«El ekonomıkasynyń erteńi turaqty» - baspasózge sholý
***
Búgingi tańda ıntegratsııalyq úderister álemdegi qozǵaltqysh kúshterdiń birine aınaldy. Mundaı ǵalamdaný kezeńinde ulttyq qaýipsizdik, onyń ishinde shekaralyq qaýipsizdik máselesi mańyzdy ról atqaratyndyǵy aıtpasa da túsinikti. Túrli saladaǵy ózara qarym-qatynas, túsinistik pen is-qımyl shekaralyq yntymaqtastyqtyń negizin qalap, jańa satyǵa kóterýde. Bul - qazaqstandyq shekarashylarǵa jańa mindetter júktep otyrǵandyǵy sózsiz. Osy jaıt arqaý bolǵan maqala «Egemen Qazaqstan» basylymynda «Shekara qaýipsizdigi - memleket damýynyń kepili» degen taqyryppen berilip otyr. «Elimizdiń ekonomıkalyq múddesin qorǵaýda, ıntegratsııalyq úderisterdiń keń qanat jaıýyna saı aýqymdy jumystar atqarylyp jatyr. Al táýelsiz elimizdiń shekarasynyń bir bóligi Kaspıı teńizi arqyly ótetindigi belgili. Ony kúzetýge úlkendi-kishili áskerı júzý quraldary jumyldyrylýda. Shekara qyzmeti Bas shtaby basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, 1 rangili kapıtan Sabyr Hasanovtyń sózine qaraǵanda, búgingi tańda teńizdegi shekaramyzdy 40-tan astam áskerı kemeler kúzetýde. Kaspıı jaǵalaýy mańyzdy strategııalyq aımaqtardyń biri bolyp tabylady. Munda munaı-gaz, hımııa ónerkásibi jáne balyq salasyna qatysty kásiporyndar keńinen damyǵan. Kaspıı birneshe memleketke ortaq sý aıdyny, dostyq teńizi dep te atalady. Sondyqtan Kaspıı akvatorııasyn, bıoresýrstaryn qorǵaý salasynda halyqaralyq birikken is-sharalar jıi ótkizilip turady. Buǵan elimizdiń kóptegen vedomstvolarymen qatar qazaq¬standyq shekarashylar da belsene qatysýda», dep jazady basylym.
Sonymen qatar osy basylymnyń jazýynsha, Keshe Úkimet basshysy Serik Ahmetovtiń qatysýymen Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý mınıstrliginiń keńeıtilgen alqa májilisi bolyp ótti. Onda mınıstr Erbolat Dosaev Mınıstrliktiń 2013 jylǵy jumysynyń qorytyndysy jáne 2014 jyldyń basym mindetteri týraly baıandama jasady. Alqa májilisin Premer-Mınıstr Serik Ahmetov qorytyndylap, mınıstrliktiń aldynda turǵan negizgi mindetterge toqtalyp, naqty tapsyrmalar berdi. Búgingi alqa májilisi mınıstrlikter boıynsha ótkizilip otyrǵan sońǵy keńeıtilgen alqa májilisi ekenin aıta kelip, Úkimet basshysy Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý mınıstrliginiń ekonomıkany odan ári damytý maqsatyndaǵy memlekettik baǵdarlamalardy úılestirip otyratyn eń mańyzdy organ ekenin atap kórsetti. «Elbasy makroekonomıkalyq turaqtylyqty qamtamasyz etý úshin Úkimetke naqty tapsyrmalar berdi», dep atap kórsetti Serik Ahmetov. Odan ári Úkimet basshysy Elbasynyń bıylǵy Joldaýynan týyndaıtyn mindetterge baılanysty mınıstrlik mańyzdy memlekettik baǵdarlamalardy tolyqtyrýy qajet ekendigin eske saldy. Maqala «El ekonomıkasynyń erteńi turaqty» degen tayryppen berilgen.
