Ekologııaǵa eń qaýipti jáne zııandy elektr stantsııalary – zertteý
Kóbisi Chernobyl men Fýkýsımadaǵy apatty eske alady. Degenmen mundaı apattardyń qaıtalaný múmkindigi az, sol sııaqty asa qaýip tóndiretin elektr stantsııalarynyń basqa túrleri bar.
Energyprom.kz resýrsy qandaı elektr stantsııalary eń qaýipti jáne qorshaǵan ortany lastaıtyny týraly zertteý júrgizgen.
Our World In Data derekterin paıdalana otyryp, zertteýshiler eshqandaı energııa kózi tolyǵymen qaýipsiz emes ekenin atap ótedi. Olardyń barlyǵy adam densaýlyǵy men klımatqa áser etedi, biraq ártúrli joldarmen.
Qazba otyndary (kómir, qońyr kómir, munaı) qysqa merzimde eń kóp parnıktik gazdar shyǵaratyn eń las jáne qaýipti energııa kózi. Kómir elektr stantsııalarynan óndirilgen elektr energııasynyń birligine shaqqandaǵy ólim-jitim 32,7 jáne 24,6-ǵa jetedi (kómir túrine baılanysty). Qazaqstanda kómirmen jumys isteıtin JES-te barlyq elektr energııasynyń 77% - dan astamy óndiriledi, bul eldi joǵary táýekel aımaǵyna qoıady.
Qazba otyndarynan aıyrmashylyǵy, atom energııasy men jańartylatyn energııa áldeqaıda qaýipsiz. Jel, atom jáne kún elektr stantsııalarynda ólim-jitim az. Atom energetıkasy qońyr kómirge qaraǵanda 99,9% - ǵa, kómirge qaraǵanda 99,8% - ǵa, munaıǵa qaraǵanda 99,7% - ǵa jáne gazǵa qaraǵanda 97,6% - ǵa az ólimge ákeledi.
Zertteý sonymen qatar jylyna 1 TVt·saǵ elektr energııasyn tutynatyn 150 myń turǵyny bar qalalar úshin ólim-jitim deńgeıin taldaıdy. Eger qala tek kómirmen jumys istese, jyl saıyn aýanyń lastanýyna baılanysty 25 adam qaıtys bolar edi.
Elektr stantsııalarynyń túrleri boıynsha jalpy jaǵdaı:
kómir: jylyna 25 mezgilsiz ólim;
munaı: jylyna 18 mezgilsiz ólim;
tabıǵı gaz: jylyna 3 mezgilsiz ólim;
gıdroenergetıka: jylyna 1 mezgilsiz ólim;
jel energııasy: 25 jylda bir ret 1 ólim;
atom energııasy: 33 jylda bir ret 1 ólim;
kún energııasy: 50 jylda bir ret 1 ólim.
Energııa kózderiniń turaqtylyǵy da mańyzdy. Jasyl energetıka qaýipsiz. Kómir taǵy da lastaný boıynsha kósh bastap keledi, ıadrolyq otynǵa qaraǵanda 100 ese kóp parnıktik gazdar shyǵarady. Kómir elektr stantsııalarynan kómirqyshqyl gazynyń shyǵaryndylary 1 GVt·saǵ — qa 970 tonnany, munaıdan — 720 tonnany, gazdan — 440 tonnany, bıomassadan — 78 — den 230 tonnany, kún elektr stantsııalarynan — 53 tonnany, gıdroelektro stantsııalardan —24 tonnany, jel elektr stantsııalarynan-11 tonnany quraıdy, al atom elektr stantsııalarynan - barlyǵy 6 tonna gaz shyǵady.
Osylaısha, atom elektr stantsııalary qaýipsiz jáne ekologııalyq taza. Olar «jasyl» energetıka bólimine engizilgen, bul olardyń mártebesin rastaıdy. Jylý elektr stantsııalary ekologııa men adamdardyń densaýlyǵyna orasan zor zııan keltiretin Qazaqstanǵa ıadrolyq jáne jańartylatyn energetıkaǵa kóshý týraly oılaný kerek. Bul bolashaqty qorǵaýǵa jáne óskeleń urpaqtyń ómir súrý sapasyn jaqsartýǵa kómektesedi. Qazaqstan - álemdegi elektr energııasyn óndirýdiń kómirtekti qajetsinýi boıynsha kóshbasshylardyń biri jáne taza energııa kózderine kóshý burynǵydan da ózekti.