EQYU SAMMITІ QARSAŃYNDA: «Qatardaǵy músheden tóraǵalyqqa deıin»

ANA. 1 qarasha. QazAqparat - Aldaǵy 1-2 jeltoqsan kúnderi elordada EQYU-nyń sammıti ótedi. Sammıt qarsańynda «QazAqparat» ulttyq aqparat agenttigi qazaqstandyq jáne sheteldik buqaralyq aqparat quraldarynda jarııalanǵan Qazaqstannyń EQYU-ǵa tóraǵalyǵyna jáne Astana Sammıtine arnalǵan barynsha qyzyqty ári ózekti materıaldarǵa sholýyn usynady.

Memleket basshysy N.Nazarbaev Frantsııaǵa sapary aıasynda 27 qazan kúni atalǵan eldiń saıası, isker, ıntellektýaldyq toptary jáne BAQ ókilderimen kezdesti. Shara aıasynda frantsýz pýblıtsısi Per-Lıýk Segııtsonnyń «Qazaqstan - Eýrazııa túpqazyǵy» atty jańa kitabynyń tusaýkeseri boldy. «Egemen Qazaqstan» gazeti 30 qazandaǵy sanynda atalmysh kitapta basylǵan Elbasy N.Nazarbaevtyń suhbatyn oqyrman nazaryna usyndy. «Ortalyq Azııada barshany qamtıtyn qaýipsizdik máselesi Aýǵanstan men Qyrǵyzstandaǵy ahýalǵa tikeleı baılanysty. Bul eki memleketke kómek kórsetý talap etiledi. Mundaı qajettilik bar bolyp turǵan kezde biz ondaı kómekti kórsetýge mindettimiz. Burynǵylar aıtqanyndaı, kómek kórsetý - bul qazirgi bar nemese múmkin bolatyn bálege qoıylatyn tosqaýyl. Tutastaı alǵanda biz Sammıt EQYU-nyń damýyndaǵy jańa kezeńniń basy bolatynyna senimdimiz. EQYU-ǵa qatysýshy 56 eldiń kóshbasshylary keledi. Biz jemisti únqatysýǵa keledi degen úmittemiz», - deıdi N.Nazarbaev joǵarydaǵy kitapta basylǵan suhbatynda.

Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń Eýroodaq elderine (Belgııa Koroldigi men Frantsýz Respýblıkasy) jasaǵan resmı saparynyń qorytyndylary álemdik BAQ-tardyń qyzyǵýshylyǵyn oıatyp, qoǵamdyq rezonans týdyrdy. Máselen, frantsýzdyq Le Monde Diplomatique gazeti Qazaqstannyń EQYU-ǵa tabysty tóraǵalyq etip jatqanyn jáne bizdiń eldiń Ortalyq Azııa aımaǵynda turaqtylyqtyń saqtalýynda mańyzdy ról atqaratynyn atap kórsetken. "Bul el keń qulashty jáne serpindi damý ústindegi halyqaralyq saıasat júrgizip keledi. Kóptegen asa mańyzdy ǵalamdyq bastamalar N.Nazarbaevtyń óz oıy arqyly shyǵýda", - delingen maqalada.

Sondaı-aq frantsýzdyń "Valeurs actuelles" jýrnalynda da Memleket basshysy N. Nazarbaevtyń kólemdi suhbaty jarııalandy. Basylym tilshisiniń saýaldaryna tereń ári maǵynaly jaýap bergen Elbasy: «Qazaqstan - EQYU-ǵa tóraǵa bol­ǵan birinshi azııalyq memleket. Biz úshin bul ári joǵary qurmet, ári úlken jaýapkershilik. Biz budan EQYU elderiniń, búkil halyqaralyq qoǵamdastyq sııaqty, bizdiń óńirge degen kózqarastaryn ózgertýiniń jaqsy múmkindikterin kóremiz. Ortalyq Azııanyń ekonomıkalyq áleýetiniń mol ekendigi maǵan málim - munda tabıǵı jáne eńbek re­sýrstary, ónerkásiptik ınfraqury­lymdar bar. Biraq, ekinshi jaǵynan, osy áleýetti júzege asyrýǵa kedergi keltiretin obektıvti sebepter de bar. Eń aldymen, óńirdegi turaqty­lyq­ty nyǵaıtý qajet. Aýǵanstan shıe­lenister men túrli qaterlerdiń basty oshaqtarynyń biri bolyp qa­lyp otyr. Biz EQYU osy baǵyttaǵy jumystaryn keńeıte túsýi kerek dep esepteımiz. Osyǵan baılanysty, shil­dede Venada Esirtki men prekýr­sor­lardy zańsyz taratýǵa qarsy kúres­tegi birlesken is-qımyldar jónindegi EQYU konferentsııasynyń tabysty ótkenin atap kórsetpekpin», - deıdi.