***
Birazdan beri Batys sarapshylarynyń «Arab elderinen keıingi dúrbeleń, Orta Azııada bastalýy yqtımal» degen sáýegeıligi shyndyqqa bir taban jaqyndaǵandaı. Ras, bulǵaq aldymen Shyǵys Eýropa topyraǵynda Ýkraınada bastaldy. Batystyń aıtaǵyna ergen oppozıtsııa men bıliktiń joıdasyz bılep-tósteýine narazy halyq birigip, resmı Kıevti taqtan qulatty. Qazir «halyqtyń senimine» engen adamdardan Úkimet jasaqtalyp jatyr. Biraq ol eldiń Ońtústik-shyǵysy ázirge jańa bılikti moıyndaýdan bas tartýda. Bul teketirestiń qanshaǵa sozylatyny belgisiz. Shyntýaıtynda, Ýkraına saıası daǵdaryspen qatar, qarjylyq-ekonomıkalyq daǵdarystyń tabaldyryǵynda tur. TMD-nyń batysyndaǵy iri bir respýblıka alasapyran kezeńdi bastan ótkerip jatqanda, dál sondaı bir dúrbeleńniń qulaǵy Orta Azııadan qyltıyp kórinis bergendeı. Ol eki ret memlekettik tóńkeristi bastan keshirgen qyrǵyz elinen qylań berdi. Osy halyqaralyq jaıt arqaý bolǵan maqala «Aıqyn» gazetinde «Qyrǵyzdar nege «qyzǵaldaqqa» áýes?» degen taqyryppen berilip otyr. Basylymnyń jazýynsha, osy aptada Bishkekte «Halyqtyq oppozıtsııalyq qozǵalys» dep atalatyn jańa bir uıymnyń tusaýy kesildi. «Qozǵalystyń baǵyty: demokratııalyq memleket qurý, Batysty úlgi tutý, neǵurlym AQSh, Eýropaǵa jaqyndaý, tyǵyz qarym-qatynas ornatý. Imperııalyq «tábeti» ashylyp kele jatqan Reseıden boıdy alshaq ustaý, Kedendik odaqqa kirýden bas tartý. Negizgi ustanymnyń bir tarmaǵy osy. Qozǵalysty quryp, ony basqarýdy qolǵa alǵan adam Parlament depýtaty, batysshyl saıasatker Ravshan Jıenbekov. Ol jaqynda ǵana Kıevte ótken bulǵaqta halyq aldyna shyǵyp sóz sóılep, óziniń olarmen birge ekenin aıtqan qyrǵyz arasynan shyqqan jalǵyz saıasatker», dep jazady gazet.
Keler jyly Memleket basshysynyń Qazaqstan halqy Assambleıasyn qurý týraly Jarlyqqa qol qoıǵanyna 20 jyl tolady. «Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, osy mereıtoı qarsańynda qolǵa alynǵan «Beıbitshilik pen kelisimniń jol kartasy» mega-jobasynyń kezekti kezeńi bastalmaq. Basylymnyń jazýynsha, ótken jyly atalǵan joba sheńberinde 483 is-shara ótkizilgen. 9 festıval, 16 kontsert, 13 konferentsııa men dóńgelek ústel, kezdesýler men aktsııalar uıymdastyrylyp, oǵan 1,5 mıllıonnan astam adam qatysqan. Basylymnyń jazýynsha, keshe Assambleıanyń 19 jyldyǵyna arnalǵan saltanatty jıyn ótip, onda Elbasynyń «Qazaqstan joly - 2050: Bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» atty Joldaýy, «Máńgilik el» jalpyulttyq aktsııasyn iske asyrý barysy talqylandy. Basylymnyń jazýynsha, osy jıynda qashanda qazaq tiliniń qoldanys aıasyn keńeıtýge qatysty oryndy usynystarymen kórinip júrgen Májilis depýtaty Rozaqul Halmuradov osy joly da qazaq tili máselesin kóterdi. «Ol ózin qazaqstandyq sanaıtyn kez kelgen azamat memlekettik tildi bilýge mindetti ekenin qadap aıtty. Depýtat Prezıdent Joldaýynyń jarııalanǵanyna 1 aıdan astam ýaqyt ótse de, memlekettik tilge qatysty jasalǵan iri sharýalar baıqalmaǵanyn aıtyp saldy», dep jazady basylym.