyna júrgizilip, osy úsh jylda Qazaqstandaǵy aýyl sharýashylyǵyna arnalǵan 90 mıllıon gektar jerdiń barlyǵy keshendi baǵalaýdan ótedi.
«Osyǵan baılanysty biz búgingi qoldanystaǵy birqatar zańdarǵa ózgerister engizýdi qalaımyz. Bul baǵytta biz ózimizdiń usynys, pikirlerimizdi daıyndadyq. Tipti arnaıy jumys toby qurylyp jumys isteýde. Biz bıylǵy jyldyń ekinshi jartysynda osy usynys, pikirlerimizdi Parlament ókilderine usynamyz degen oı bar. Budan ózge aýqymdy sharýanyń biri jeke menshikke úı salý úshin jer berýmen baılanysty bolyp otyr. Bul jaǵdaıdy saraptaıtyn bolsaq, qazir elimizdiń 1 mıllıon 200 myń azamaty úı salý úshin jer surap ótinish bildirdi. Solardyń 30 paıyzyna osy ýaqytta jer berilip úlgerdi de. Al qalǵan 900 myń adamnyń búgingi kúnge deıin ótinishteri qanaǵattandyrylmady. Bunyń ózindik sebepteri bar. Al jer surap otyrǵan azamattardyń basym kópshiligi jerdi aýyldan emes qaladan nemese qala mańynan alýdan dámeli. Bul degenińiz bizge qazir zor kólemde ınfraqurylymmen qamtamasyz etilgen jerler qajet degen sóz. Túıindep aıtqanda, bizge qazir qajetti jer aýmaqtaryna ınfraqurylym ornatý mańyzdy ári kúrdeli mindet bolyp otyr», - deıdi agenttik tóraǵasy.
Onyń sózinshe, bul baǵyttaǵy jumystar da zańdyq turǵydan qamtamasyz etýdi qajet etedi. Sol sebepti agenttik ókilderinen qurylǵan arnaıy komıssııa qyzý jumys ústinde jáne olar da ózderiniń quzyryndaǵy máseleler boıynsha usynys, pikirlerin daıyndaýda. Bul usynystar da ekinshi jartyjyldyqta Parlament depýtattarynyń nazaryna usynylmaq. Agenttik sonymen qatar qazir ózderine qajetti mamandardyń tapshylyǵyn da sezinip otyrǵan kórinedi. Buǵan qosa, qazir jerdiń qunarlylyǵyn saqtap qalý men jerdi tıimdi paıdalaný jóninde baǵdarlama daıyndap, keıinirek ony júıeli túrde júzege asyrý máselesin qolǵa alý da mańyzdy.
Q.Otarov atap ótken mańyzdy máselelerdiń biri respýblıkanyń kóptegen azamattary osyǵan deıin baspana salý úshin memlekettiń qamqorlyǵynyń arqasynda jer aldy. Bul jerler basqa emes tap osy baspana salý úshin berilgendikten alynǵan jerlerdiń birazyna baspana salyndy nemese baspana salyna bastady. ıAǵnı jer ıgerilip, óziniń bastapqyda josparlanǵan mindetin atqardy. Alaıda osyndaı jeńildikterdi paıdalanyp, «jumyrtqadan jún qyryqqan» pysyqaılar men ashkóz alaıaqtar da qarap otyrǵan joq. Olar jerdi baspana salamyn degen jeleýmen alyp, ol jerlerdi paıda tabý úshin basqadaı maqsattarǵa paıdalaný jaǵdaılary oryn ala bastady. Endigi kúni ondaı jymysqy áreketterdiń joly bolmaıtyn boldy. Sebebi endi olar tyńǵylyqty tekserýden ótip, ıgerilmegen jerler memlekettiń ıeligine qaıtarylmaq. Osylaısha, depýtattarmen júzdesken Jer resýrstary agenttiginiń tóraǵasy senatorlardy osy salada atqarylyp jatqan jumystardan jan-jaqty habardar etip, elimizdiń jer resýrstaryn retteýge baǵyttalǵan zańdarynyń eldiń ıgiligine qyzmet etip jatqandyǵyna sendirdi.
Degenmen jer máselesine kelgende Senat depýtattaryn tolǵandyryp otyrǵan jáıtter de jeterlik bolyp shyqty. Senator Qýanysh Aıtahanovtyń sózinshe, osy ýaqytqa deıin Jer kodeksine baılanysty Parlament birneshe zań qabyldaǵan. Solardyń keıbiriniń jaǵdaıy alańdatyp otyrǵan kórinedi. «Biz 2011 jyly 20 shildede jer qatynastaryn retteýge qatysty zań qabyldadyq. Onda eldi mekenderge jeke menshikke beriletin jerdiń kólemin belgileý quzyry jergilikti atqarýshy organdarǵa berilgen bolatyn. Bul mindetti buryn úkimet atqaryp keldi. Alaıda osy zańnyń qalaı jáne qanshalyqty tıimdi jumys istep jatqandyǵy arada 9 aı ótse de belgisiz. Bul halyqqa óte kerek dúnıe. Taǵy bir nazar aýdararlyq jáıt, jeke menshiktegi úı salýǵa qatysty. Qazirgi tańda quzyrly organ ókilderi arasynda «jerge kezekte turǵan azamattar sany kóp, al beriletin jer joq nemese olardyń ınfraqurylymdary talapqa saı emes» degen syltaýmen «jerdi jeke menshik úı salý úshin berýdiń qajeti joq» degen sııaqty pikirler paıda bola bastady. Bul túbegeıli qate pikir», - deıdi senator.
Ol keltirgen málimetter boıynsha, elimizde bıylǵy jyldyń ózinde 6,5 mıllıon sharshy metr úı paıdalanýǵa berildi. Bul Elbasynyń Joldaýynda da aıtyldy. Sonyń 43,7 paıyzy jeke menshiktiń esebinen salynyp otyr. Eger elde jeke menshiktiń esebinen jer berilmese, jeke menshiktegi úı salynbaıtyn bolsa, respýblıkadaǵy qurylystyń kólemi 2 esege kemimek. «Biz el azamattaryna úı salý úshin jeke menshikke jer bermeı, baspana máselesin sheshe almaımyz. Sondyqtan jerdi kerisinshe, jeke menshikke berý kerek. Al osy jeke menshikke beriletin úılerdiń ınfraqurylymyn nazarǵa alyp, tıisti kólemde qarjy bólinip jatsa, bul úlken ıgi is bolady. Qoryta kelgende, qazir bizge jeke menshiktegi jerge úı salýdy barynsha damyta berý kerek. Bul birinshiden memleketke arzan. Al jeke menshik bolmaıtyn bolsa, turǵyndarǵa qajetti baspanany salý mindeti tolyqtaı memlekettiń mindetine kóshedi. Bul agenttik ókilderin oılandyrýy tıis mindet degen oıdamyn», - dep qorytty sózin senator.
Bul pikirdi Senattyń Tabıǵatty paıdalaný jáne aýyldyq aýmaqtardy damytý komıtetiniń tóraǵasy Bolat Jylqyshıev te qoldady. Baspana salý jeke menshikke jer berý máselesinde aýyldyq aımaqtarda birshama problemalar bar. Al qalalyq jerde odan bas tartýǵa bolmaıdy. Jalpy alǵanda 20 jylda memleketimizdiń jınaǵan qory jetkilikti. Onyń ústine ekonomıkamyz da aıtarlyqtaı ilgeriledi. «Sondyqtan bul máselelerdi jergilikti atqarýshy organdar da sheshýge qaýqarly», - dep qorytty otyrysty B.Jylqyshıev.