Elbasy Frantsııaǵa sapary kezinde sol eldiń «Interneshnl Gerald Trıbıýn» gazetine de suhbat berdi. Suhbattyń qazaqshaǵa aýdarylǵan nusqasy «Egemen Qazaqstan» gazetiniń 29 qazandaǵy nómirinde «Adamzattyń bolashaǵy til tabysý sheshimderine baılanysty bolady» degen taqyryppen jarııalandy. Frantsýz tilshisiniń saýaldaryna bergen jaýabynda QR Prezıdenti N.Nazarbaev: «Qazaqstannyń bastamasyn qoldaý EQYU-nyń barlyq elderiniń qazirgi bar kelispeýshilikterdi eńserýge, Eýratlantıka jáne Eýrazııa keńistiginde qaýipsizdiktiń ortaq ta ajyraǵysyz qoǵamdastyǵyn qurý maqsatynda Uıymdy nyǵaıtýǵa degen saıası erik-jigerin kórsetip berdi. Qazaqstan óz tóraǵalyǵynyń bir qaǵıdaty retinde EQYU-nyń qalyptasqan dástúrlerin jalǵastyrýdy jarııa etti, óıtkeni, ol dástúrler osy Uıym rýhyn iske asyrady. Bul turǵyda EQYU tóraǵalyǵy laýazymyn bizden qabyldap alatyn memleketke EQYU-nyń barlyq "sebetteri" boıynsha jumysty jalǵastyrýdy tiler edim», - deıdi.

Sondaı-aq «Aıqyn» gazetiniń 29 qazandaǵy nómirinde EQYU Parlamenttik Assambleıasynyń prezıdenti Petros Eftımıýden alynǵan shaǵyn suhbat «Sammıt uıymnyń saıası mańyzyn arttyrady» degen taqyryppen berildi. «EQYU-nyń Qyrǵyzstanda ótken saılaý jónindegi qorytyndylary jarııalandy. Menińshe, bul - jaqsy ári anyq málimdeme. Saılaýdy baqylaýǵa qatysyp, onda ózimizdiń Ortalyq Azııa boıynsha óte belsendi arnaıy ókilimiz Kımmo Kılıýnenniń bolýy, bizdiń oıymyzsha, qazirgideı aıryqsha qıyn jaǵdaıda Qyrǵyzstannyń demokratııalyq damýyna óz úlesimizdi qosa alatyndyǵymyzdy kórsetedi», - deıdi tilshi suraǵyna bergen jaýabynda P. Eftımıý.

«Egemen Qazaqstan» gazetiniń 27 qazandaǵy sanynda jazýshy Sarbas Aqtaevtyń «Astana sammıti - arnaly istiń basy» atty maqalasy jarııalandy. «Astana sammıti sııaqty bedeldi jıynnyń uıymdastyrylýy uıymnyń ózi úshin óte-móte qajet bolyp júr edi. Óıtkeni oǵan kópten beri bir kúshti serpilis pen silkinis kerek bolatyn. Astana sammıti soǵan mol múmkindik bergeli otyr. Onyń uıymdy dúr silkindirip, jańa óristerge shyǵaratynynda kúmán joq. Astana sammıti Memleket basshylary men úkimet jetekshileriniń jahandyq jańa qaterlerge qarsy turýǵa baǵyttalǵan eýroatlantıkalyq hám eýrazııalyq qaýipsizdiktiń birtutas qoǵamdastyǵyn qalyptastyrý tujyrymdamasyn jaqtaıtynyn taǵy da nyqtaı túsedi. Átpese ol qaterlerdiń beti memleketterdiń jeke-dara kúsh-jigerimen ǵana qaıtpaıdy, oǵan ujymdyq is-qımyl qajet», - deıdi S. Aqtaev maqalasynda.

Elimiz óz tóraǵalyǵy barysynda EQYU-nyń 11 jyldaı jalǵasyn tappaǵan dástúrli sammıtin qaıta jandandyryp, oıdaǵydaı ót­kizý­ge bar múmkindigin jumyldyryp jatyr. Osydan úsh-tórt jyl buryn qııaldaı kóringen tóraǵalyq ta, sammıt te násip bol­ǵan Qazaqstannyń EQYU-men áriptestik tarıhy qalaı órbidi? Eli­mizde tóraǵalyq aıasynda qandaı mekemeler men ortalyqtar quryl­dy? Bul saýaldarǵa jaýap «Alash aınasy» gazetiniń 26 qazanda jaryq kórgen «Qatardaǵy músheden tóraǵalyqqa deıin» degen maqalada berilgen. Basylymnyń jazýynsha, Qazaqstan EQYU-nyń tabaldyryǵyn attaǵan 18 jyl ishinde qatardaǵy múshe elden belsendi qatysýshyǵa aınalyp, tóraǵalyq tizginin qolǵa alýmen birge, sammıtti uıymdasty­rý­ǵa bel býyp otyr. Bálkim, aldaǵy Astana sam­mıtinen keıin Elbasy kótergendeı, EQYU-nyń tózimdilik jáne kemsitpeýshilik jónindegi ortalyǵy sekildi elimizde EQYU-nyń mańyzdy organy qurylyp qalýy yq­tı­mal. Elimizde uıymmen baılanysty mekemeler ómirge keldi. Máselen, Syrtqy ister mınıstrliginde arnaıy EQYU depar­ta­menti jumys istese, ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-da Yntymaqtastyq jáne qaýipsizdik ınstıtýty ashyldy. Qazaq eliniń EQYU-men tyǵyz áriptestik qarym-qatynasy tóra­ǵalyq merzimi túgesilgennen keıin de úzilmeıdi.

29 qazanda ázirbaıjandyq AZE.az portalynda «Ázirbaıjandaǵy Túrkııa Elshisi Astanadaǵy EQYU Sammıti týraly málimdeme jasady» degen aqparat jarııalandy. Portaldyń atap ótýinshe, túrik elshisi Hýlýsı Kylych Túrkııanyń jeltoqsanda Astanada ótetin EQYU sammıtinde Ázirbaıjan men Armenııa arasyndaǵy Taýly Qarabaq kıkiljińin retteýge baılanysty baısaldy qadamdar jasalatynyna senim artatyndyǵyn bildirgen.

Al 30 qazanda «Novostı Belarýsı» dep atalatyn Belarýstyń aqparat agenttiginde atalǵan eldiń Prezıdenti Aleksandr Lýkashenkonyń Brest oblysyna jumys sapary barysynda Astanada ótetin EQYU sammıtine qatysty aıtqan pikiri jarııalandy. «EQYU qaýipsizdik jáne yntymaqtastyq máselelerimen aınalysýy kerek. Al biz EQYU-ny qandaı máseleler boıynsha bilemiz? Saılaý, keldi, baqylady, birdeńeler jazdy. Boldy! Budan keıin EQYU-ny kórmeımiz de, estimeımiz de. Sondyqtan ol óziniń jarǵylyq qyzmetterin reformalaýdy jáne oryndaýdy qajet etedi», - depti Belarýs prezıdenti.

«Strana ı mır» gazetiniń 30 qazandaǵy nómirinde EQYU-nyń Іs basyndaǵy tóraǵasy, Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik hatshysy - Syrtqy ister mınıstri Qanat Saýdabaevtyń Grýzııa men Ońtústik Osetııanyń Ergnetı/Dvanı oqıǵalaryn boldyrmaý jáne olar boıynsha áreket jasaý tetigi aýqymynda ótkizilgen kezdesýge qatysqandyǵy baıandalǵan. Onda Q.Saýdabaev málimdeme jasap, EQYU usynyp jatqan gýmanıtarlyq jobalar boıynsha aımaqtaǵy jumysty údetý kerektigine senim artatyndyǵyn bildirgen. Ol tıisti taraptardy, ásirese EQYU-nyń Astanadaǵy Sammıti qarsańynda jaýapty jáne syndarly qyzmet etýge shaqyrǵan.